ਸ੍ਵਰੂਪੇ ਚਰਣਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਂ, ਸ੍ਵਸਮਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ . ਤਦੇਵ ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਾਦ੍ਧਰ੍ਮਃ . ਸ਼ੁਦ੍ਧ- ਚੈਤਨ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ . ਤਦੇਵ ਚ ਯਥਾਵਸ੍ਥਿਤਾਤ੍ਮਗੁਣਤ੍ਵਾਤ੍ਸਾਮ੍ਯਮ੍ . ਸਾਮ੍ਯਂ ਤੁ ਦਰ੍ਸ਼ਨਚਾਰਿਤ੍ਰ – ਮੋਹਨੀਯੋਦਯਾਪਾਦਿਤਸਮਸ੍ਤਮੋਹਕ੍ਸ਼ੋਭਾਭਾਵਾਦਤ੍ਯਨ੍ਤਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰੋ ਜੀਵਸ੍ਯ ਪਰਿਣਾਮਃ ..੭.. ਵਸ੍ਥਾਨਂ ਤਲ੍ਲਕ੍ਸ਼ਣਨਿਸ਼੍ਚਯਚਾਰਿਤ੍ਰਾਜ੍ਜੀਵਸ੍ਯ ਸਮੁਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ . ਕਿਮ੍ . ਪਰਾਧੀਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਨਿਤਜ੍ਞਾਨਸੁਖਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ, ਸ੍ਵਾਧੀਨਾਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਰੂਪਪਰਮਜ੍ਞਾਨਸੁਖਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ . ਸਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਨਰ੍ਦੇਵਾਸੁਰਮਨੁਸ਼੍ਯਰਾਜਵਿਭੂਤਿਜਨਕੋ ਮੁਖ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧੋ ਭਵਤਿ, ਪਰਮ੍ਪਰਯਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਚੇਤਿ . ਅਸੁਰੇਸ਼ੁ ਮਧ੍ਯੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਃ ਕਥਮੁਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਚੇਤ੍ – ਨਿਦਾਨਬਨ੍ਧੇਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਵਿਰਾਧਨਾਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰੋਤ੍ਪਦ੍ਯਤ ਇਤਿ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮ੍ . ਅਤ੍ਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਮੁਪਾਦੇਯਂ ਸਰਾਗਂ ਹੇਯਮਿਤਿ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ ..੬.. ਅਥ ਨਿਸ਼੍ਚਯਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯਨਾਮਾਨਿ ਕਥਯਾਮੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਂ ਮਨਸਿ ਸਂਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯ ਸੂਤ੍ਰਮਿਂਦ ਨਿਰੂਪਯਤਿ, ਏਵਮਗ੍ਰੇਪਿ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਿਤਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਂ ਮਨਸਿ ਧ੍ਰੁਤ੍ਵਾਥਵਾਸ੍ਯ ਸੂਤ੍ਰਸ੍ਯਾਗ੍ਰੇ ਸੂਤ੍ਰਮਿਦਮੁਚਿਤਂ ਭਵਤ੍ਯੇਵਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸੂਤ੍ਰਮਿਦਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤੀਤਿ ਪਾਤਨਿਕਾਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਯਥਾਸਂਭਵਂ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮ੍ --ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਂ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁ ਖਲੁ ਧਮ੍ਮੋ ਖਲੁ ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਧਰ੍ਮੋ ਭਵਤਿ . ਧਮ੍ਮੋ ਜੋ ਸੋ ਸਮੋ ਤ੍ਤਿ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਧਰ੍ਮੋ ਯਃ ਸ ਤੁ ਸ਼ਮ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਃ . ਸਮੋ ਯਸ੍ਤੁ ਸ਼ਮਃ ਸਃ ਮੋਹਕ੍ਖੋਹਵਿਹੀਣੋ ਪਰਿਣਾਮੋ ਅਪ੍ਪਣੋ
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਚਾਰਿਤ੍ਰਂ ] ਚਾਰਿਤ੍ਰ [ਖਲੁ ] ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ [ਧਰ੍ਮਃ ] ਧਰ੍ਮ ਹੈ . [ਯਃ ਧਰ੍ਮਃ ] ਜੋ ਧਰ੍ਮ ਹੈ [ਤਤ੍ ਸਾਮ੍ਯਮ੍ ] ਵਹ ਸਾਮ੍ਯ ਹੈ [ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਮ੍ ] ਐਸਾ (ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਮੇਂ) ਕਹਾ ਹੈ . [ਸਾਮ੍ਯਂ ਹਿ ] ਸਾਮ੍ਯ [ਮੋਹਕ੍ਸ਼ੋਭਵਿਹੀਨਃ ] ਮੋਕ੍ਸ਼ਕ੍ਸ਼ੋਭਰਹਿਤ ਐਸਾ [ਆਤ੍ਮਨਃਪਰਿਣਾਮਃ ] ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਪਰਿਣਾਮ (ਭਾਵ) ਹੈ ..੭..
ਟੀਕਾ : — ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਚਰਣ ਕਰਨਾ ( – ਰਮਨਾ) ਸੋ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਹੈ . ਸ੍ਵਸਮਯਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਕਰਨਾ (ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਕਰਨਾ) ਐਸਾ ਇਸਕਾ ਅਰ੍ਥ ਹੈ . ਯਹੀ ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਧਰ੍ਮ ਹੈ . ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਚੈਤਨ੍ਯਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਨਾ ਯਹ ਇਸਕਾ ਅਰ੍ਥ ਹੈ . ਵਹੀ ਯਥਾਵਸ੍ਥਿਤ ਆਤ੍ਮਗੁਣ ਹੋਨੇਸੇ (ਵਿਸ਼ਮਤਾਰਹਿਤ ਸੁਸ੍ਥਿਤ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਗੁਣ ਹੋਨੇਸੇ) ਸਾਮ੍ਯ ਹੈ . ਔਰ ਸਾਮ੍ਯ, ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਨੀਯ ਤਥਾ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਨੀਯਕੇ ਉਦਯਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਸਮਸ੍ਤ ਮੋਹ ਔਰ ਕ੍ਸ਼ੋਭਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ ਐਸਾ ਜੀਵਕਾ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਰੂਪ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਸੇ ਵਿਰੁਦ੍ਧ ਭਾਵ (ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵ) ਵਹ ਮੋਹ ਹੈ ਔਰ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਚੈਤਨ੍ਯਪਰਿਣਤਿਰੂਪ ਚਾਰਿਤ੍ਰਸੇ ਵਿਰੁਦ੍ਧ ਭਾਵ (ਅਸ੍ਥਿਰਤਾ) ਵਹ ਕ੍ਸ਼ੋਭ ਹੈ . ਮੋਹ ਔਰ ਕ੍ਸ਼ੋਭ ਰਹਿਤ ਪਰਿਣਾਮ, ਸਾਮ੍ਯ, ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਯਹ ਸਬ ਪਰ੍ਯਾਯਵਾਚੀ ਹੈਂ ..੭..