ପ୍ରଵୃତ୍ତିଵର୍ତିନଃ ସୂକ୍ଷ୍ମାଂଶାଃ ପ୍ରଦେଶାଃ, ତଥୈଵ ହି ଦ୍ରଵ୍ଯଵୃତ୍ତେଃ ସାମସ୍ତ୍ଯେନୈକସ୍ଯାପି ପ୍ରଵାହକ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତିଵର୍ତିନଃ
ସୂକ୍ଷ୍ମାଂଶାଃ ପରିଣାମାଃ . ଯଥା ଚ ପ୍ରଦେଶାନାଂ ପରସ୍ପରଵ୍ଯତିରେକନିବନ୍ଧନୋ ଵିଷ୍କମ୍ଭକ୍ରମଃ, ତଥା
ପରିଣାମାନାଂ ପରସ୍ପରଵ୍ଯତିରେକନିବନ୍ଧନଃ ପ୍ରଵାହକ୍ରମଃ . ଯଥୈଵ ଚ ତେ ପ୍ରଦେଶାଃ ସ୍ଵସ୍ଥାନେ ସ୍ଵରୂପ-
ପୂର୍ଵରୂପାଭ୍ଯାମୁତ୍ପନ୍ନୋଚ୍ଛନ୍ନତ୍ଵାତ୍ସର୍ଵତ୍ର ପରସ୍ପରାନୁସ୍ଯୂତିସୂତ୍ରିତୈକଵାସ୍ତୁତଯାନୁତ୍ପନ୍ନପ୍ରଲୀନତ୍ଵାଚ୍ଚ ସଂଭୂତି-
ସଂହାରଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକମାତ୍ମାନଂ ଧାରଯନ୍ତି, ତଥୈଵ ତେ ପରିଣାମାଃ ସ୍ଵାଵସରେ ସ୍ଵରୂପପୂର୍ଵରୂପାଭ୍ଯା-
ମୁତ୍ପନ୍ନୋଚ୍ଛନ୍ନତ୍ଵାତ୍ସର୍ଵତ୍ର ପରସ୍ପରାନୁସ୍ଯୂତିସୂତ୍ରିତୈକପ୍ରଵାହତଯାନୁତ୍ପନ୍ନପ୍ରଲୀନତ୍ଵାଚ୍ଚ ସଂଭୂତିସଂହାରଧ୍ରୌଵ୍ଯା-
ତ୍ମକମାତ୍ମାନଂ ଧାରଯନ୍ତି . ଯଥୈଵ ଚ ଯ ଏଵ ହି ପୂର୍ଵପ୍ରଦେଶୋଚ୍ଛେଦନାତ୍ମକୋ ଵାସ୍ତୁସୀମାନ୍ତଃ ସ ଏଵ
ହି ତଦୁତ୍ତରୋତ୍ପାଦାତ୍ମକଃ, ସ ଏଵ ଚ ପରସ୍ପରାନୁସ୍ଯୂତିସୂତ୍ରିତୈକଵାସ୍ତୁତଯାତଦୁଭଯାତ୍ମକ ଇତି; ତଥୈଵ
ପରମାତ୍ମପଦାର୍ଥସ୍ଯ ଧର୍ମତ୍ଵାଦଭେଦନଯେନାର୍ଥା ଭଣ୍ଯନ୍ତେ . କେ ତେ . କେଵଲଜ୍ଞାନାଦିଗୁଣାଃ ସିଦ୍ଧତ୍ଵାଦିପର୍ଯାଯାଶ୍ଚ,
ତେଷ୍ଵର୍ଥେଷୁ ଵିଷଯେଷୁ ଯୋଽସୌ ପରିଣାମଃ . ସୋ ସହାଵୋ କେଵଲଜ୍ଞାନାଦିଗୁଣସିଦ୍ଧତ୍ଵାଦିପର୍ଯାଯରୂପସ୍ତସ୍ଯ
ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵୋ ଭଵତି . ସ ଚ କଥଂଭୂତଃ . ଠିଦିସଂଭଵଣାସସଂବଦ୍ଧୋ ସ୍ଵାତ୍ମପ୍ରାପ୍ତିରୂପମୋକ୍ଷପର୍ଯାଯସ୍ଯ
ସଂଭଵସ୍ତସ୍ମିନ୍ନେଵ କ୍ଷଣେ ପରମାଗମଭାଷଯୈକତ୍ଵଵିତର୍କାଵୀଚାରଦ୍ଵିତୀଯଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନସଂଜ୍ଞସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧୋପାଦାନଭୂତସ୍ଯ
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୮୭
ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଉସକେ ଜୋ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅଂଶ ହୈଂ ଵେ ପ୍ରଦେଶ ହୈଂ, ଇସୀପ୍ରକାର ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ୧ଵୃତ୍ତି ସମଗ୍ରପନେ ଦ୍ଵାରା ଏକ
ହୋନେପର ଭୀ, ପ୍ରଵାହକ୍ରମମେଂ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଉସକେ ଜୋ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅଂଶ ହୈଂ ଵେ ପରିଣାମ ହୈ . ଜୈସେ ଵିସ୍ତାରକ୍ରମକା
କାରଣ ପ୍ରଦେଶୋଂକା ପରସ୍ପର ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ପ୍ରଵାହକ୍ରମକା କାରଣ ପରିଣାମୋଂକା ପରସ୍ପର
୨ଵ୍ଯତିରେକ ହୈ .
