ଇହ କିଲ ପ୍ରପଂଚିତଵୈଚିତ୍ର୍ଯେଣ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରେଭ୍ଯୋ ଵ୍ଯାଵୃତ୍ଯ ଵୃତ୍ତେନ ପ୍ରତିଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସୀମାନମାସୂତ୍ରଯତା ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତେନ ଚ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵେନ ଲକ୍ଷ୍ଯମାଣାନାମପି ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣାମସ୍ତମିତଵୈଚିତ୍ର୍ଯପ୍ରପଂଚ ପ୍ରଵୃତ୍ଯ ଵୃତ୍ତଂ ପ୍ରତିଦ୍ରଵ୍ଯମାସୂତ୍ରିତଂ ସୀମାନଂ ଭିନ୍ଦତ୍ସଦିତି ସର୍ଵଗତଂ ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଭୂତଂ ସାଦୃଶ୍ଯାସ୍ତିତ୍ଵମେକଂ ଖଲ୍ଵଵବୋଧଵ୍ଯମ୍ . ଏଵଂ ସଦିତ୍ଯଭିଧାନଂ ସଦିତି ପରିଚ୍ଛେଦନଂ ଚ ସର୍ଵାର୍ଥପରାମର୍ଶି ସ୍ଯାତ୍ . ଯଦି ପୁନରିଦମେଵଂ ନ ସ୍ଯାତ୍ତଦା କିଂଚିତ୍ସଦିତି କିଂଚିଦସଦିତି କିଂଚିତ୍ସଚ୍ଚାସଚ୍ଚେତି କିଂଚିଦଵାଚ୍ଯମିତି ଚ ସ୍ଯାତ୍ . ତତ୍ତୁ ଵିପ୍ରତିଷିଦ୍ଧମେଵ . ପ୍ରସାଧ୍ଯଂ ଚୈତଦନୋକହଵତ୍ . ଯଥା ହି ବହୂନାଂ ବହୁଵିଧାନାମନୋ- ସମସ୍ତଶେଷଦ୍ରଵ୍ଯାଣାମପି ଵ୍ଯଵସ୍ଥାପନୀଯମିତ୍ଯର୍ଥଃ ..୯୬.. ଅଥ ସାଦୃଶ୍ଯାସ୍ତିତ୍ଵଶବ୍ଦାଭିଧେଯାଂ ମହାସତ୍ତାଂ ପ୍ରଜ୍ଞାପଯତି — ଇହ ଵିଵିହଲକ୍ଖଣାଣଂ ଇହ ଲୋକେ ପ୍ରତ୍ଯେକସତ୍ତାଭିଧାନେନ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵେନ ଵିଵିଧଲକ୍ଷଣାନାଂ ଭିନ୍ନଲକ୍ଷଣାନାଂ ଚେତନାଚେତନମୂର୍ତାମୂର୍ତପଦାର୍ଥାନାଂ ଲକ୍ଖଣମେଗଂ ତୁ ଏକମଖଣ୍ଡଲକ୍ଷଣଂ ଭଵତି . କିଂ କର୍ତୃ . ସଦିତ୍ତି ସର୍ଵଂ ସଦିତି ମହାସତ୍ତାରୂପମ୍ . କିଂଵିଶିଷ୍ଟମ୍ . ସଵ୍ଵଗଯଂ ସଂକରଵ୍ଯତିକରପରିହାରରୂପସ୍ଵଜାତ୍ଯଵିରୋଧେନ
ଅବ ଯହ (ନୀଚେ ଅନୁସାର) ସାଦୃଶ୍ଯ -ଅସ୍ତିତ୍ଵକା କଥନ ହୈ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଧର୍ମଂ ] ଧର୍ମକା [ଖଲୁ ] ଵାସ୍ତଵମେଂ [ଉପଦିଶତା ] ଉପଦେଶ କରତେ ହୁଯେ [ଜିନଵରଵୃଷଭେଣ ] ୧ଜିନଵରଵୃଷଭନେ [ଇହ ] ଇସ ଵିଶ୍ଵମେଂ [ଵିଵିଧଲକ୍ଷଣାନାଂ ] ଵିଵିଧ ଲକ୍ଷଣଵାଲେ (ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲେ ସର୍ଵ) ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା [ସତ୍ ଇତି ] ‘ସତ୍’ ଐସା [ସର୍ଵଗତଂ ] ୨ସର୍ଵଗତ [ଲକ୍ଷଣଂ ] ଲକ୍ଷଣ (ସାଦୃଶ୍ଯାସ୍ତିତ୍ଵ) [ଏକଂ ] ଏକ [ପ୍ରଜ୍ଞପ୍ତମ୍ ] କହା ହୈ ..୯୭..
