நிபந்தநாஃ . அத யஃ ஸர்வத்ரவ்யபர்யாயநிபந்தநாநஂதவிஶேஷவ்யாபிப்ரதிபாஸமயமஹாஸாமாந்யரூப-
மாத்மாநஂ ஸ்வாநுபவப்ரத்யக்ஷஂ ந கரோதி ஸ க தஂ ப்ரதிபாஸமயமஹாஸாமாந்யவ்யாப்யப்ரதிபாஸமயாநந்த-
விஶேஷநிபந்தநபூதஸர்வத்ரவ்யபர்யாயாந் ப்ரத்யக்ஷீகுர்யாத் . ஏவமேததாயாதி ய ஆத்மாநஂ ந ஜாநாதி ஸ
ஸர்வஂ ந ஜாநாதி . அத ஸர்வஜ்ஞாநாதாத்மஜ்ஞாநமாத்மஜ்ஞாநாத்ஸர்வஜ்ஞாநமித்யவதிஷ்டதே . ஏவஂ ச ஸதி
ஜ்ஞாநமயத்வேந ஸ்வஸஂசேதகத்வாதாத்மநோ ஜ்ஞாத்ருஜ்ஞேயயோர்வஸ்துத்வேநாந்யத்வே ஸத்யபி ப்ரதிபாஸப்ரதிபாஸ்ய-
மாநயோஃ ஸ்வஸ்யாமவஸ்தாயாமந்யோந்யஸஂவலநேநாத்யந்தமஶக்யவிவேசநத்வாத்ஸர்வமாத்மநி நிகாதமிவ
ப்ரதிபாதி . யத்யேவஂ ந ஸ்யாத் ததா ஜ்ஞாநஸ்ய பரிபூர்ணாத்மஸஂசேதநாபாவாத் பரிபூர்ணஸ்யைகஸ்யாத்மநோபி
ஜ்ஞாநஂ ந ஸித்தயேத் ..௪௯..
அநந்தத்ரவ்யஸமூஹாந் கித ஸோ ஸவ்வாணி ஜாணாதி கதஂ ஸ ஸர்வாந் ஜாநாதி ஜுகவஂ யுகபதேகஸமயே, ந
கதமபீதி . ததா ஹி --ஆத்மலக்ஷணஂ தாவஜ்ஜ்ஞாநஂ தச்சாகண்டப்ரதிபாஸமயஂ ஸர்வஜீவஸாதாரணஂ மஹாஸாமாந்யம் .
தச்ச மஹாஸாமாந்யஂ ஜ்ஞாநமயாநந்தவிஶேஷவ்யாபி . தே ச ஜ்ஞாநவிஶேஷா அநந்தத்ரவ்யபர்யாயாணாஂ விஷயபூதாநாஂ
௧. ஜ்ஞாந ஸாமாந்ய வ்யாபக ஹை, ஔர ஜ்ஞாந விஶேஷ -பேத வ்யாப்ய ஹைஂ . உந ஜ்ஞாநவிஶேஷோஂகே நிமித்த ஜ்ஞேயபூத ஸர்வ த்ரவ்ய
ஔர பர்யாயேஂ ஹைஂ .
௨. நிகாத = கோதக ர பீதர கஹரா உதர கயா ஹுவா; பீதர ப்ரவிஷ்ட ஹுஆ .
௮௪ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
அநந்த விஶேஷோஂமேஂ வ்யாப்த ஹோநேவாலே ப்ரதிபாஸமய மஹாஸாமாந்யரூப ஆத்மாகா ஸ்வாநுபவ ப்ரத்யக்ஷ நஹீஂ
கரதா, வஹ (புருஷ) ப்ரதிபாஸமய மஹாஸாமாந்யகே த்வாரா ௧வ்யாப்ய (-வ்யாப்ய ஹோநே யோக்ய) ஜோ
ப்ரதிபாஸமய அநந்த விஶேஷ ஹை உநகீ நிமித்தபூத ஸர்வ த்ரவ்ய பர்யாயோஂகோ கைஸே ப்ரத்யக்ஷ கர
ஸகேகா ? (நஹீஂ கர ஸகேகா) இஸஸே ஐஸா பலித ஹுஆ கி ஜோ ஆத்மாகோ நஹீஂ ஜாநதா வஹ
ஸபகோ நஹீஂ ஜாநதா .
அப, இஸஸே ஐஸா நிஶ்சித ஹோதா ஹை கி ஸர்வகே ஜ்ஞாநஸே ஆத்மாகா ஜ்ஞாந ஔர ஆத்மாகே ஜ்ஞாநஸே
ஸர்வகா ஜ்ஞாந (ஹோதா ஹை); ஔர ஐஸா ஹோநேஸே, ஆத்மா ஜ்ஞாநமயதாகே காரண ஸ்வஸஂசேதக ஹோநேஸே, ஜ்ஞாதா
ஔர ஜ்ஞேயகா வஸ்துரூபஸே அந்யத்வ ஹோநே பர பீ ப்ரதிபாஸ ஔர ப்ரதிபாஸ்யமாநகர அபநீ அவஸ்தாமேஂ
அந்யோந்ய மிலந ஹோநேகே காரண (ஜ்ஞாந ஔர ஜ்ஞேய, ஆத்மாகீ – ஜ்ஞாநகீ அவஸ்தாமேஂ பரஸ்பர மிஶ்ரித –
ஏகமேகரூப ஹோநேஸே) உந்ஹேஂ பிந்ந கரநா அத்யந்த அஶக்ய ஹோநேஸே மாநோ ஸப குச ஆத்மாமேஂ ௨நிகாத
(ப்ரவிஷ்ட) ஹோ கயா ஹோ இஸப்ரகார ப்ரதிபாஸித ஹோதா ஹை — ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை . (ஆத்மா ஜ்ஞாநமய ஹோநேஸே
வஹ அபநேகோ அநுபவ கரதா ஹை — ஜாநதா ஹை, ஔர அபநேகோ ஜாநநேபர ஸமஸ்த ஜ்ஞேய ஐஸே ஜ்ஞாத
ஹோதே ஹைஂ – மாநோஂ வே ஜ்ஞாநமேஂ ஸ்தித ஹீ ஹோஂ, க்யோஂகி ஜ்ஞாநகீ அவஸ்தாமேஂஸே ஜ்ஞேயாகாரோஂகோ பிந்ந கரநா
அஶக்ய ஹை .) யதி ஐஸா ந ஹோ தோ (யதி ஆத்மா ஸபகோ ந ஜாநதா ஹோ தோ) ஜ்ஞாநகே பரிபூர்ண
ஆத்மஸஂசேதநகா அபாவ ஹோநேஸே பரிபூர்ண ஏக ஆத்மாகா பீ ஜ்ஞாந ஸித்த ந ஹோ .