ଏଵୋତ୍ତରୀଯସ୍ଯ ଗୁଣିନ ଇତି ତଯୋର୍ନ ପ୍ରଦେଶଵିଭାଗଃ, ତଥା ଯ ଏଵ ସତ୍ତାଯା ଗୁଣସ୍ଯ ପ୍ରଦେଶାସ୍ତ ଏଵ
ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଗୁଣିନ ଇତି ତଯୋର୍ନ ପ୍ରଦେଶଵିଭାଗଃ . ଏଵମପି ତଯୋରନ୍ଯତ୍ଵମସ୍ତି ତଲ୍ଲକ୍ଷଣସଦ୍ଭାଵାତ୍ .
ଅତଦ୍ଭାଵୋ ହ୍ଯନ୍ଯତ୍ଵସ୍ଯ ଲକ୍ଷଣଂ, ତତ୍ତୁ ସତ୍ତାଦ୍ରଵ୍ଯଯୋର୍ଵିଦ୍ଯତ ଏଵ, ଗୁଣଗୁଣିନୋସ୍ତଦ୍ଭାଵସ୍ଯାଭାଵାତ୍,
ଶୁକ୍ଲୋତ୍ତରୀଯଵଦେଵ . ତଥା ହି — ଯଥା ଯଃ କିଲୈକଚକ୍ଷୁରିନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯମାପଦ୍ଯମାନଃ ସମସ୍ତେତରେନ୍ଦ୍ରିଯ-
ଗ୍ରାମଗୋଚରମତିକ୍ରାନ୍ତଃ ଶୁକ୍ଲୋ ଗୁଣୋ ଭଵତି, ନ ଖଲୁ ତଦଖିଲେନ୍ଦ୍ରିଯଗ୍ରାମଗୋଚରୀଭୂତମୁତ୍ତରୀଯଂ ଭଵତି,
ଯଚ୍ଚ କିଲାଖିଲେନ୍ଦ୍ରିଯଗ୍ରାମଗୋଚରୀଭୂତମୁତ୍ତରୀଯଂ ଭଵତି, ନ ଖଲୁ ସ ଏକଚକ୍ଷୁରିନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯମାପଦ୍ଯମାନଃ
ସମସ୍ତେତରେନ୍ଦ୍ରିଯଗ୍ରାମଗୋଚରମତିକ୍ରାନ୍ତଃ ଶୁକ୍ଲୋ ଗୁଣୋ ଭଵତୀତି ତଯୋସ୍ତଦ୍ଭାଵସ୍ଯାଭାଵଃ; ତଥା ଯା
କସ୍ମାଦ୍ଧେତୋଃ . ଭିନ୍ନପ୍ରଦେଶାଭାଵାତ୍ . କ ଯୋରିଵ . ଶୁକ୍ଲଵସ୍ତ୍ରଶୁକ୍ଲଗୁଣଯୋରିଵ . ଇଦି ସାସଣଂ ହି ଵୀରସ୍ସ ଇତି
ଶାସନମୁପଦେଶ ଆଜ୍ଞେତି . କସ୍ଯ . ଵୀରସ୍ଯ ଵୀରାଭିଧାନାନ୍ତିମତୀର୍ଥଂକରପରମଦେଵସ୍ଯ . ଅଣ୍ଣତ୍ତଂ ତଥାପି
ପ୍ରଦେଶାଭେଦେଽପି ମୁକ୍ତାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଶୁଦ୍ଧସତ୍ତାଗୁଣଯୋରନ୍ଯତ୍ଵଂ ଭିନ୍ନତ୍ଵଂ ଭଵତି . କଥଂଭୂତମ୍ . ଅତବ୍ଭାଵୋ ଅତଦ୍ଭାଵରୂପଂ
ସଂଜ୍ଞାଲକ୍ଷଣପ୍ରଯୋଜନାଦିଭେଦସ୍ଵଭାଵମ୍ . ଯଥା ପ୍ରଦେଶରୂପେଣାଭେଦସ୍ତଥା ସଂଜ୍ଞାଦିଲକ୍ଷଣରୂପେଣାପ୍ଯଭେଦୋ ଭଵତୁ, କୋ
ଦୋଷ ଇତି ଚେତ୍ . ନୈଵମ୍ . ଣ ତବ୍ଭଵଂ ହୋଦି ତନ୍ମୁକ୍ତାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସତ୍ତାଗୁଣେନ ସହ ପ୍ରଦେଶାଭେଦେଽପି
୧. ଅତଦ୍ଭାଵ = (କଥଂଚିତ୍) ଉସକା ନ ହୋନା; (କଥଂଚିତ୍) ଉସରୂପ ନ ହୋନା (କଥଂଚିତ୍) ଅତଦ୍ରୂପତା . ଦ୍ରଵ୍ଯ
କଥଂଚିତ୍ ସତ୍ତାସ୍ଵରୂପସେ ନହୀଂ ହୈ ଔର ସତ୍ତା କଥଂଚିତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପସେ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉନକେ ଅତଦ୍ଭାଵ ହୈ .
୨. ତଦ୍ଭାଵ = ଉସକା ହୋନା, ଉସରୂପ ହୋନା, ତଦ୍ରୂପତା .
୩. ସତ୍ତା ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଆଶ୍ରଯସେ ରହତୀ ହୈ, ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ କିସୀକା ଆଶ୍ରଯ ନହୀଂ ହୈ . [ଜୈସେ ଘଡ଼େମେଂ ଘୀ ରହତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର
ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ସତ୍ତା ନହୀଂ ରହତୀ (କ୍ଯୋଂକି ଘଡ଼େମେଂ ଔର ଘୀମେଂ ତୋ ପ୍ରଦେଶଭେଦ ହୈ) କିନ୍ତୁ ଜୈସେ ଆମମେଂ ଵର୍ଣ ଗଂଧାଦି ହୈଂ
ଉସୀପ୍ରକାର ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ସତ୍ତା ହୈ . ]
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୨୦୫
ହୀ ଵସ୍ତ୍ରକେ – ଗୁଣୀକେ – ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଉନମେଂ ପ୍ରଦେଶଭେଦ ନହୀଂ ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ଜୋ ସତ୍ତାକେ – ଗୁଣକେ – ପ୍ରଦେଶ
ହୈଂ ଵେ ହୀ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ – ଗୁଣୀକେ – ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଉନମେଂ ପ୍ରଦେଶଭେଦ ନହୀଂ ହୈ .
ଐସା ହୋନେ ପର ଭୀ ଉନମେଂ (-ସତ୍ତା ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ) ଅନ୍ଯତ୍ଵ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି (ଉନମେଂ) ଅନ୍ଯତ୍ଵକେ
ଲକ୍ଷଣକା ସଦ୍ଭାଵ ହୈ . ୧ଅତଦ୍ଭାଵ ଅନ୍ଯତ୍ଵକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ . ଵହ ତୋ ସତ୍ତା ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ହୈ ହୀ,
କ୍ଯୋଂକି ଗୁଣ ଔର ଗୁଣୀକେ ୨ତଦ୍ଭାଵକା ଅଭାଵ ହୋତା ହୈ — ଶୁକ୍ଲତ୍ଵ ଔର ଵସ୍ତ୍ରକୀ ଭାଁତି . ଵହ
ଇସ ପ୍ରକାର ହୈ କି : — ଜୈସେ ଏକ ଚକ୍ଷୁଇନ୍ଦ୍ରିଯକେ ଵିଷଯମେଂ ଆନେଵାଲା ଔର ଅନ୍ଯ ସବ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ
ସମୂହକୋ ଗୋଚର ନ ହୋନେଵାଲା ଶୁକ୍ଲତ୍ଵ ଗୁଣ ହୈ ଵହ ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିଯ ସମୂହକୋ ଗୋଚର ହୋନେଵାଲା ଐସା
ଵସ୍ତ୍ର ନହୀଂ ହୈ; ଔର ଜୋ ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିଯସମୂହକୋ ଗୋଚର ହୋନେଵାଲା ଵସ୍ତ୍ର ହୈ ଵହ ଏକ ଚକ୍ଷୁଇନ୍ଦ୍ରିଯକେ
ଵିଷଯମେଂ ଆନେଵାଲା ତଥା ଅନ୍ଯ ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ ସମୂହକୋ ଗୋଚର ନ ହୋନେଵାଲା ଐସା ଶୁକ୍ଲତ୍ଵ
ଗୁଣ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉନକେ ତଦ୍ଭାଵକା ଅଭାଵ ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର, ୩କିସୀକେ ଆଶ୍ରଯ ରହନେଵାଲୀ,