ଟୀକା : — ଇସ ଵିଶ୍ଵମେଂ, ଵିଚିତ୍ରତାକୋ ଵିସ୍ତାରିତ କରତେ ହୁଏ (ଵିଵିଧତା -ଅନେକତାକୋ ଦିଖାତେ ହୁଏ), ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ୩ଵ୍ଯାଵୃତ୍ତ ରହକର ପ୍ରଵର୍ତମାନ, ଔର ପ୍ରତ୍ଯେକ ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ସୀମାକୋ ବାଁଧତେ ହୁଏ ଐସେ ଵିଶେଷଲକ୍ଷଣଭୂତ ସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵସେ (ସମସ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯ) ଲକ୍ଷିତ ହୋତେ ହୈଂ ଫି ର ଭୀ ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା, ଵିଚିତ୍ରତାକେ ଵିସ୍ତାରକୋ ଅସ୍ତ କରତା ହୁଆ, ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ହୋକର ରହନେଵାଲା, ଔର ପ୍ରତ୍ଯେକ ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ବଁଧୀ ହୁଈ ସୀମାକୀ ଅଵଗଣନା କରତା ହୁଆ, ‘ସତ୍’ ଐସା ଜୋ ସର୍ଵଗତ ସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଭୂତ ସାଦୃଶ୍ଯାସ୍ତିତ୍ଵ ହୈ ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଏକ ହୀ ଜାନନା ଚାହିଏ . ଇସପ୍ରକାର ‘ସତ୍’ ଐସା କଥନ ଔର ‘ସତ୍’ ଐସା ଜ୍ଞାନ ସର୍ଵ ପଦାର୍ଥୋଂକା ୪ପରାମର୍ଶ କରନେଵାଲା ହୈ . ଯଦି ଵହ ଐସା (ସର୍ଵପଦାର୍ଥପରାମର୍ଶୀ) ନ ହୋ ତୋ କୋଈ ପଦାର୍ଥ ସତ୍, (ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା) କୋଈ ଅସତ୍ (ଅସ୍ତିତ୍ଵ ରହିତ), କୋଈ ସତ୍ ତଥା ଅସତ୍ ଔର କୋଈ ଅଵାଚ୍ଯ ହୋନା ଚାହିଯେ; କିନ୍ତୁ ଵହ ତୋ ଵିରୁଦ୍ଧ ହୀ ହୈ, ଔର ଯହ (‘ସତ୍’ ଐସା କଥନ ଔର ଜ୍ଞାନକେ ସର୍ଵପଦାର୍ଥପରାମର୍ଶୀ ହୋନେକୀ ବାତ) ତୋ ସିଦ୍ଧ ହୋ ସକତୀ ହୈ, ଵୃକ୍ଷକୀ ଭାଁତି .
୧୮୦ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
୧. ଜିନଵରଵୃଷଭ = ଜିନଵରୋଂମେଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠ; ତୀର୍ଥଂକର .୨. ସର୍ଵଗତ = ସର୍ଵମେଂ ଵ୍ଯାପନେଵାଲା .
୩. ଵ୍ଯାଵୃତ୍ତ = ପୃଥକ୍; ଅଲଗ; ଭିନ୍ନ .୪. ପରାମର୍ଶ = ସ୍ପର୍ଶ; ଵିଚାର; ଲକ୍ଷ; ସ୍ମରଣ .