ਯਦਿ ਖਲ੍ਵਸਂਭਾਵਿਤਭਾਵਂ ਸਂਭਾਵਿਤਭਾਵਂ ਚ ਪਰ੍ਯਾਯਜਾਤਮਪ੍ਰਤਿਘਵਿਜ੍ਰੁਂਭਿਤਾਖਂਡਿਤ- ਪ੍ਰਤਾਪਪ੍ਰਭੁਸ਼ਕ੍ਤਿਤਯਾ ਪ੍ਰਸਭੇਨੈਵ ਨਿਤਾਨ੍ਤਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯਾਕ੍ਰਮਸਮਰ੍ਪਿਤਸ੍ਵਰੂਪਸਰ੍ਵਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਯਤਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਕੁਤਸ੍ਤਨੀ ਦਿਵ੍ਯਤਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ . ਅਤਃ ਕਾਸ਼੍ਠਾਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਯ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵ- ਮੇਤਦੁਪਪਨ੍ਨਮ੍ ..੩੯.. ਅਥਾਸਦ੍ਭੂਤਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਂ ਵਰ੍ਤਮਾਨਜ੍ਞਾਨਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਂ ਦ੍ਰੁਢਯਤਿ — ਜਇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮਜਾਦਂ ਪਜ੍ਜਾਯਂ ਪਲਯਿਦਂ ਚ ਣਾਣਸ੍ਸ ਣ ਹਵਦਿ ਵਾ ਯਦਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ੋ ਨ ਭਵਤਿ . ਸ ਕਃ . ਅਜਾਤਪਰ੍ਯਾਯੋ ਭਾਵਿਪਰ੍ਯਾਯਃ . ਨ ਕੇਵਲਂ ਭਾਵਿਪਰ੍ਯਾਯਃ ਪ੍ਰਲਯਿਤਸ਼੍ਚ ਵਾ . ਕਸ੍ਯ . ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ . ਤਂ ਣਾਣਂ ਦਿਵ੍ਵਂ ਤਿ ਹਿ ਕੇ ਪਰੂਵੇਂਤਿ ਤਦ੍ਜ੍ਞਾਨਂ ਦਿਵ੍ਯਮਿਤਿ ਕੇ ਪ੍ਰਰੂਪਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੇਪੀਤਿ . ਤਥਾ ਹਿ — ਯਦਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨਪਰ੍ਯਾਯਵਦਤੀਤਾਨਾਗਤਪਰ੍ਯਾਯਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁ ਕ੍ਰਮਕਰਣਵ੍ਯਵਧਾਨ- ਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਂ ਦਿਵ੍ਯਂ ਨ ਭਵਤਿ . ਵਸ੍ਤੁਤਸ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਨ ਭਵਤੀਤਿ . ਯਥਾਯਂ ਕੇਵਲੀ ਪਰਕੀਯਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾਨ੍ ਯਦ੍ਯਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਮਾਤ੍ਰੇਣ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਸਹਜਾਨਨ੍ਦੈਕਸ੍ਵਭਾਵੇ ਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਿਰ੍ਮਲਵਿਵੇਕਿਜਨੋਪਿ ਯਦ੍ਯਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਪਰਕੀਯਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਜ੍ਞਾਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਪਰ੍ਯਾਯੇ ਵਿਸ਼ਯਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰ੍ਯਾਯੇਣ ਪਰਿਜ੍ਞਾਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ ..੩੯.. ਅਥਾਤੀਤਾਨਾਗਤਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਂ
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਦਿ ਵਾ ] ਯਦਿ [ਅਜਾਤਃ ਪਰ੍ਯਾਯਃ ] ਅਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਪਰ੍ਯਾਯ [ਚ ] ਤਥਾ [ਪ੍ਰਲਯਿਤਃ ] ਨਸ਼੍ਟ ਪਰ੍ਯਾਯ [ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ] ਜ੍ਞਾਨਕੇ (ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਕੇ) [ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਃ ਨ ਭਵਤਿ ] ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਨ ਹੋ ਤੋ [ਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਂ ] ਉਸ ਜ੍ਞਾਨਕੋ [ਦਿਵ੍ਯਂ ਇਤਿ ਹਿ ] ‘ਦਿਵ੍ਯ’ [ਕੇ ਪ੍ਰਰੂਪਯਂਤਿ ] ਕੌਨ ਪ੍ਰਰੂਪੇਗਾ ? ..੩੯..
ਟੀਕਾ : — ਜਿਸਨੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਿਯਾ ਔਰ ਜਿਸਨੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਲਿਯਾ ਹੈ ਐਸੀ (ਅਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਔਰ ਨਸ਼੍ਟ) ਪਰ੍ਯਾਯਮਾਤ੍ਰਕੋ ਯਦਿ ਜ੍ਞਾਨ ਅਪਨੀ ਨਿਰ੍ਵਿਘ੍ਨ ਵਿਕਸਿਤ, ਅਖਂਡਿਤ ਪ੍ਰਤਾਪਯੁਕ੍ਤ ਪ੍ਰਭੁਸ਼ਕ੍ਤਿਕੇ (-ਮਹਾ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯ ) ਦ੍ਵਾਰਾ ਬਲਾਤ੍ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਆਕ੍ਰਮਿਤ ਕਰੇ (-ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰੇ), ਤਥਾ ਵੇ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਰੂਪਸਰ੍ਵਸ੍ਵਕੋ ਅਕ੍ਰਮਸੇ ਅਰ੍ਪਿਤ ਕਰੇਂ (-ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਂ ) ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਪਨੇ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਯਤ ਨ ਕਰੇ (-ਅਪਨੇਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਨ ਕਰੇ, ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਨ ਜਾਨੇ), ਤੋ ਉਸ ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਦਿਵ੍ਯਤਾ ਕ੍ਯਾ ਹੈ ? ਇਸਸੇ (ਯਹ ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ ਕਿ) ਪਰਾਕਾਸ਼੍ਠਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਲਿਯੇ ਯਹ ਸਬ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਅਨਨ੍ਤ ਮਹਿਮਾਵਾਨ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਕੀ ਯਹ ਦਿਵ੍ਯਤਾ ਹੈ ਕਿ ਵਹ ਅਨਨ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੀ ਸਮਸ੍ਤ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ (ਅਤੀਤ ਔਰ ਅਨਾਗਤ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਭੀ) ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣਤਯਾ ਏਕ ਹੀ ਸਮਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ..੩੯..