କହାନାମାତ୍ମୀଯାତ୍ମୀଯସ୍ଯ ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵସ୍ଯାଵଷ୍ଟମ୍ଭେନୋତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ନାନାତ୍ଵଂ ସାମାନ୍ଯ-
ଲକ୍ଷଣଭୂତେନ ସାଦୃଶ୍ଯୋଦ୍ଭାସିନାନୋକହତ୍ଵେନୋତ୍ଥାପିତମେକତ୍ଵଂ ତିରିଯତି, ତଥା ବହୂନାଂ ବହୁଵିଧାନାଂ
ଦ୍ରଵ୍ଯାଣାମାତ୍ମୀଯାତ୍ମୀଯସ୍ଯ ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵସ୍ଯାଵଷ୍ଟମ୍ଭେନୋତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ନାନାତ୍ଵଂ ସାମାନ୍ଯ-
ଲକ୍ଷଣଭୂତେନ ସାଦୃଶ୍ଯୋଦ୍ଭାସିନା ସଦିତ୍ଯସ୍ଯ ଭାଵେନୋତ୍ଥାପିତମେକତ୍ଵଂ ତିରିଯତି . ଯଥା ଚ ତେଷାମନୋ-
କହାନାଂ ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଭୂତେନ ସାଦୃଶ୍ଯୋଦ୍ଭାସିନାନୋକହତ୍ଵେନୋତ୍ଥାପିତେନୈକତ୍ଵେନ ତିରୋହିତମପି
ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵସ୍ଯାଵଷ୍ଟମ୍ଭେନୋତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ନାନାତ୍ଵମୁଚ୍ଚକାସ୍ତି, ତଥା ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣାମପି
ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଭୂତେନ ସାଦୃଶ୍ଯୋଦ୍ଭାସିନା ସଦିତ୍ଯସ୍ଯ ଭାଵେନୋତ୍ଥାପିତେନୈକତ୍ଵେନ ତିରୋହିତମପି ଵିଶେଷ-
ଲକ୍ଷଣଭୂତସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵସ୍ଯାଵଷ୍ଟମ୍ଭେନୋତ୍ତିଷ୍ଠନ୍ନାନାତ୍ଵମୁଚ୍ଚକାସ୍ତି ..୯୭..
ଶୁଦ୍ଧସଂଗ୍ରହନଯେନ ସର୍ଵଗତଂ ସର୍ଵପଦାର୍ଥଵ୍ଯାପକମ୍ . ଇଦଂ କେନୋକ୍ତ ମ୍ . ଉଵଦିସଦା ଖଲୁ ଧମ୍ମଂ ଜିଣଵରଵସହେଣ ପଣ୍ଣତ୍ତଂ
ଧର୍ମଂ ଵସ୍ତୁସ୍ଵଭାଵସଂଗ୍ରହମୁପଦିଶତା ଖଲୁ ସ୍ଫୁ ଟଂ ଜିନଵରଵୃଷଭେଣ ପ୍ରଜ୍ଞପ୍ତମିତି . ତଦ୍ଯଥା – ଯଥା ସର୍ଵେ ମୁକ୍ତାତ୍ମନଃ
ସନ୍ତୀତ୍ଯୁକ୍ତେ ସତି ପରମାନନ୍ଦୈକଲକ୍ଷଣସୁଖାମୃତରସାସ୍ଵାଦଭରିତାଵସ୍ଥଲୋକାକାଶପ୍ରମିତଶୁଦ୍ଧାସଂଖ୍ଯେଯାତ୍ମପ୍ରଦେଶୈ-
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୮୧
ଜୈସେ ବହୁତସେ, ଅନେକ ପ୍ରକାରକେ ଵୃକ୍ଷୋଂକୋ ଅପନେ ଅପନେ ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵକେ
ଅଵଲମ୍ବନସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଅନେକତ୍ଵକୋ, ସାମାନ୍ଯ ଲକ୍ଷଣଭୂତ ୧ସାଦୃଶ୍ଯଦର୍ଶକ ଵୃକ୍ଷତ୍ଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ
ହୋନେଵାଲା ଏକତ୍ଵ ୨ତିରୋହିତ (ଅଦୃଶ୍ଯ) କର ଦେତା ହୈ, ଇସୀପ୍ରକାର ବହୁତସେ, ଅନେକପ୍ରକାରକେ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ
ଅପନେ -ଅପନେ ଵିଶେଷ ଲକ୍ଷଣଭୂତ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵକେ ଅଵଲମ୍ବନସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଅନେକତ୍ଵକୋ,
ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଭୂତ ସାଦୃଶ୍ଯଦର୍ଶକ ‘ସତ୍’ ପନେସେ (-‘ସତ୍’ ଐସେ ଭାଵସେ, ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ, ‘ହୈ’ ପନେସେ)
ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲା ଏକତ୍ଵ ତିରୋହିତ କର ଦେତା ହୈ . ଔର ଜୈସେ ଉନ ଵୃକ୍ଷୋଂକେ ଵିଷଯମେଂ ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଭୂତ
ସାଦୃଶ୍ଯଦର୍ଶକ ଵୃକ୍ଷତ୍ଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଏକତ୍ଵସେ ତିରୋହିତ ହୋନେ ପର ଭୀ (ଅପନେ -ଅପନେ)
ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵକେ ଅଵଲମ୍ବନସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲା ଅନେକତ୍ଵ ସ୍ପଷ୍ଟତଯା ପ୍ରକାଶମାନ
ରହତା ହୈ, (ବନା ରହତା ହୈ, ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତା); ଉସୀପ୍ରକାର ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ଵିଷଯମେଂ ଭୀ ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଭୂତ
ସାଦୃଶ୍ଯଦର୍ଶକ ‘ସତ୍’ ପନେସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଏକତ୍ଵସେ ତିରୋହିତ ହୋନେ ପର ଭୀ (ଅପନେ -ଅପନେ)
ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵକେ ଅଵଲମ୍ବନସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲା ଅନେକତ୍ଵ ସ୍ପଷ୍ଟତଯା ପ୍ରକାଶମାନ
ରହତା ହୈ
.
[ବହୁତସେ (ସଂଖ୍ଯାପେକ୍ଷାସେ ଅନେକ) ଔର ଅନେକ ପ୍ରକାରକେ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆମ୍ର, ଅଶୋକାଦି)
ଵୃକ୍ଷୋଂକା ଅପନା -ଅପନା ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵ ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ହୈ, ଇସଲିଯେ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଉନମେଂ
ଅନେକତ୍ଵ ହୈ, ପରନ୍ତୁ ଵୃକ୍ଷତ୍ଵ ଜୋ କି ସର୍ଵ ଵୃକ୍ଷୋଂକା ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣ ହୈ ଔର ଜୋ ସର୍ଵ ଵୃକ୍ଷୋଂମେଂ ସାଦୃଶ୍ଯ
ବତଲାତା ହୈ, ଉସକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ସର୍ଵ ଵୃକ୍ଷୋଂମେଂ ଏକତ୍ଵ ହୈ . ଜବ ଇସ ଏକତ୍ଵକୋ ମୁଖ୍ଯ କରତେ ହୈଂ ତବ
ଅନେକତ୍ଵ ଗୌଣ ହୋ ଜାତା ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ବହୁତସେ (ଅନନ୍ତ) ଔର ଅନେକ (ଛହ) ପ୍ରକାରକେ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା
୧. ସାଦୃଶ୍ଯ = ସମାନତ୍ଵ .୨. ତିରୋହିତ = ତିରୋଭୂତ; ଆଚ୍ଛାଦିତ; ଅଦୃଶ୍ଯ .