ਅਯਮਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਤਾਵਤ੍ਸਵਿਕਲ੍ਪਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਤ੍ਮਕਤ੍ਵਾਦੁਪਯੋਗਮਯਃ . ਤਤ੍ਰ ਯੋ ਹਿ ਨਾਮ ਨਾਨਾਕਾਰਾਨ੍ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਾਨਰ੍ਥਾਨਾਸਾਦ੍ਯ ਮੋਹਂ ਵਾ ਰਾਗਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਵਾ ਸਮੁਪੈਤਿ ਸ ਨਾਮ ਤੈਃ ਪਰਪ੍ਰਤ੍ਯਯੈਰਪਿ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੈਰੁਪਰਕ੍ਤਾਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਾਨ੍ਨੀਲਪੀਤਰਕ੍ਤੋਪਾਸ਼੍ਰਯਪ੍ਰਤ੍ਯਯਨੀਲਪੀਤਰਕ੍ਤਤ੍ਵੈਰੁਪਰਕ੍ਤ- ਸ੍ਵਭਾਵਃ ਸ੍ਫ ਟਿਕਮਣਿਰਿਵ ਸ੍ਵਯਮੇਕ ਏਵ ਤਦ੍ਭਾਵਦ੍ਵਿਤੀਯਤ੍ਵਾਦ੍ਬਨ੍ਧੋ ਭਵਤਿ ..੧੭੫.. ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ, ਤਤ੍ਪਰਿਹਾਰਰੂਪੇਣ ਤ੍ਰੁਤੀਯਾ ਚੇਤਿ ਗਾਥਾਤ੍ਰਯੇਣ ਪ੍ਰਥਮਸ੍ਥਲਂ ਗਤਮ੍ . ਅਥ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਭਾਵਬਨ੍ਧ- ਸ੍ਵਰੂਪਮਾਖ੍ਯਾਤਿ — ਉਵਓਗਮਓ ਜੀਵੋ ਉਪਯੋਗਮਯੋ ਜੀਵਃ, ਅਯਂ ਜੀਵੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨ- ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗਮਯਸ੍ਤਾਵਤ੍ਤਥਾਭੂਤੋਪ੍ਯਨਾਦਿਬਨ੍ਧਵਸ਼ਾਤ੍ਸੋਪਾਧਿਸ੍ਫ ਟਿਕਵਤ੍ ਪਰੋਪਾਧਿਭਾਵੇਨ ਪਰਿਣਤਃ ਸਨ੍ . ਕਿਂ ਕਰੋਤਿ . ਮੁਜ੍ਝਦਿ ਰਜ੍ਜੇਦਿ ਵਾ ਪਦੁਸ੍ਸੇਦਿ ਮੁਹ੍ਯਤਿ ਰਜ੍ਯਤਿ ਵਾ ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਿ ਦ੍ਵੇਸ਼ਂ ਕਰੋਤਿ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੂਰ੍ਵਂ . ਪਪ੍ਪਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ . ਕਾਨ੍ . ਵਿਵਿਧੇ ਵਿਸਯੇ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ਯਪਰਮਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਭਾਵਨਾਵਿਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤਾਨ੍ਵਿਵਿਧਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ . ਜੋ ਹਿ ਪੁਣੋ ਯਃ ਪੁਨਰਿਤ੍ਥਂਭੂਤੋਸ੍ਤਿ ਜੀਵੋ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ, ਤੇਹਿਂ ਸਂਬਂਧੋ ਤੈਃ ਸਂਬਦ੍ਧੋ ਭਵਤਿ, ਤੈਃ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਰਾਗ- ਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹੈਃ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਭੂਤੈਰ੍ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਰਹਿਤਜੀਵਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਪਰਿਣਾਮਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪਰਮਧਰ੍ਮਮਲਭਮਾਨਃ ਸਨ੍ ਸ ਜੀਵੋ ਬਦ੍ਧੋ ਭਵਤੀਤਿ . ਅਤ੍ਰ ਯੋਸੌ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਪਰਿਣਾਮਃ ਸ ਏਵ ਭਾਵਬਨ੍ਧ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੧੭੫.. ਅਥ ਭਾਵਬਨ੍ਧ-
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਃ ਹਿ ਪੁਨਃ ] ਜੋ [ਉਪਯੋਗਮਯਃ ਜੀਵਃ ] ਉਪਯੋਗਮਯ ਜੀਵ [ਵਿਵਿਧਾਨ੍ ਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ ] ਵਿਵਿਧ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕੋ [ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ [ਮੁਹ੍ਯਤਿ ] ਮੋਹ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਰਜ੍ਯਤਿ ] ਰਾਗ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਵਾ ] ਅਥਵਾ [ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼੍ਟਿ ] ਦ੍ਵੇਸ਼ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਸਃ ] ਵਹ ਜੀਵ [ਤੈਃ ] ਉਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ (ਮੋਹ – ਰਾਗ – ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ) [ਬਨ੍ਧਃ ] ਬਨ੍ਧਰੂਪ ਹੈ ..੧੭੫..
ਟੀਕਾ : — ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵ ਹੀ ਉਪਯੋਗਮਯ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਸਵਿਕਲ੍ਪ ਔਰ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਨ – ਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ .) ਉਸਮੇਂ ਜੋ ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਵਿਧਾਕਾਰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਮੋਹ, ਰਾਗ ਅਥਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਆਤ੍ਮਾ — ਕਾਲਾ, ਪੀਲਾ, ਔਰ ਲਾਲ ੧ਆਸ਼੍ਰਯ ਜਿਨਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਐਸੇ ਕਾਲੇਪਨ, ਪੀਲੇਪਨ ਔਰ ਲਾਲਪਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਪਰਕ੍ਤ ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲੇ ਸ੍ਫ ਟਿਕਮਣਿਕੀ ਭਾਁਤਿ — ਪਰ ਜਿਨਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਐਸੇ ਮੋਹ, ਰਾਗ ਔਰ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਪਰਕ੍ਤ (ਵਿਕਾਰੀ, ਮਲਿਨ, ਕਲੁਸ਼ਿਤ,) ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ, ਸ੍ਵਯਂ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਬਂਧ (ਬਂਧਰੂਪ) ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਦਿਭਾਵ ਉਸਕਾ ੨ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਹੈ ..੧੭੫..
੧. ਆਸ਼੍ਰਯ = ਜਿਸਮੇਂ ਸ੍ਫ ਟਿਕਮਣਿ ਰਖਾ ਹੋ ਵਹ ਪਾਤ੍ਰ .
੨. ਦ੍ਵਿਤੀਯ = ਦੂਸਰਾ [‘ਬਨ੍ਧ ਤੋ ਦੋਕੇ ਬੀਚ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਅਕੇਲਾ ਆਤ੍ਮਾ ਬਂਧਸ੍ਵਰੂਪ ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ?’ ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਕਾ ਉਤ੍ਤਰ ਯਹ ਹੈ ਕਿ – ਏਕ ਤੋ ਆਤ੍ਮਾ ਔਰ ਦੂਸਰਾ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਦਿਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ, ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਦਿਭਾਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮਲਿਨਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਆਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਭਾਵਬਂਧ ਹੈ .]