ਮੂਢੋ ਭਾਵਃ ਸ ਖਲੁ ਮੋਹਃ . ਤੇਨਾਵਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤ੍ਮਰੂਪਃ ਸਨ੍ਨਯਮਾਤ੍ਮਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਪਰਗੁਣ-
ਮਾਤ੍ਮਗੁਣਤਯਾ ਪਰਪਰ੍ਯਾਯਾਨਾਤ੍ਮਪਰ੍ਯਾਯਭਾਵੇਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਮਾਨਃ, ਪ੍ਰਰੂਢਦ੍ਰੁਢਤਰਸਂਸ੍ਕਾਰਤਯਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ-
ਮੇਵਾਹਰਹਰੁਪਾਦਦਾਨੋ, ਦਗ੍ਧੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਰੁਚਿਵਸ਼ੇਨਾਦ੍ਵੈਤੇਪਿ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਦ੍ਵੈਤੋ, ਰੁਚਿਤਾਰੁਚਿਤੇਸ਼ੁ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਵੁਪਸ਼੍ਲਿਸ਼੍ਯ, ਪ੍ਰਚੁਰਤਰਾਮ੍ਭੋਭਾਰਰਯਾਹਤਃ ਸੇਤੁਬਨ੍ਧ ਇਵ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਿਦਾਰ੍ਯਮਾਣੋ ਨਿਤਰਾਂ
ਕ੍ਸ਼ੋਭਮੁਪੈਤਿ . ਅਤੋ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਭੇਦਾਤ੍ਤ੍ਰਿਭੂਮਿਕੋ ਮੋਹਃ ..੮੩..
ਦਾਨਸ੍ਯ ਚ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਤੇ ਤੇ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਧਾਰਾਃ . ਣਮੋ ਤੇਸਿਂ ਨਮਸ੍ਤੇਭ੍ਯ ਇਤਿ ਨਮਸ੍ਕਾਰਸ੍ਯਾਪਿ
ਤ ਏਵ ਯੋਗ੍ਯਾਃ ..✽੭.. ਏਵਮਾਪ੍ਤਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਵਿਸ਼ਯੇ ਮੂਢਤ੍ਵਨਿਰਾਸਾਰ੍ਥਂ ਗਾਥਾਸਪ੍ਤਕੇਨ ਦ੍ਵਿਤੀਯਜ੍ਞਾਨ-
ਕਣ੍ਡਿਕਾ ਗਤਾ . ਅਥ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮੋਪਲਮ੍ਭਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤਮੋਹਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਭੇਦਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਦਵ੍ਵਾਦਿਏਸੁ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਦਿਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ, ਤੇਸ਼ਾਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਮਨਨ੍ਤਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਦਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਾਮਾਨ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਗੁਣੇਸ਼ੁ, ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਪਰਿਣਤਿ-
ਲਕ੍ਸ਼ਣਸਿਦ੍ਧਤ੍ਵਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ਚ ਯਥਾਸਂਭਵਂ ਪੂਰ੍ਵੋਪਵਰ੍ਣਿਤੇਸ਼ੁ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਮਾਣੇਸ਼ੁ ਚ ਮੂਢੋ ਭਾਵੋ ਏਤੇਸ਼ੁ
ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸ਼ਰੂਪੇਣ ਤਤ੍ਤ੍ਵਸਂਸ਼ਯਜਨਕੋ ਮੂਢੋ ਭਾਵਃ ਜੀਵਸ੍ਸ ਹਵਦਿ ਮੋਹੋ ਤ੍ਤਿ
ਇਤ੍ਥਂਭੂਤੋ ਭਾਵੋ ਜੀਵਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹ ਇਤਿ ਭਵਤਿ . ਖੁਬ੍ਭਦਿ ਤੇਣੁਚ੍ਛਣ੍ਣੋ ਤੇਨ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹੇਨਾਵਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਝਮ੍ਪਿਤਃ
ਸਨ੍ਨਕ੍ਸ਼ੁਭਿਤਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਪਰੀਤੇਨ ਕ੍ਸ਼ੋਭੇਣ ਕ੍ਸ਼ੋਭਂ ਸ੍ਵਰੂਪਚਲਨਂ ਵਿਪਰ੍ਯਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਪਪ੍ਪਾ ਰਾਗਂ ਵ ਦੋਸਂ
ਵਾ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੋ ਵਿਪਰੀਤਮਿਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਹਰ੍ਸ਼ਵਿਸ਼ਾਦਰੂਪਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਸਂਜ੍ਞਂ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ
ਚੇਤਿ . ਅਨੇਨ ਕਿਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ . ਮੋਹੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹੋ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਦ੍ਵਯਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤ੍ਰਿਭੂਮਿਕੋ
ਮੋਹ ਇਤਿ ..੮੩.. ਅਥ ਦੁਃਖਹੇਤੁਭੂਤਬਨ੍ਧਸ੍ਯ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਾ ਨਿਰ੍ਮੂਲਨੀਯਾ ਇਤ੍ਯਾਘੋਸ਼ਯਤਿ —
ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੈਂ ਉਨਮੇਂ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ੧ਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਅਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣ ਮੂਢ ਭਾਵ ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਮੋਹ ਹੈ . ਉਸ
ਮੋਹਸੇ ਨਿਜਰੂਪ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪਸੇ, ਪਰਗੁਣਕੋ
ਸ੍ਵਗੁਣਰੂਪਸੇ, ਔਰ ਪਰ -ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਸ੍ਵਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਸਮਝਕਰ -ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਕੇ, ਅਤਿ ਰੂਢ –
ਦ੍ਰੁਢਤਰ ਸਂਸ੍ਕਾਰਕੇ ਕਾਰਣ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਹੀ ਸਦਾ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, ੨ਦਗ੍ਧ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੀ ਰੁਚਿਕੇ
ਵਸ਼ਸੇ ੩ਅਦ੍ਵੈਤਮੇਂ ਭੀ ਦ੍ਵੈਤ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, ਰੁਚਿਕਰ -ਅਰੁਚਿਕਰ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ
ਅਤਿ ਪ੍ਰਚੁਰ ਜਲਸਮੂਹਕੇ ਵੇਗਸੇ ਪ੍ਰਹਾਰਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਸੇਤੁਬਨ੍ਧ (ਪੁਲ) ਕੀ ਭਾਁਤਿ ਦੋ ਭਾਗੋਂਮੇਂ ਖਂਡਿਤ
ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਸ਼ੋਭਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਸੇ ਮੋਹ, ਰਾਗ ਔਰ ਦ੍ਵੈਸ਼ — ਇਨ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ
ਮੋਹ ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ ..੮੩..
੧. ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਅਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣ = ਤਤ੍ਤ੍ਵਕੀ ਅਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿ (-ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ, ਅਜ੍ਞਾਨ, ਅਨਿਰ੍ਣਯ) ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ .
੨. ਦਗ੍ਧ = ਜਲੀ ਹੁਈ; ਹਲਕੀ; ਸ਼ਾਪਿਤ . (‘ਦਗ੍ਧ’ ਤਿਰਸ੍ਕਾਰਵਾਚਕ ਸ਼ਬ੍ਦ ਹੈ)
੩. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ – ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਂ ‘ਯਹ ਅਚ੍ਛੇ ਹੈਂ ਔਰ ਯਹ ਬੁਰੇ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਦ੍ਵੈਤ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਤਥਾਪਿ ਵਹਾਁ ਭੀ
ਮੋਹਾਚ੍ਛਾਦਿਤ ਜੀਵ ਅਚ੍ਛੇ – ਬੂਰੇਕਾ ਦ੍ਵੈਤ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰ ਲੇਤੇ ਹੈਂ .
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞਾਨਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੧੪੩