ଜୈସେ ଵେ ପ୍ରଦେଶ ଅପନେ ସ୍ଥାନମେଂ ସ୍ଵ -ରୂପସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଔର ପୂର୍ଵ -ରୂପସେ ଵିନଷ୍ଟ ହୋନେସେ ତଥା ସର୍ଵତ୍ର
ପରସ୍ପର ୩ଅନୁସ୍ଯୂତିସେ ରଚିତ ଏକଵାସ୍ତୁପନେ ଦ୍ଵାରା ଅନୁତ୍ପନ୍ନ -ଅଵିନଷ୍ଟ ହୋନେସେ ଉତ୍ପତ୍ତି -ସଂହାର-
ଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକ ହୈଂ, ଉସୀପ୍ରକାର ଵେ ପରିଣାମ ଅପନେ ଅଵସରମେଂ ସ୍ଵ -ରୂପସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଔର ପୂର୍ଵରୂପସେ ଵିନଷ୍ଟ
ହୋନେସେ ତଥା ସର୍ଵତ୍ର ପରସ୍ପର ଅନୁସ୍ଯୂତିସେ ରଚିତ ଏକ ପ୍ରଵାହପନେ ଦ୍ଵାରା ଅନୁତ୍ପନ୍ନ -ଅଵିନଷ୍ଟ ହୋନେସେ
ଉତ୍ପତ୍ତି -ସଂହାର -ଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକ ହୈଂ . ଔର ଜୈସେ ଵାସ୍ତୁକା ଜୋ ଛୋଟେସେ ଛୋଟା ଅଂଶ ପୂର୍ଵପ୍ରଦେଶକେ
ଵିନାଶସ୍ଵରୂପ ହୈ ଵହୀ (ଅଂଶ) ଉସକେ ବାଦକେ ପ୍ରଦେଶକା ଉତ୍ପାଦସ୍ଵରୂପ ହୈ ତଥା ଵହୀ ପରସ୍ପର
ଅନୁସ୍ଯୂତିସେ ରଚିତ ଏକ ଵାସ୍ତୁପନେ ଦ୍ଵାରା ଅନୁଭଯ ସ୍ଵରୂପ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଦୋମେଂସେ ଏକ ଭୀ ସ୍ଵରୂପ ନହୀଂ
ହୈ), ଇସୀପ୍ରକାର ପ୍ରଵାହକା ଜୋ ଛୋଟେସେ ଛୋଟା ଅଂଶ ପୂର୍ଵପରିଣାମକେ ଵିନାଶସ୍ଵରୂପ ହୈ ଵହୀ ଉସକେ
୧. ଵୃତ୍ତି = ଵର୍ତନା ଵହ; ହୋନା ଵହ; ଅସ୍ତିତ୍ଵ .
୨. ଵ୍ଯତିରେକ = ଭେଦ; (ଏକକା ଦୂସରେମେଂ) ଅଭାଵ, (ଏକ ପରିଣାମ ଦୂସରେ ପରିଣାମରୂପ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ
ପ୍ରଵାହମେଂ କ୍ରମ ହୈ) .
୩. ଅନୁସ୍ଯୂତି = ଅନ୍ଵଯପୂର୍ଵକ ଜୁଡ଼ାନ . [ସର୍ଵ ପରିଣାମ ପରସ୍ପର ଅନ୍ଵଯପୂର୍ଵକ (ସାଦୃଶ୍ଯ ସହିତ) ଗୁଂଥିତ (ଜୁଡ଼େ)
ହୋନେସେ, ଵେ ସବ ପରିଣାମ ଏକ ପ୍ରଵାହରୂପସେ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଵେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଯା ଵିନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୈଂ . ]