କ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତିମାସାଦ୍ଯ ତତ୍ତଦ୍ଵଯତିରେକମାପନ୍ନାଭିର୍ହେମାଂଗଦାଦିପର୍ଯାଯମାତ୍ରୀକ୍ରିଯେତ . ତତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥାଦେଶା-
ତ୍ସଦୁତ୍ପାଦଃ, ପର୍ଯାଯାର୍ଥାଦେଶାଦସତ୍ ଇତ୍ଯନଵଦ୍ଯମ୍ ..୧୧୧..
ଅଥ ସଦୁତ୍ପାଦମନନ୍ଯତ୍ଵେନ ନିଶ୍ଚିନୋତି —
ଜୀଵୋ ଭଵଂ ଭଵିସ୍ସଦି ଣରୋଽମରୋ ଵା ପରୋ ଭଵୀଯ ପୁଣୋ .
କିଂ ଦଵ୍ଵତ୍ତଂ ପଜହଦି ଣ ଜହଂ ଅଣ୍ଣୋ କହଂ ହୋଦି ..୧୧୨..
ପୁନରସଦ୍ଭାଵନିବଦ୍ଧ ଏଵୋତ୍ପାଦଃ . କସ୍ମାଦିତି ଚେତ୍ . ପୂର୍ଵପର୍ଯାଯାଦନ୍ଯତ୍ଵାଦିତି . ଯଥେଦଂ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯେ ସଦୁତ୍ପାଦା-
ସଦୁତ୍ପାଦଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ କୃତଂ ତଥା ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ଯଥାସଂଭଵଂ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମିତି ..୧୧୧.. ଅଥ ପୂର୍ଵୋକ୍ତମେଵ ସଦୁତ୍ପାଦଂ
ଦ୍ରଵ୍ଯାଦଭିନ୍ନତ୍ଵେନ ଵିଵୃଣୋତି — ଜୀଵୋ ଜୀଵଃ କର୍ତା ଭଵଂ ଭଵନ୍ ପରିଣମନ୍ ସନ୍ ଭଵିସ୍ସଦି ଭଵିଷ୍ଯତି ତାଵତ୍ .
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୨୧୯
କ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଉସ -ଉସ ଵ୍ଯତିରେକଵ୍ଯକ୍ତିତ୍ଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତୀ ହୁଈ, ସୁଵର୍ଣକୋ ବାଜୂବଂଧାଦି
ପର୍ଯାଯମାତ୍ର (-ପର୍ଯାଯମାତ୍ରରୂପ) କରତୀ ହୈଂ .
ଇସଲିଯେ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ କଥନସେ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୈ, ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ କଥନସେ ଅସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୈ —
ଯହ ବାତ ଅନଵଦ୍ଯ (ନିର୍ଦୋଷ, ଅବାଧ୍ଯ) ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଜୋ ପହଲେ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୋ ଉସୀକୀ ଉତ୍ପତ୍ତିକୋ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ କହତେ ହୈଂ ଔର ଜୋ
ପହଲେ ଵିଦ୍ଯମାନ ନ ହୋ ଉସକୀ ଉତ୍ପତ୍ତିକୋ ଅସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ କହତେ ହୈଂ . ଜବ ପର୍ଯାଯୋଂକୋ ଗୌଣ କରକେ
ଦ୍ରଵ୍ଯକା ମୁଖ୍ଯତଯା କଥନ କିଯା ଜାତା ହୈ, ତବ ତୋ ଜୋ ଵିଦ୍ଯମାନ ଥା ଵହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ, (କ୍ଯୋଂକି
ଦ୍ରଵ୍ଯ ତୋ ତୀନୋଂ କାଲମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈ); ଇସଲିଯେ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ନଯସେ ତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୈ; ଔର
ଜବ ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଗୌଣ କରକେ ପର୍ଯାଯୋଂକା ମୁଖ୍ଯତଯା କଥନ କିଯା ଜାତା ହୈ ତବ ଜୋ ଵିଦ୍ଯମାନ ନହୀଂ ଥା
ଵହ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ (କ୍ଯୋଂକି ଵର୍ତମାନ ପର୍ଯାଯ ଭୂତକାଲମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ନହୀଂ ଥୀ), ଇସଲିଯେ ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ
ନଯସେ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଅସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୈ .
ଯହାଁ ଯହ ଲକ୍ଷ୍ଯମେଂ ରଖନା ଚାହିଯେ କି ଦ୍ରଵ୍ଯ ଔର ପର୍ଯାଯେଂ ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ଵସ୍ତୁଏଁ ନହୀଂ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ
ପର୍ଯାଯୋଂକୀ ଵିଵକ୍ଷାକେ ସମଯ ଭୀ, ଅସତ୍ -ଉତ୍ପାଦମେଂ, ଜୋ ପର୍ଯାଯେଂ ହୈଂ ଵେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ ହୈଂ, ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ
ଵିଵକ୍ଷାକେ ସମଯ ଭୀ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦମେଂ, ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ ଵେ ହୀ ପର୍ଯାଯେଂ ହୀ ହୈଂ ..୧୧୧..
ଅବ (ସର୍ଵ ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅନନ୍ଯ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ କା ଵହୀ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସକେ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ
– ଇସପ୍ରକାର) ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦକୋ ଅନନ୍ଯତ୍ଵ କେ ଦ୍ଵାରା ନିଶ୍ଚିତ କରତେ ହୈଂ : —
ଜୀଵ ପରିଣମେ ତେଥୀ ନରାଦିକ ଏ ଥଶେ; ପଣ ତେ – ରୂପେ
ଶୁଂ ଛୋଡତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵନେ ? ନହି ଛୋଡତୋ କ୍ଯମ ଅନ୍ଯ ଏ ? ୧୧୨.