ଅଥୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାଣାଂ ପରସ୍ପରାଵିନାଭାଵଂ ଦୃଢଯତି —
ଣ ଭଵୋ ଭଂଗଵିହୀଣୋ ଭଂଗୋ ଵା ଣତ୍ଥି ସଂଭଵଵିହୀଣୋ .
ଉପ୍ପାଦୋ ଵି ଯ ଭଂଗୋ ଣ ଵିଣା ଧୋଵ୍ଵେଣ ଅତ୍ଥେଣ ..୧୦୦..
ନ ଭଵୋ ଭଙ୍ଗଵିହୀନୋ ଭଙ୍ଗୋ ଵା ନାସ୍ତି ସଂଭଵଵିହୀନଃ .
ଉତ୍ପାଦୋଽପି ଚ ଭଙ୍ଗୋ ନ ଵିନା ଧ୍ରୌଵ୍ଯେଣାର୍ଥେନ ..୧୦୦..
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୮୯
ଯଦ୍ଯପି ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକନଯେନ ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ ପରିଣତଂ, ତଥାପି ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକନଯେନ ସତ୍ତାଲକ୍ଷଣମେଵ ଭଵତି .
ତ୍ରିଲକ୍ଷଣମପି ସତ୍ସତ୍ତାଲକ୍ଷଣଂ କଥଂ ଭଣ୍ଯତ ଇତି ଚେତ୍ ‘‘ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧୌଵ୍ଯଯୁକ୍ତଂ ସତ୍’’ ଇତି ଵଚନାତ୍ . ଯଥେଦଂ
ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯମେକସମଯେନୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯୈଃ ପରିଣତମେଵ ସତ୍ତାଲକ୍ଷଣଂ ଭଣ୍ଯତେ ତତା ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣୀତ୍ଯର୍ଥଃ ..୯୯..
ଏଵଂ ସ୍ଵରୂପସତ୍ତାରୂପେଣ ପ୍ରଥମଗାଥା, ମହାସତ୍ତାରୂପେଣ ଦ୍ଵିତୀଯା, ଯଥା ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସ୍ଵତଃସିଦ୍ଧଂ ତଥା ସତ୍ତାଗୁଣୋଽପୀତି
କଥନେନ ତୃତୀଯା, ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯତ୍ଵେଽପି ସତ୍ତୈଵ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଣ୍ଯତ ଇତି କଥନେନ ଚତୁର୍ଥୀତି ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯେନ
ଭାଵାର୍ଥ : — ପ୍ରତ୍ଯେକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ସଦା ସ୍ଵଭାଵମେଂ ରହତା ହୈ ଇସଲିଯେ ‘ସତ୍’ ହୈ . ଵହ ସ୍ଵଭାଵ
ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯସ୍ଵରୂପ ପରିଣାମ ହୈ . ଜୈସେ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଵିସ୍ତାରକା ଛୋଟେସେ ଛୋଟା ଅଂଶ ଵହ ପ୍ରଦେଶ
ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପ୍ରଵାହକା ଛୋଟେସେ ଛୋଟା ଅଂଶ ଵହ ପରିଣାମ ହୈ . ପ୍ରତ୍ଯେକ ପରିଣାମ ସ୍ଵ -କାଲମେଂ
ଅପନେ ରୂପସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ, ପୂର୍ଵରୂପସେ ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ ଔର ସର୍ଵ ପରିଣାମୋଂମେଂ ଏକପ୍ରଵାହପନା ହୋନେସେ
ପ୍ରତ୍ଯେକ ପରିଣାମ ଉତ୍ପାଦ -ଵିନାଶସେ ରହିତ ଏକରୂପ – ଧ୍ରୁଵ ରହତା ହୈ . ଔର ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯମେଂ
ସମଯଭେଦ ନହୀଂ ହୈ, ତୀନୋଂ ହୀ ଏକ ହୀ ସମଯମେଂ ହୈଂ . ଐସେ ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକ ପରିଣାମୋଂକୀ
ପରମ୍ପରାମେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ସଦା ରହତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ ଭୀ, ମୋତିଯୋଂକେ ହାରକୀ ଭାଁତି,
ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକ ହୈ ..୯୯..
ଅବ, ଉତ୍ପାଦ, ଵ୍ଯଯ ଔର ଧ୍ରୌଵ୍ଯକା ପରସ୍ପର ୧ଅଵିନାଭାଵ ଦୃଢ଼ କରତେ ହୈଂ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଭଵଃ ] ଉତ୍ପାଦ [ଭଙ୍ଗଵିହୀନଃ ] ୨ଭଂଗ ରହିତ [ନ ] ନହୀଂ ହୋତା,
[ଵା ] ଔର [ଭଙ୍ଗଃ ] ଭଂଗ [ସଂଭଵଵିହୀନଃ ] ଵିନା ଉତ୍ପାଦକେ [ନାସ୍ତି ] ନହୀଂ ହୋତା; [ଉତ୍ପାଦଃ ]
ଉତ୍ପାଦ [ଅପି ଚ ] ତଥା [ଭଙ୍ଗଃ ] ଭଂଗ [ଧ୍ରୌଵ୍ଯେଣ ଅର୍ଥେନ ଵିନା ] ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ପଦାର୍ଥକେ ବିନା [ନ ]
ନହୀଂ ହୋତେ ..୧୦୦..
୧. ଅଵିନାଭାଵ = ଏକକେ ବିନା ଦୂସରେକା ନହୀଂ ହୋନା ଵହ; ଏକ -ଦୂସରେ ବିନା ହୋ ହୀ ନହୀଂ ସକେ ଐସା ଭାଵ .
୨. ଭଂଗ = ଵ୍ଯଯ; ନାଶ .
ଉତ୍ପାଦ ଭଂଗ ଵିନା ନହୀଂ, ସଂହାର ସର୍ଗ ଵିନା ନହୀଂ;
ଉତ୍ପାଦ ତେମ ଜ ଭଂଗ, ଧ୍ରୌଵ୍ଯ -ପଦାର୍ଥ ଵିଣ ଵର୍ତେ ନହୀଂ. ୧୦୦.