ਸੋਯਮਾਤ੍ਮਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਪਾਦਾਨਹਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯੋਪਿ ਸਾਮ੍ਪ੍ਰਤਂ ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁਤ- ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰਿਣਾਮਸ੍ਯ ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਭੂਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਕੇਵਲਸ੍ਯ ਕਲਯਨ੍ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਂ, ਤਦੇਵ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁਤ੍ਯੋਪਾਤ੍ਤਕਰ੍ਮਪਰਿਣਾਮਾਭਿਃ ਪੁਦ੍ਗਲਧੂਲੀਭਿਰ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਵਗਾਹਰੂਪੇਣੋਪਾਦੀਯਤੇ ਕਦਾਚਿਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਚ ..੧੮੬.. ਪਰਭਾਵਂ ਨ ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤਿ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਨ ਚ ਕਰੋਤ੍ਯੁਪਾਦਾਨਰੂਪੇਣ ਲੋਹਪਿਣ੍ਡੋ ਵਾਗ੍ਨਿਂ ਤਥਾਯਮਾਤ੍ਮਾ ਨ ਚ ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤਿ ਨ ਚ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਨ ਚ ਕਰੋਤ੍ਯੁਪਾਦਾਨਰੂਪੇਣ ਪੁਦ੍ਗਲਕਰ੍ਮਾਣੀਤਿ . ਕਿਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਨਪਿ . ਪੋਗ੍ਗਲਮਜ੍ਝੇ ਵਟ੍ਟਣ੍ਣਵਿ ਸਵ੍ਵਕਾਲੇਸੁ ਕ੍ਸ਼ੀਰਨੀਰਨ੍ਯਾਯੇਨ ਪੁਦ੍ਗਲਮਧ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਸਰ੍ਵਕਾਲੇਸ਼ੁ . ਅਨੇਨ ਕਿ ਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ . ਯਥਾ ਸਿਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾਨ੍ ਪੁਦ੍ਗਲਮਧ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਗ੍ਰਹਣਮੋਚਨਕਰਣਰਹਿਤਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰੂਪੇਣ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵੋਪੀਤਿ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ ..੧੮੫.. ਅਥ ਯਦ੍ਯਯਮਾਤ੍ਮਾ ਪੁਦ੍ਗਲਕਰ੍ਮ ਨ ਕਰੋਤਿ ਨ ਚ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਤਰ੍ਹਿ ਬਨ੍ਧਃ ਕਥਂ, ਤਰ੍ਹਿ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋਪਿ ਕਥਮਿਤਿ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰਂ ਦਦਾਤਿ --ਸ ਇਦਾਣਿਂ ਕਤ੍ਤਾ ਸਂ ਸ ਇਦਾਨੀਂ ਕਰ੍ਤਾ ਸਨ੍ . ਸ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣ ਆਤ੍ਮਾ, ਇਦਾਨੀਂ ਕੋਰ੍ਥਃ ਏਵਂ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ ਨਯਵਿਭਾਗੇਨ, ਕਰ੍ਤਾ ਸਨ੍ . ਕਸ੍ਯ . ਸਗਪਰਿਣਾਮਸ੍ਸ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਨਿਤ੍ਯਾ-
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸਃ ] ਵਹ [ਇਦਾਨੀਂ ] ਅਭੀ (ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ) [ਦ੍ਰਵ੍ਯਜਾਤਸ੍ਯ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ (ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ) ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ [ਸ੍ਵਕਪਰਿਣਾਮਸ੍ਯ ] (ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ) ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਕਾ [ਕਰ੍ਤਾ ਸਨ੍ ] ਕਰ੍ਤਾ ਹੋਤਾ ਹੁਆ [ਕਰ੍ਮਧੂਲਿਭਿਃ ] ਕਰ੍ਮਰਜਸੇ [ਆਦੀਯਤੇ ] ਗ੍ਰਹਣ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ [ਕਦਾਚਿਤ੍ ਵਿਮੁਚ੍ਯਤੇ ] ਕਦਾਚਿਤ੍ ਛੋੜਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ..੧੮੬..
ਟੀਕਾ : — ਸੋ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਗ੍ਰਹਣ – ਤ੍ਯਾਗਸੇ ਰਹਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਭੀ ਅਭੀ ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ, ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰਿਣਾਮਕੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਕੇਵਲ ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਮਾਤ੍ਰਕਾ — ਉਸ ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਕੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਭੂਤ ਹੋਨੇਸੇ — ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, ਉਸਕੇ ਇਸੀ ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਕੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰ ਕਰਕੇ ਕਰ੍ਮਪਰਿਣਾਮਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ ਐਸੀ ਪੁਦ੍ਗਲਰਜਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਅਵਗਾਹਰੂਪਸੇ ਗ੍ਰਹਣ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਛੋੜਾ ਜਾਤਾ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਅਭੀ ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਜੀਵ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਕਰ੍ਮਪਰਿਣਾਮਕੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰ ਕਰਕੇ ਅਪਨੇ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮਕਾ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੋਤਾ ਹੈ (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ ), ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਅਪਨੇ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਜੀਵਕੇ ਉਸੀ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮਕੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰ ਕਰਕੇ ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ ਪੁਦ੍ਗਲਰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਵਗਾਹਰੂਪਸੇ ਜੀਵਕੋ ਗ੍ਰਹਣ੧ ਕਰਤੀ ਹੈ, ਔਰ ਕਭੀ (ਸ੍ਥਿਤਿਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਹਕਰ ਅਥਵਾ ਜੀਵਕੇ
੩੪੬ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
੧. ਕਰ੍ਮਪਰਿਣਤ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕਾ ਜੀਵਕੇ ਸਾਥ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਵਗਾਹਰੂਪਸੇ ਰਹਨੇਕੋ ਹੀ ਯਹਾਁ ਕਰ੍ਮਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜੀਵਕਾ ‘ਗ੍ਰਹਣ ਹੋਨਾ’ ਕਹਾ ਹੈ .