ଅମୀ ମନୁଷ୍ଯାଦଯଃ ପର୍ଯାଯା ନାମକର୍ମନିର୍ଵୃତ୍ତାଃ ସନ୍ତି ତାଵତ୍ . ନ ପୁନରେତାଵତାପି ତତ୍ର ଜୀଵସ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵାଭିଭଵୋଽସ୍ତି, ଯଥା କନକବଦ୍ଧମାଣିକ୍ଯକଂକ ଣେଷୁ ମାଣିକ୍ଯସ୍ଯ . ଯତ୍ତତ୍ର ନୈଵ ଜୀଵଃ ସ୍ଵଭାଵମୁପଲଭତେ ତତ୍ ସ୍ଵକର୍ମପରିଣମନାତ୍, ପଯଃପୂରଵତ୍ . ଯଥା ଖଲୁ ପଯଃପୂରଃ ପ୍ରଦେଶସ୍ଵାଦାଭ୍ଯାଂ ପିଚୁମନ୍ଦଚନ୍ଦନାଦିଵନରାଜୀଂ ପରିଣମନ୍ନ ଦ୍ରଵତ୍ଵସ୍ଵାଦୁତ୍ଵସ୍ଵଭାଵମୁପଲଭତେ, ତଥାତ୍ମାପି ପ୍ରଦେଶଭାଵାଭ୍ଯାଂ କର୍ମପରିଣମନାନ୍ନାମୂର୍ତତ୍ଵନିରୁପରାଗଵିଶୁଦ୍ଧିମତ୍ତ୍ଵସ୍ଵଭାଵମୁପଲଭତେ ..୧୧୮.. ଲବ୍ଧସ୍ଵଭାଵା ନ ଭଵନ୍ତି, ତେନ କାରଣେନ ସ୍ଵଭାଵାଭିଭଵୋ ଭଣ୍ଯତେ, ନ ଚ ଜୀଵାଭାଵଃ . କଥଂଭୂତାଃ ସନ୍ତୋ ଲବ୍ଧସ୍ଵଭାଵା ନ ଭଵନ୍ତି . ପରିଣମମାଣା ସକମ୍ମାଣି ସ୍ଵକୀଯୋଦଯାଗତକର୍ମାଣି ସୁଖଦୁଃଖରୂପେଣ ପରିଣମମାନା ଇତି . ଅଯମତ୍ରାର୍ଥଃ — ଯଥା ଵୃକ୍ଷସେଚନଵିଷଯେ ଜଲପ୍ରଵାହଶ୍ଚନ୍ଦନାଦିଵନରାଜିରୂପେଣ ପରିଣତଃ ସନ୍ସ୍ଵକୀଯ-

ଟୀକା : — ପ୍ରଥମ ତୋ, ଯହ ମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯେଂ ନାମକର୍ମସେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୈଂ, କିନ୍ତୁ ଇତନେସେ ଭୀ ଵହାଁ ଜୀଵକେ ସ୍ଵଭାଵକା ପରାଭଵ ନହୀଂ ହୈ; ଜୈସେ କନକବଦ୍ଧ (ସୁଵର୍ଣମେଂ ଜଡ଼େ ହୁଯେ) ମାଣିକଵାଲେ କଂକଣୋଂମେଂ ମାଣିକକେ ସ୍ଵଭାଵକା ପରାଭଵ ନହୀଂ ହୋତା ତଦନୁସାର . ଜୋ ଵହାଁ ଜୀଵ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉପଲବ୍ଧ ନହୀଂ କରତା – ଅନୁଭଵ ନହୀଂ କରତା ସୋ ସ୍ଵକର୍ମରୂପ ପରିଣମିତ ହୋନେସେ ହୈ, ପାନୀକେ ପୂର (ବାଢ଼) କୀ ଭାଁତି . ଜୈସେ ପାନୀକା ପୂର ପ୍ରଦେଶସେ ଔର ସ୍ଵାଦସେ ନିମ୍ବ -ଚନ୍ଦନାଦିଵନରାଜିରୂପ (ନୀମ, ଚନ୍ଦନ ଇତ୍ଯାଦି ଵୃକ୍ଷୋଂକୀ ଲମ୍ବୀ ପଂକ୍ତିରୂପ) ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ( ଅପନେ ୧ଦ୍ରଵତ୍ଵ ଔର ୨ସ୍ଵାଦୁତ୍ଵରୂପ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉପଲବ୍ଧ ନହୀଂ କରତା, ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଭୀ ପ୍ରଦେଶସେ ଔର ଭାଵସେ ସ୍ଵକର୍ମରୂପ ପରିଣମିତ ହୋନେସେ (ଅପନେ) ଅମୂର୍ତତ୍ଵ ଔର ୩ନିରୁପରାଗ ଵିଶୁଦ୍ଧିମତ୍ଵରୂପ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉପଲବ୍ଧ ନହୀଂ କରତା .

ଭାଵାର୍ଥ : — ମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯୋଂମେଂ କର୍ମ କହୀଂ ଜୀଵକେ ସ୍ଵଭାଵକୋ ନ ତୋ ହନତା ହୈ ଔର ନ ଆଚ୍ଛାଦିତ କରତା ହୈ; ପରନ୍ତୁ ଵହାଁ ଜୀଵ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଅପନେ ଦୋଷସେ କର୍ମାନୁସାର ପରିଣମନ କରତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସେ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵକୀ ଉପଲବ୍ଧି ନହୀଂ ହୈ . ଜୈସେ ପାନୀକା ପୂର ପ୍ରଦେଶକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଵୃକ୍ଷୋଂକେ ରୂପସେ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ଅପନେ ପ୍ରଵାହୀପନେରୂପ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉପଲବ୍ଧ କରତା ହୁଆ ଅନୁଭଵ ନହୀଂ କରତା, ଔର ସ୍ଵାଦକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଵୃକ୍ଷରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ଅପନେ ସ୍ଵାଦିଷ୍ଟପନେରୂପ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉପଲବ୍ଧ ନହୀଂ କରତା, ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଭୀ ପ୍ରଦେଶକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ସ୍ଵକର୍ମାନୁସାର ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ଅପନେ ଅମୂର୍ତସ୍ଵରୂପ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉପଲବ୍ଧ ନହୀଂ କରତା ଔର ଭାଵକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ସ୍ଵକର୍ମରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ଉପରାଗସେ ରହିତ ଵିଶୁଦ୍ଧିଵାଲାପନାରୂପ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉପଲବ୍ଧ ନହୀଂ କରତା . ଇସସେ ଯହ ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ କି ମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଜୀଵୋଂକୋ ଅପନେ ହୀ ଦୋଷସେ ଅପନେ ୧. ଦ୍ରଵତ୍ଵ = ପ୍ରଵାହୀପନା . ୨. ସ୍ଵାଦୁତ୍ଵ = ସ୍ଵାଦିଷ୍ଟପନା . ୩. ନିରୁପରାଗ -ଵିଶୁଦ୍ଧିମତ୍ଵ = ଉପରାଗ (-ମଲିନତା, ଵିକାର) ରହିତ ଵିଶୁଦ୍ଧିଵାଲାପନା [ଅରୂପୀପନା ଔର ନିର୍ଵିକାର