ਆਤ੍ਮਨੋ ਹਿ ਪਰਿਕ੍ਸ਼ਪਿਤਮੋਹਕਲੁਸ਼ਸ੍ਯ ਤਨ੍ਮੂਲਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਭਾਵਾਦ੍ਵਿਸ਼ਯਵਿਰਕ੍ਤਤ੍ਵਂ ਸ੍ਯਾਤ੍; ਤਤੋਧਿਕਰਣਭੂਤਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰਾਭਾਵਾਦੁਦਧਿਮਧ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤੈਕਪੋਤਪਤਤ੍ਰਿਣ ਇਵ ਅਨਨ੍ਯਸ਼ਰਣਸ੍ਯ ਮਨਸੋ ਨਿਰੋਧਃ ਸ੍ਯਾਤ੍; ਤਤਸ੍ਤਨ੍ਮੂਲਚਂਚਲਤ੍ਵਵਿਲਯਾਦਨਨ੍ਤਸਹਜਚੈਤਨ੍ਯਾਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਵਭਾਵੇ ਸਮਵਸ੍ਥਾਨਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ . ਤਤ੍ਤੁ ਸ੍ਵਰੂਪਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾਨਾਕੁਲੈਕਾਗ੍ਰਸਂਚੇਤਨਤ੍ਵਾਤ੍ ਧ੍ਯਾਨਮਿਤ੍ਯੁਪਗੀਯਤੇ . ਅਤਃ ਸ੍ਵਭਾਵਾਵਸ੍ਥਾਨਰੂਪਤ੍ਵੇਨ ਧ੍ਯਾਨਮਾਤ੍ਮਨੋਨਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ ਨਾਸ਼ੁਦ੍ਧਤ੍ਵਾਯੇਤਿ ..੧੯੬.. ਸ ਭਵਤਿ ਕ੍ਸ਼ਪਿਤਮੋਹਕਲੁਸ਼ਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ . ਵਿਸਯਵਿਰਤ੍ਤੋ ਮੋਹਕਲੁਸ਼ਰਹਿਤਸ੍ਵਾਤ੍ਮਸਂਵਿਤ੍ਤਿਸਮੁਤ੍ਪਨ੍ਨ- ਸੁਖਸੁਧਾਰਸਾਸ੍ਵਾਦਬਲੇਨ ਕਲੁਸ਼ਮੋਹੋਦਯਜਨਿਤਵਿਸ਼ਯਸੁਖਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਾਰਹਿਤਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਸ਼ਯਵਿਰਕ੍ਤਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਥਂਭੂਤਃ . ਸਮਵਟ੍ਠਿਦੋ ਸਮ੍ਯਗਵਸ੍ਥਿਤਃ . ਕ੍ਵ . ਸਹਾਵੇ ਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵੇ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੂਰ੍ਵਮ੍ . ਮਣੋ ਣਿਰੁਂਭਿਤ੍ਤਾ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯੋਤ੍ਪਨ੍ਨਵਿਕਲ੍ਪਜਾਲਰੂਪਂ ਮਨੋ ਨਿਰੁਧ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਲਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਸੋ ਅਪ੍ਪਾਣਂ ਹਵਦਿ ਝਾਦਾ ਸ ਏਵਂਗੁਣਯੁਕ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਭਵਤਿ ਧ੍ਯਾਤਾ . ਤੇਨੈਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਧ੍ਯਾਨੇਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਿਕੀਂ ਮੁਕ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਂ ਲਭਤ
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਃ ] ਜੋ [ਕ੍ਸ਼ਪਿਤਮੋਹਕਲੁਸ਼ਃ ] ਮੋਹਮਲਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਕੇ, [ਵਿਸ਼ਯਵਿਰਕ੍ਤਃ ] ਵਿਸ਼ਯਸੇ ਵਿਰਕ੍ਤ ਹੋਕਰ, [ਮਨਃ ਨਿਰੁਧ੍ਯ ] ਮਨਕਾ ਨਿਰੋਧ ਕਰਕੇ, [ਸ੍ਵਭਾਵੇ ਸਮਵਸ੍ਥਿਤਃ ] ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਸਮਵਸ੍ਥਿਤ ਹੈ, [ਸਃ ] ਵਹ [ਆਤ੍ਮਾਨਂ ] ਆਤ੍ਮਾਕਾ [ਧ੍ਯਾਤਾ ਭਵਤਿ ] ਧ੍ਯਾਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ ..੧੯੬..
