ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਪਰਾਨਾਸ਼੍ਰਯਤ੍ਵੇਨ ਵਰ੍ਤਮਾਨੈਲਿਂਗ੍ਯਤੇ ਗਮ੍ਯਤੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਤੈਰਿਤਿ ਲਿਂਗਾਨਿ ਗੁਣਾਃ . ਤੇ ਚ ਯਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ ਨ ਤਦ੍ ਗੁਣਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਗੁਣਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤੀਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਤਦ੍ਭਾਵੇਨ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਲਿਂਗਲਿਂਗਿਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੌ ਤਲਿਂਗਤ੍ਵਮੁਪਢੌਕਨ੍ਤੇ . ਅਥ ਤੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਜੀਵੋਯਮ- ਜੀਵੋਯਮਿਤ੍ਯਾਦਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ਮੁਤ੍ਪਾਦਯਨ੍ਤਿ, ਸ੍ਵਯਮਪਿ ਤਦ੍ਭਾਵਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵੇਨੋਪਾਤ੍ਤਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤ੍ਵਾਤ੍ . ਯਤੋ ਹਿ ਯਸ੍ਯ ਯਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਯੋ ਯਃ ਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵਾਤ੍ਤੇਸ਼ਾਮਸ੍ਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ . ਅਤ ਏਵ ਚ ਮੂਰ੍ਤਾਨਾਮਮੂਰ੍ਤਾਨਾਂ ਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਂ ਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵੇਨਾਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵੇਨ ਚ ਤਦ੍ਭਾਵੇਨ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵਾਦਿਮੇ ਮੂਰ੍ਤਾ ਗੁਣਾ ਇਮੇ ਅਮੂਰ੍ਤਾ ਇਤਿ ਤੇਸ਼ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋ ਨਿਸ਼੍ਚੇਯਃ ..੧੩੦..
ਅਥ ਮੂਰ੍ਤਾਮੂਰ੍ਤਗੁਣਾਨਾਂ ਲਕ੍ਸ਼ਣਸਂਬਨ੍ਧਮਾਖ੍ਯਾਤਿ — ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਾਃ . ਤੇ ਚ ਕਥਂਭੂਤਾਃ . ਅਤਬ੍ਭਾਵਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਅਤਦ੍ਭਾਵਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ . ਤਦ੍ਯਥਾ – ਸ਼ੁਦ੍ਧਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਯੇ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦਿਗੁਣਾਸ੍ਤੇਸ਼ਾਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜੀਵਪ੍ਰਦੇਸ਼ੈਃ ਸਹ ਯਦੇਕਤ੍ਵਮਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵਂ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵਂ ਸ ਤਦ੍ਭਾਵੋ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਤੇਸ਼ਾਮੇਵ ਗੁਣਾਨਾਂ ਤੈਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੈਃ ਸਹ ਯਦਾ ਸਂਜ੍ਞਾਲਕ੍ਸ਼ਣਪ੍ਰਯੋਜਨਾਦਿਭੇਦਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਤਦਾ ਪੁਨਰਤਦ੍ਭਾਵੋ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਤੇਨਾਤਦ੍ਭਾਵੇਨ ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਭੇਦਰੂਪੇਣ ਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਕੀਯਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਸਹ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਇਤਿ, ਦ੍ਵਿਤੀਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੇਨ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਕੀਯ- ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਸਹ ਤਦ੍ਭਾਵੇਨ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵੇਨਾਨ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ . ਏਵਂ ਗੁਣਭੇਦੇਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਭੇਦੋ
ਟੀਕਾ : — ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਲੇਕਰ ਔਰ ਪਰਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਕੇ ਬਿਨਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ‘ਲਿਂਗਿਤ’ (-ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ) ਹੋਤਾ ਹੈ – ਪਹਿਚਾਨਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ, ਐਸੇ ਲਿਂਗ ਗੁਣ ਹੈਂ . ਵੇ (ਗੁਣ), ‘ਜੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈਂ ਵੇ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਜੋ ਗੁਣ ਹੈਂ ਵੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈਂ’ — ਇਸ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ੧ਅਤਦ੍ਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ (-ਭਿਨ੍ਨ) ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਲਿਂਗ ਔਰ ੨ਲਿਂਗੀਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿ (ਖ੍ਯਾਤਿ) ਕੇ ਸਮਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਲਿਂਗਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ . ਅਬ, ਵੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ‘ਯਹ ਜੀਵ ਹੈ, ਯਹ ਅਜੀਵ ਹੈ’ ਐਸਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (-ਭੇਦ) ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸ੍ਵਯਂ ਭੀ ੩ਤਦ੍ਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ੪ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੈਂ . ਜਿਸ -ਜਿਸ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਜੋ -ਜੋ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੋ ਉਸ -ਉਸਕਾ ਉਸ -ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨਮੇਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (-ਭੇਦ) ਹੈਂ; ਔਰ ਇਸੀਲਿਯੇ ਮੂਰ੍ਤ ਤਥਾ ਅਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵ -ਅਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵਰੂਪ ਤਦ੍ਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨਮੇਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਭੇਦ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ‘ਯਹ ਮੂਰ੍ਤ ਗੁਣ ਹੈਂ ਔਰ ਯਹ ਅਮੂਰ੍ਤਗੁਣ ਹੈਂ’ ..੧੩੦..
ਅਬ, ਮੂਰ੍ਤ ਔਰ ਅਮੂਰ੍ਤ ਗੁਣੋਂਕੇ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਤਥਾ ਸਂਬਂਧ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਨਕਾ ਕਿਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਸਾਥ ਸਂਬਂਧ ਹੈ ਯਹ) ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
੨੫੮ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
੧. ਅਤਦ੍ਭਾਵ = (ਕਥਂਚਿਤ੍) ਉਸਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ ਵਹ;
੨. ਲਿਂਗੀ = ਲਿਂਗਵਾਲਾ, (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣ ਵਹ ਲਿਂਗ – ਚਿਹ੍ਨ – ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਔਰ ਲਿਂਗੀ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ) .
੩. ਤਦ੍ਭਾਵ = ਉਸਰੂਪ, ਉਸਪਨਾ; ਉਸਪਨੇਸੇ ਹੋਨਾ; ਸ੍ਵਰੂਪ .
੪. ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ = ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਲਾ; ਖਾਸ; ਭਿਨ੍ਨ .