ଯତଃ ଖଲ୍ଵତୀତକାଲାନୁଭୂତକ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତଯଃ ସମସ୍ତା ଅପି ଭଗଵନ୍ତସ୍ତୀର୍ଥକରାଃ, ପ୍ରକାରାନ୍ତର-
ସ୍ଯାସଂଭଵାଦସଂଭାଵିତଦ୍ଵୈତେନାମୁନୈଵୈକେନ ପ୍ରକାରେଣ କ୍ଷପଣଂ କର୍ମାଂଶାନାଂ ସ୍ଵଯମନୁଭୂଯ, ପରମାପ୍ତତଯା
ପରେଷାମପ୍ଯାଯତ୍ଯାମିଦାନୀଂତ୍ଵେ ଵା ମୁମୁକ୍ଷୂଣାଂ ତଥୈଵ ତଦୁପଦିଶ୍ଯ, ନିଃଶ୍ରେଯସମଧ୍ଯାଶ୍ରିତାଃ . ତତୋ
ନାନ୍ଯଦ୍ଵର୍ତ୍ମ ନିର୍ଵାଣସ୍ଯେତ୍ଯଵଧାର୍ଯତେ . ଅଲମଥଵା ପ୍ରଲପିତେନ . ଵ୍ଯଵସ୍ଥିତା ମତିର୍ମମ . ନମୋ
ଭଗଵଦ୍ଭଯଃ ..୮୨..
ଇତ୍ଯେତାଵାନ୍ ଵିଶେଷଃ ..୮୧.. ଅଥ ପୂର୍ଵଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯୈରାପ୍ତସ୍ଵରୂପଂ ଵିଜ୍ଞାଯ ପଶ୍ଚାତ୍ତଥାଭୂତେ ସ୍ଵାତ୍ମନି ସ୍ଥିତ୍ଵା
ସର୍ଵେଽପ୍ଯର୍ହନ୍ତୋ ମୋକ୍ଷଂ ଗତା ଇତି ସ୍ଵମନସି ନିଶ୍ଚଯଂ କରୋତି — ସଵ୍ଵେ ଵି ଯ ଅରହଂତା ସର୍ଵେଽପି ଚାର୍ହନ୍ତଃ ତେଣ
ଵିଧାଣେଣ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯୈଃ ପୂର୍ଵମର୍ହତ୍ପରିଜ୍ଞାନାତ୍ପଶ୍ଚାତ୍ତଥାଭୂତସ୍ଵାତ୍ମାଵସ୍ଥାନରୂପେଣ ତେନ ପୂର୍ଵୋକ୍ତପ୍ରକାରେଣ
ଖଵିଦକମ୍ମଂସା କ୍ଷପିତକର୍ମାଂଶା ଵିନାଶିତକର୍ମଭେଦା ଭୂତ୍ଵା, କିଚ୍ଚା ତଧୋଵଦେସଂ ଅହୋ ଭଵ୍ଯା ଅଯମେଵ ନିଶ୍ଚଯ-
ରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକଶୁଦ୍ଧାତ୍ମୋପଲମ୍ଭଲକ୍ଷଣୋ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗୋ ନାନ୍ଯ ଇତ୍ଯୁପଦେଶଂ କୃତ୍ଵା ଣିଵ୍ଵାଦା ନିର୍ଵୃତା ଅକ୍ଷଯାନନ୍ତସୁଖେନ
ତୃପ୍ତା ଜାତାଃ, ତେ ତେ ଭଗଵନ୍ତଃ . ଣମୋ ତେସିଂ ଏଵଂ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗନିଶ୍ଚଯଂ କୃତ୍ଵା ଶ୍ରୀକୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵାସ୍ତସ୍ମୈ
ନିଜଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାନୁଭୂତିସ୍ଵରୂପମୋକ୍ଷମାର୍ଗାଯ ତଦୁପଦେଶକେଭ୍ଯୋଽର୍ହଦ୍ଭଯଶ୍ଚ ତଦୁଭଯସ୍ଵରୂପାଭିଲାଷିଣ; ସନ୍ତୋ ‘ନମୋସ୍ତୁ
ତେଭ୍ଯ’ ଇତ୍ଯନେନ ପଦେନ ନମସ୍କାରଂ କୁର୍ଵନ୍ତୀତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..୮୨.. ଅଥ ରତ୍ନତ୍ରଯାରାଧକା ଏଵ ପୁରୁଷା ଦାନପୂଜା-
ଗୁଣପ୍ରଶଂସାନମସ୍କାରାର୍ହା ଭଵନ୍ତି ନାନ୍ଯା ଇତି କଥଯତି —
କୃତ୍ଵା ] ଉପଦେଶ କରକେ [ନିର୍ଵୃତାଃ ତେ ] ମୋକ୍ଷକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ହୈଂ [ ନମଃ ତେଭ୍ଯଃ ] ଉନ୍ହେଂ
ନମସ୍କାର ହୋ ..୮୨..
