ਨ ਖਲ੍ਵਾਤ੍ਮਨਃ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਃ ਕਰ੍ਮ, ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਪਾਦਾਨਹਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ . ਯੋ ਹਿ ਯਸ੍ਯ ਪਰਿਣਮਯਿਤਾ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਃ ਸ ਨ ਤਦੁਪਾਦਾਨਹਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯੋ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਃ, ਯਥਾਗ੍ਨਿਰਯਃਪਿਣ੍ਡਸ੍ਯ . ਆਤ੍ਮਾ ਤੁ ਤੁਲ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤ੍ਵੇਪਿ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਪਾਦਾਨਹਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯ ਏਵ . ਤਤੋ ਨ ਸ ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਕਰ੍ਮਭਾਵੇਨ ਪਰਿਣਮਯਿਤਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ ..੧੮੫..
ਸ ਇਦਾਣਿਂ ਕਤ੍ਤਾ ਸਂ ਸਗਪਰਿਣਾਮਸ੍ਸ ਦਵ੍ਵਜਾਦਸ੍ਸ .
ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮਰੂਪਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਭਾਵਕਰ੍ਮ ਭਣ੍ਯਤੇ . ਕਸ੍ਮਾਤ੍ . ਤਤ੍ਪਾਯਃਪਿਣ੍ਡਵਤ੍ਤੇਨਾਤ੍ਮਨਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤ੍ਵਾਦ੍ਵ੍ਯਾ- ਪ੍ਯਤ੍ਵਾਦਿਤਿ . ਪੋਗ੍ਗਲਦਵ੍ਵਮਯਾਣਂ ਣ ਦੁ ਕਤ੍ਤਾ ਸਵ੍ਵਭਾਵਾਣਂ ਚਿਦ੍ਰੂਪਾਤ੍ਮਨੋ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨਾਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਮਯਾਨਾਂ ਨ ਤੁ ਕਰ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਭਾਵਾਨਾਂ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਮਿਤਿ . ਤਤੋ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਜੀਵਸ੍ਯ ਰਾਗਾਦਿਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮ ਏਵ ਕਰ੍ਮ, ਤਸ੍ਯੈਵ ਸ ਕਰ੍ਤੇਤਿ ..੧੮੪.. ਅਥਾਤ੍ਮਨਃ ਕਥਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਰੂਪਪਰਿਣਾਮਃ ਕਰ੍ਮ ਨ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇ ਸਮਾਧਾਨਂ ਦਦਾਤਿ — ਗੇਣ੍ਹਦਿ ਣੇਵ ਣ ਮੁਂਚਦਿ ਕ ਰੇਦਿ ਣ ਹਿ ਪੋਗ੍ਗਲਾਣਿ ਕਮ੍ਮਾਣਿ ਜੀਵੋ ਯਥਾ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿਰਤਃ ਪਰਮਮੁਨਿਃ
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਜੀਵਃ ] ਜੀਵ [ਸਰ੍ਵਕਾਲੇਸ਼ੁ ] ਸਭੀ ਕਾਲੋਂਮੇਂ [ਪੁਦ੍ਗਲਮਧ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਅਪਿ ] ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਰਹਤਾ ਹੁਆ ਭੀ [ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ] ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਕਰ੍ਮੋਂਕੋ [ਹਿ ] ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ [ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤਿ ਨ ਏਵ ] ਨ ਤੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਨ ਮੁਚਂਤਿ ] ਨ ਛੋੜਤਾ ਹੈ, ਔਰ [ਨ ਕਰੋਤਿ ] ਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ..੧੮੬..
ਟੀਕਾ : — ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਕਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਗ੍ਰਹਣ – ਤ੍ਯਾਗਸੇ ਰਹਿਤ ਹੈ; ਜੋ ਜਿਸਕਾ ਪਰਿਣਮਾਨੇਵਾਲਾ ਦੇਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਵਹ ਉਸਕੇ ਗ੍ਰਹਣਤ੍ਯਾਗਸੇ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਦੇਖਾ ਜਾਤਾ; ਜੈਸੇ — ਅਗ੍ਨਿ ਲੋਹੇਕੇ ਗੋਲੇਮੇਂ ਗ੍ਰਹਣ – ਤ੍ਯਾਗ ਰਹਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ . ਆਤ੍ਮਾ ਤੋ ਤੁਲ੍ਯ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਭੀ (-ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸਾਥ ਏਕਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਾਵਗਾਹੀ ਹੋਨੇਪਰ ਭੀ) ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਗ੍ਰਹਣ – ਤ੍ਯਾਗਸੇ ਰਹਿਤ ਹੀ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਕਰ੍ਮਭਾਵਸੇ ਪਰਿਣਮਾਨੇਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ..੧੮੫..
ਤਬ (ਯਦਿ ਆਤ੍ਮਾ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਤੋ ਫਿ ਰ) ਆਤ੍ਮਾ ਕਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪੁਦ੍ਗਲ ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਗ੍ਰਹਣ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ ਛੋੜਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ? ਇਸਕਾ ਅਬ ਨਿਰੂਪਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਤੇਥੀ ਗ੍ਰਹਾਯ ਅਨੇ ਕਦਾਪਿ ਮੁਕਾਯ ਛੇ ਕਰ੍ਮੋ ਵਡੇ. ੧੮੬.