କତ୍ତା କରଣଂ କମ୍ମଂ ଫଲଂ ଚ ଅପ୍ପ ତ୍ତି ଣିଚ୍ଛିଦୋ ସମଣୋ .
ଯୋ ହି ନାମୈଵଂ କର୍ତାରଂ କରଣଂ କର୍ମ କର୍ମଫଲଂ ଚାତ୍ମାନମେଵ ନିଶ୍ଚିତ୍ଯ ନ ଖଲୁ ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ପରିଣମତି ସ ଏଵ ଵିଶ୍ରାନ୍ତପରଦ୍ରଵ୍ଯସଂପର୍କଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତଃପ୍ରଲୀନପର୍ଯାଯଂ ଚ ଶୁଦ୍ଧମାତ୍ମାନମୁପଲଭତେ, ନ କତ୍ତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରଃ ସ୍ଵାଧୀନଃ କର୍ତା ସାଧକୋ ନିଷ୍ପାଦକୋଽସ୍ମି ଭଵାମି . ସ କଃ . ଅପ୍ପ ତ୍ତି ଆତ୍ମେତି . ଆତ୍ମେତି କୋଽର୍ଥଃ . ଅହମିତି . କଥଂଭୂତଃ . ଏକଃ . କସ୍ଯାଃ ସାଧକଃ . ନିର୍ମଲାତ୍ମାନୁଭୂତେଃ . କିଂଵିଶିଷ୍ଟଃ . ନିର୍ଵିକାର- ପରମଚୈତନ୍ଯପରିଣାମେନ ପରିଣତଃ ସନ୍ . କରଣଂ ଅତିଶଯେନ ସାଧକଂ ସାଧକ ତମଂ କ ରଣମୁପକ ରଣଂ କ ରଣକାରକ ମହମେକ ଏଵାସ୍ମି ଭଵାମି . କ ସ୍ଯାଃ ସାଧକମ୍ . ସହଜଶୁଦ୍ଧପରମାତ୍ମାନୁଭୂତେଃ . କେନ କୃତ୍ଵା .
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଯଦି ] ଯଦି [ଶ୍ରମଣଃ ] ଶ୍ରମଣ [କର୍ତା କରଣଂ କର୍ମ କର୍ମଫଲଂ ଚ ଆତ୍ମା ] ‘କର୍ତା, କରଣ, କର୍ମ ଔର କର୍ମଫଲ ଆତ୍ମା ହୈ’ [ଇତି ନିଶ୍ଚିତଃ ] ଐସା ନିଶ୍ଚଯଵାଲା ହୋତା ହୁଆ [ଅନ୍ଯତ୍ ] ଅନ୍ଯରୂପ [ନ ଏଵ ପରିଣମତି ] ପରିଣମିତ ହୀ ନହୀଂ ହୋ, [ଶୁଦ୍ଧଂ ଆତ୍ମାନଂ ] ତୋ ଵହ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ [ଲଭତେ ] ଉପଲବ୍ଧ କରତା ହୈ ..୧୨୬..
ଟୀକା : — ଜୋ ପୁରୁଷ ଇସପ୍ରକାର ‘କର୍ତା, କରଣ, କର୍ମ ଔର କର୍ମଫଲ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ’ ଯହ ନିଶ୍ଚଯ ୧କରକେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ପରଦ୍ରଵ୍ଯରୂପ ପରିଣମିତ ନହୀଂ ହୋତା, ଵହୀ ପୁରୁଷ, ଜିସକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ ସଂପର୍କ ରୁକ ଗଯା ହୈ ଔର ଜିସକୀ ପର୍ଯାଯେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଭୀତର ପ୍ରଲୀନ ହୋ ଗଈ ହୈଂ ଐସେ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାକୋ ଉପଲବ୍ଧ କରତା ହୈ; ପରନ୍ତୁ ଅନ୍ଯ କୋଈ (ପୁରୁଷ) ଐସେ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ଉପଲବ୍ଧ ନହୀଂ କରତା .
ଇସୀକୋ ସ୍ପଷ୍ଟତଯା ସମଝାତେ ହୈଂ : —
ମୁନି ଅନ୍ଯରୂପ ନଵ ପରିଣମେ, ପ୍ରାପ୍ତି କରେ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମନୀ. ୧୨୬.
୧. ‘କର୍ତା କରଣ ଇତ୍ଯାଦି ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ’ ଐସା ନିଶ୍ଚଯ ହୋନେ ପର ଦୋ ବାତେଂ ନିଶ୍ଚିତ ହୋ ଜାତୀ ହୈଂ . ଏକ ତୋ ଯହ କି
‘କର୍ତା, କରଣ ଇତ୍ଯାଦି ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ, ପୁଦ୍ଗଲାଦି ନହୀଂ ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମାକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ ସଂବଂଧ ନହୀଂ ହୈ’;
ଦୂସରୀ – ‘ଅଭେଦ ଦୃଷ୍ଟିମେଂ କର୍ତା, କରଣ ଇତ୍ଯାଦି ଭେଦ ନହୀଂ ହୈଂ, ଯହ ସବ ଏକ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ପର୍ଯାଯେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ
ଭୀତର ଲୀନ ହୋ ଗଈ ହୈଂ .’