ଟୀକା : — ଅତୀତ କାଲମେଂ କ୍ରମଶଃ ହୁଏ ସମସ୍ତ ତୀର୍ଥର୍ଂକର ଭଗଵାନ, ୧ପ୍ରକାରାନ୍ତରକା ଅସଂଭଵ
ହୋନେସେ ଜିସମେଂ ଦ୍ଵୈତ ସଂଭଵ ନହୀଂ ହୈ; ଐସେ ଇସୀ ଏକପ୍ରକାରସେ କର୍ମାଂଶୋଂ (ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି କର୍ମ ଭେଦୋଂ)କା
କ୍ଷଯ ସ୍ଵଯଂ ଅନୁଭଵ କରକେ (ତଥା) ୨ପରମାପ୍ତତାକେ କାରଣ ଭଵିଷ୍ଯକାଲମେଂ ଅଥଵା ଇସ (ଵର୍ତମାନ)
କାଲମେଂ ଅନ୍ଯ ମୁମୁକ୍ଷୁଓଂକୋ ଭୀ ଇସୀପ୍ରକାରସେ ଉସକା (-କର୍ମ କ୍ଷଯକା) ଉପଦେଶ ଦେକର ନିଃଶ୍ରେଯସ
(ମୋକ୍ଷ)କୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ନିର୍ଵାଣକା ଅନ୍ଯ (କୋଈ) ମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ ଐସା ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ .
ଅଥଵା ଅଧିକ ପ୍ରଲାପସେ ବସ ହୋଓ ! ମେରୀ ମତି ଵ୍ଯଵସ୍ଥିତ ହୋ ଗଈ ହୈ . ଭଗଵନ୍ତୋଂକୋ ନମସ୍କାର ହୋ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ୮୦ ଔର ୮୧ ଵୀଂ ଗାଥାକେ କଥନାନୁସାର ସମ୍ଯକ୍ଦର୍ଶନ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ
ଵୀତରାଗଚାରିତ୍ରକେ ଵିରୋଧୀ ରାଗ -ଦ୍ଵେଷକୋ ଦୂର କରନା ଅର୍ଥାତ୍ ନିଶ୍ଚଯରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକ ଶୁଦ୍ଧାନୁଭୂତିମେଂ ଲୀନ
ହୋନା ହୀ ଏକ ମାତ୍ର ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ହୈ; ତ୍ରିକାଲମେଂ ଭୀ କୋଈ ଦୂସରା ମୋକ୍ଷକା ମାର୍ଗ ନହୀଂ ହୈ . ସମସ୍ତ
୧. ପ୍ରକାରାନ୍ତର = ଅନ୍ଯ ପ୍ରକାର (କର୍ମକ୍ଷଯ ଏକ ହୀ ପ୍ରକାରସେ ହୋତା ହୈ, ଅନ୍ଯ -ପ୍ରକାରସେ ନହୀଂ ହୋତା, ଇସଲିଯେ ଉସ
କର୍ମକ୍ଷଯକେ ପ୍ରକାରମେଂ ଦ୍ଵୈତ ଅର୍ଥାତ୍ ଦୋ -ରୂପପନା ନହୀଂ ହୈ) .
୨. ପରମାପ୍ତ = ପରମ ଆପ୍ତ; ପରମ ଵିଶ୍ଵାସପାତ୍ର (ତୀର୍ଥଂକର ଭଗଵାନ ସର୍ଵଜ୍ଞ ଔର ଵୀତରାଗ ହୋନେସେ ପରମ ଆପ୍ତ ହୈ, ଅର୍ଥାତ୍
ଉପଦେଷ୍ଟା ହୈଂ )
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୪୧