ਟੀਕਾ : — ਜਿਸਨੇ ਮੋਹਮਲਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਿਯਾ ਹੈ ਐਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕੇ, ਮੋਹਮਲ ਜਿਸਕਾ ਮੂਲ ਹੈ ਐਸੀ ੧ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਸ਼ਯਵਿਰਕ੍ਤਤਾ ਹੋਤੀ ਹੈ; (ਉਸਸੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਿਸ਼ਯ ਵਿਰਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ), ਸਮੁਦ੍ਰਕੇ ਮਧ੍ਯਗਤ ਜਹਾਜਕੇ ਪਕ੍ਸ਼ੀਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਭੂਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰੋਂਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਸੇ ਅਨ੍ਯ ਕੋਈ ਸ਼ਰਣ ਨਹੀਂ ਰਹਾ ਹੈ ਐਸੇ ਮਨਕਾ ਨਿਰੋਧ ਹੋਤਾ ਹੈ . (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੈਸੇ ਸਮੁਦ੍ਰਕੇ ਬੀਚਮੇਂ ਪਹੁਁਚੇ ਹੁਏ ਕਿਸੀ ਏਕਾਕੀ ਜਹਾਜ ਪਰ ਬੈਠੇ ਹੁਏ ਪਕ੍ਸ਼ੀਕੋ ਉਸ ਜਹਾਜਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਅਨ੍ਯ ਕਿਸੀ ਜਹਾਜਕਾ, ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਕਾ ਯਾ ਭੂਮਿ ਇਤ੍ਯਾਦਿਕਾ ਆਧਾਰ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਸ਼ਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ ਉੜਨਾ ਬਨ੍ਦ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਯਵਿਰਕ੍ਤਤਾ ਹੋਨੇਸੇ ਮਨਕੋ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਕਿਨ੍ਹੀਂ ਅਨ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ ਇਸਲਿਯੇ ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਸ਼ਰਣ ਨ ਰਹਨੇਸੇ ਮਨ ਨਿਰੋਧਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ); ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਮਨਕਾ ਨਿਰੋਧ ਹੋਨੇਸੇ), ਮਨ ਜਿਸਕਾ ਮੂਲ ਹੈ ਐਸੀ ਚਂਚਲਤਾਕਾ ਵਿਲਯ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਨਨ੍ਤਸਹਜ – ਚੈਤਨ੍ਯਾਤ੍ਮਕ ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ੨ਸਮਵਸ੍ਥਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ ਵਹ ਸ੍ਵਭਾਵਸਮਵਸ੍ਥਾਨ ਤੋ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ, ਅਨਾਕੁਲ, ਏਕਾਗ੍ਰ ਸਂਚੇਤਨ ਹੋਨੇਸੇ ਉਸੇ ਧ੍ਯਾਨ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ .
ਇਸਸੇ (ਯਹ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੁਆ ਕਿ – ) ਧ੍ਯਾਨ, ਸ੍ਵਭਾਵਸਮਵਸ੍ਥਾਨਰੂਪ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਆਤ੍ਮਾਸੇ ਪ੍ਰ. ੪੬
੧. ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ = ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ . ੨. ਸਮਵਸ੍ਥਾਨ = ਸ੍ਥਿਰਤਯਾ – ਦ੍ਰੁਢਤਯਾ ਰਹਨਾ – ਟਿਕਨਾ .