த்ரவ்யஸ்வரூபமுபாதாய ப்ரவர்தமாநப்ரவ்ருத்தியுக்தைர்குணைஃ பர்யாயைஶ்ச நிஷ்பாதிதநிஷ்பத்தியுக்தஸ்ய த்ரவ்யஸ்ய
மூலஸாதநதயா தைர்நிஷ்பாதிதஂ யதஸ்தித்வஂ ஸ ஸ்வபாவஃ .
கிஂச — யதா ஹி த்ரவ்யேண வா க்ஷேத்ரேண வா காலேந வா பாவேந வா கார்தஸ்வரா-
த்ப்ருதகநுபலப்யமாநைஃ கர்த்ருகரணாதிகரணரூபேண குண்டலாஂகதபீததாத்யுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணாஂ ஸ்வரூப-
ஏவ பீதத்வாதிகுணகுண்டலாதிபர்யாயாணாஂ ஸ்வபாவோ பவதி, ததா ஸ்வகீயத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஃ கேவல-
ஜ்ஞாநாதிகுணகிஂசிதூநசரமஶரீராகாரபர்யாயேப்யஃ ஸகாஶாதபிந்நஸ்ய முக்தாத்மத்ரவ்யஸ்ய ஸஂபந்தி யதஸ்தித்வஂ ஸ
ஏவ கேவலஜ்ஞாநாதிகுணகிஂசிதூநசரமஶரீராகாரபர்யாயாணாஂ ஸ்வபாவோ ஜ்ஞாதவ்யஃ . அதேதாநீமுத்பாதவ்யய-
த்ரௌவ்யாணாமபி த்ரவ்யேண ஸஹாபிந்நாஸ்தித்வஂ கத்யதே . யதா ஸ்வகீயத்ரவ்யாதிசதுஷ்டயேந ஸுவர்ணாதபிந்நாநாஂ
கடகபர்யாயோத்பாதகங்கணபர்யாயவிநாஶஸுவர்ணத்வலக்ஷணத்ரௌவ்யாணாஂ ஸஂபந்தி யதஸ்தித்வஂ ஸ ஏவ ஸுவர்ணஸத்பாவஃ,
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞேயதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௧௭௭
ப்ர ௨௩
கரண-௧அதிகரணரூபஸே த்ரவ்யகே ஸ்வரூபகோ தாரண கரகே ப்ரவர்தமாந குணோஂ ஔர பர்யாயோஂஸே ஜிஸகீ
நிஷ்பத்தி ஹோதீ ஹை, — ஐஸே த்ரவ்யகா, மூலஸாதநபநேஸே உநஸே நிஷ்பந்ந ஹோதா ஹுஆ ஜோ அஸ்தித்வ ஹை, வஹ
ஸ்வபாவ ஹை . (பீதத்வாதிகஸே ஔர குண்டலாதிகஸே பிந்ந ந திகாஈ தேநேவாலே ஸுவர்ணகா அஸ்தித்வ
வஹ பீதத்வாதிக ஔர குண்டலாதிககா ஹீ அஸ்தித்வ ஹை, க்யோஂகி ஸுவர்ணகே ஸ்வரூபகோ பீதத்வாதிக
ஔர குண்டலாதிக ஹீ தாரண கரதே ஹைஂ, இஸலியே பீதத்வாதிக ஔர குண்டலாதிககே அஸ்தித்வஸே
ஹீ ஸுவர்ணகீ நிஷ்பத்தி ஹோதீ ஹை, பீதத்வாதிக ஔர குண்டலாதிக ந ஹோஂ தோ ஸுவர்ண பீ ந ஹோ;
இஸீப்ரகார குணோஂஸே ஔர பர்யாயோஂஸே பிந்ந ந திகாஈ தேநேவாலே த்ரவ்யகா அஸ்தித்வ வஹ குணோஂ ஔர
பர்யாயோஂகா ஹீ அஸ்தித்வ ஹை, க்யோஂகி த்ரவ்யகே ஸ்வரூபகோ குண ஔர பர்யாயேஂ ஹீ தாரண கரதீ ஹைஂ
இஸலியே குணோஂ ஔர பர்யாயோஂகே அஸ்தித்வஸே ஹீ த்ரவ்யகீ நிஷ்பத்தி ஹோதீ ஹை . யதி குண ஔர பர்யாயேஂ
ந ஹோ தோ த்ரவ்ய பீ ந ஹோ . ஐஸா அஸ்தித்வ வஹ த்ரவ்யகா ஸ்வபாவ ஹை .)
(ஜிஸப்ரகார த்ரவ்யகா ஔர குண -பர்யாயகா ஏக ஹீ அஸ்தித்வ ஹை ஐஸா ஸுவர்ணகே த்ருஷ்டாந்த
பூர்வக ஸமஜாயா, உஸீப்ரகார அப ஸுவர்ணகே த்ருஷ்டாந்த பூர்வக ஐஸா பதாயா ஜா ரஹா ஹை கி த்ரவ்யகா
ஔர உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யகா பீ ஏக ஹீ அஸ்தித்வ ஹை .)
ஜைஸே த்ரவ்யஸே, க்ஷேத்ரஸே, காலஸே யா பாவஸே, ஸுவர்ணஸே ௨ஜோ ப்ருதக் நஹீஂ திகாஈ தேதே,
கர்தா -கரண-௩அதிகரணரூபஸே குண்டலாதி உத்பாதோஂகே, பாஜூபஂதாதி வ்யயோஂகே ஔர பீதத்வாதி
௧. குண -பர்யாயேஂ ஹீ த்ரவ்யகீ கர்தா, கரண ஔர அதிகரண ஹைஂ; இஸலியே குண – பர்யாயேஂ ஹீ த்ரவ்யகா ஸ்வரூப தாரண
கரதீ ஹைஂ .
௨. ஜோ = ஜோ குண்டலாதி உத்பாத, பாஜூபஂதாதி வ்யய ஆர பீதாதி த்ரௌவ்ய .
௩. ஸுவர்ண ஹீ குண்டலாதி -உத்பாத, பாஜூபஂதாதி -வ்யய ஔர பீதத்வாதி த்ரௌவ்யகா கர்தா, கரண ததா அதிகரண ஹை;
ஜஇஸலியே ஸுவர்ண ஹீ உநகா ஸ்வரூப தாரண கரதா ஹை . (ஸுவர்ண ஹீ குண்டலாதிரூபஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹை,
பாஜூபஂதாதிரூபஸே நஷ்ட ஹோதா ஹை ஔர பீதத்வாதிரூபஸே அவஸ்தித ரஹதா ஹை .)