ଵିଶିଷ୍ଟୋଦଯଦଶାଵିଶ୍ରାନ୍ତଦର୍ଶନଚାରିତ୍ରମୋହନୀଯପୁଦ୍ଗଲାନୁଵୃତ୍ତିପରତ୍ଵେନ ପରିଗୃହୀତାଶୋଭନୋପ- ରାଗତ୍ଵାତ୍ପରମଭଟ୍ଟାରକମହାଦେଵାଧିଦେଵପରମେଶ୍ଵରାର୍ହତ୍ସିଦ୍ଧସାଧୁଭ୍ଯୋଽନ୍ଯତ୍ରୋନ୍ମାର୍ଗଶ୍ରଦ୍ଧାନେ ଵିଷଯକଷାଯ- ଦୁଃଶ୍ରଵଣଦୁରାଶଯଦୁଷ୍ଟସେଵନୋଗ୍ରତାଚରଣେ ଚ ପ୍ରଵୃତ୍ତୋଽଶୁଭୋପଯୋଗଃ ..୧୫୮.. ଲକ୍ଷଣଜୀଵସ୍ଯେତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..୧୫୭.. ଅଥାଶୁଭୋପଯୋଗସ୍ଵରୂପଂ ନିରୂପଯତି — ଵିସଯକସାଓଗାଢୋ ଵିଷଯ- କଷାଯାଵଗାଢଃ . ଦୁସ୍ସୁଦିଦୁଚ୍ଚିତ୍ତଦୁଟ୍ଠଗୋଟ୍ଠିଜୁଦୋ ଦୁଃଶ୍ରୁତିଦୁଶ୍ଚିତ୍ତଦୁଷ୍ଟଗୋଷ୍ଠିଯୁତଃ . ଉଗ୍ଗୋ ଉଗ୍ରଃ . ଉମ୍ମଗ୍ଗପରୋ ଉନ୍ମାର୍ଗପରଃ . ଉଵଓଗୋ ଏଵଂ ଵିଶେଷଣଚତୁଷ୍ଟଯଯୁକ୍ତ ଉପଯୋଗଃ ପରିଣାମଃ ଜସ୍ସ ଯସ୍ଯ ଜୀଵସ୍ଯ ଭଵତି ସୋ ଅସୁହୋ ସ ଉପଯୋଗସ୍ତ୍ଵଶୁଭୋ ଭଣ୍ଯତେ, ଅଭେଦେନ ପୁରୁଷୋ ଵା . ତଥା ହି — ଵିଷଯକଷାଯରହିତଶୁଦ୍ଧଚୈତନ୍ଯପରିଣତେଃ ପ୍ରତିପକ୍ଷ- ଭୂତୋ ଵିଷଯକଷାଯାଵଗାଢୋ ଵିଷଯକଷାଯପରିଣତଃ . ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵପ୍ରତିପାଦିକା ଶ୍ରୁତିଃ ସୁଶ୍ରୁତିସ୍ତଦ୍ଵିଲକ୍ଷଣା ଦୁଃଶ୍ରୁତିଃ ମିଥ୍ଯାଶାସ୍ତ୍ରଶ୍ରୁତିର୍ଵା; ନିଶ୍ଚିନ୍ତାତ୍ମଧ୍ଯାନପରିଣତଂ ସୁଚିତ୍ତଂ, ତଦ୍ଵିନାଶକଂ ଦୁଶ୍ଚିତ୍ତଂ, ସ୍ଵପରନିମିତ୍ତେଷ୍ଟ- କାମଭୋଗଚିନ୍ତାପରିଣତଂ ରାଗାଦ୍ଯପଧ୍ଯାନଂ ଵା; ପରମଚୈତନ୍ଯପରିଣତେର୍ଵିନାଶିକା ଦୁଷ୍ଟଗୋଷ୍ଠୀ, ତତ୍ପ୍ରତିପକ୍ଷଭୂତ- କୁଶୀଲପୁରୁଷଗୋଷ୍ଠୀ ଵା . ଇତ୍ଥଂଭୂତଦୁଃଶ୍ରୁତିଦୁଶ୍ଚିତ୍ତଦୁଷ୍ଟଗୋଷ୍ଠୀଭିର୍ଯୁତୋ ଦୁଃଶ୍ରୁତିଦୁଶ୍ଚିତ୍ତଦୁଷ୍ଟଗୋଷ୍ଠିଯୁକ୍ତଃ . ପରମୋପଶମ-
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଯସ୍ଯ ଉପଯୋଗଃ ] ଜିସକା ଉପଯୋଗ [ଵିଷଯକଷାଯାଵଗାଢଃ ] ଵିଷଯକଷାଯମେଂ ଅଵଗାଢ଼ (ମଗ୍ନ) ହୈ, [ଦୁଃଶ୍ରୁତିଦୁଶ୍ଚିତ୍ତଦୁଷ୍ଟଗୋଷ୍ଟିଯୁତଃ ] କୁଶ୍ରୁତି, କୁଵିଚାର ଔର କୁସଂଗତିମେଂ ଲଗା ହୁଆ ହୈ, [ଉଗ୍ରଃ ] ଉଗ୍ର ହୈ ତଥା [ଉନ୍ମାର୍ଗପରଃ ] ଉନ୍ମାର୍ଗମେଂ ଲଗା ହୁଆ ହୈ, [ସଃ ଅଶୁଭଃ ] ଉସକା ଵହ ଅଶୁଭୋପଯୋଗ ହୈ ..୧୫୮..
ଟୀକା : — ଵିଶିଷ୍ଟ ଉଦଯଦଶାମେଂ ରହନେଵାଲେ ଦର୍ଶନମୋହନୀଯ ଔର ଚାରିତ୍ରମୋହନୀଯରୂପ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ଅନୁସାର ପରିଣତିମେଂ ଲଗା ହୋନେସେ ଅଶୁଭ ଉପରାଗକୋ ଗ୍ରହଣ କରନେସେ, ଜୋ (ଉପଯୋଗ) ପରମ ଭଟ୍ଟାରକ, ମହା ଦେଵାଧିଦେଵ, ପରମେଶ୍ଵର ଐସେ ଅର୍ହଂତ, ସିଦ୍ଧ ଔର ସାଧୁକେ ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ଯ — ଉନ୍ମାର୍ଗକୀ — ଶ୍ରଦ୍ଧା କରନେମେଂ ତଥା ଵିଷଯ, କଷାଯ, କୁଶ୍ରଵଣ, କୁଵିଚାର, କୁସଂଗ ଔର ଉଗ୍ରତାକା ଆଚରଣ କରନେମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ହୈ, ଵହ ଅଶୁଭୋପଯୋଗ ହୈ ..୧୫୮..
୩୦୬ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-