ஸமவேதஂ கலு த்ரவ்யஂ ஸஂபவஸ்திதிநாஶஸஂஜ்ஞிதார்தைஃ .
ஏகஸ்மிந் சைவ ஸமயே தஸ்மாத்த்ரவ்யஂ கலு தத்த்ரிதயம் ..௧௦௨..
இஹ ஹி யோ நாம வஸ்துநோ ஜந்மக்ஷணஃ ஸ ஜந்மநைவ வ்யாப்தத்வாத் ஸ்திதிக்ஷணோ நாஶக்ஷணஶ்ச
ந பவதி; யஶ்ச ஸ்திதிக்ஷணஃ ஸ கலூபயோரந்தராலதுர்லலிதத்வாஜ்ஜந்மக்ஷணோ நாஶக்ஷணஶ்ச ந பவதி;
யஶ்ச நாஶக்ஷணஃ ஸ தூத்பத்யாவஸ்தாய ச நஶ்யதோ ஜந்மக்ஷணஃ ஸ்திதிக்ஷணஶ்ச ந பவதி;
— இத்யுத்பாதாதீநாஂ விதர்க்யமாணஃ க்ஷணபேதோ ஹ்ருதயபூமிமவதரதி . அவதரத்யேவஂ யதி த்ரவ்யமாத்ம-
நைவோத்பத்யதே ஆத்மநைவாவதிஷ்டதே ஆத்மநைவ நஶ்யதீத்யப்யுபகம்யதே . தத்து நாப்யுபகதம் . பர்யாயாணா-
த்ரவ்யார்திகநயேந ஸர்வஂ த்ரவ்யஂ பவதி . பூர்வோக்தோத்பாதாதித்ரயஸ்ய ததைவ ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநாதிபர்யாயத்ரயஸ்ய
சாநுகதாகாரேணாந்வயரூபேண யதாதாரபூதஂ ததந்வயத்ரவ்யஂ பண்யதே, தத்விஷயோ யஸ்ய ஸ பவத்யந்வயத்ரவ்யார்திகநயஃ .
யதேதஂ ஜ்ஞாநாஜ்ஞாநபர்யாயத்வயே பங்கத்ரயஂ வ்யாக்யாதஂ ததாபி ஸர்வத்ரவ்யபர்யாயேஷு யதாஸஂபவஂ ஜ்ஞாதவ்யமித்ய-
பிப்ராயஃ ..௧௦௧.. அதோத்பாதாதீநாஂ புநரபி ப்ரகாராந்தரேண த்ரவ்யேண ஸஹாபேதஂ ஸமர்தயதி ஸமயபேதஂ ச
நிராகரோதி — ஸமவேதஂ கலு தவ்வஂ ஸமவேதமேகீபூதமபிந்நஂ பவதி கலு ஸ்பு டம் . கிம் . ஆத்மத்ரவ்யம் . கைஃ
ஸஹ . ஸஂபவடிதிணாஸஸண்ணிதட்டேஹிஂ ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநபூர்வகநிஶ்சலநிர்விகாரநிஜாத்மாநுபூதிலக்ஷணவீதராகசாரித்ர-
பர்யாயேணோத்பாதஃ ததைவ ராகாதிபரத்ரவ்யைகத்வபரிணதிரூபசாரித்ரபர்யாயேண நாஶஸ்ததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வாவஸ்தா-
௧௯௬ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
அந்வயார்த : — [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய [ஏகஸ்மிந் ச ஏவ ஸமயே ] ஏக ஹீ ஸமயமேஂ
[ஸஂபவஸ்திதிநாஶஸஂஜ்ஞிதார்தைஃ ] உத்பாத, ஸ்திதி ஔர நாஶ நாமக ௧அர்தோஂகே ஸாத [கலு ] வாஸ்தவமேஂ
[ஸமவேதஂ ] ௨ஸமவேத (ஏகமேக) ஹை; [தஸ்மாத் ] இஸலியே [தத் த்ரிதயஂ ] யஹ ௩த்ரிதய [கலு ]
வாஸ்தவமேஂ [த்ரவ்யஂ ] த்ரவ்ய ஹை ..௧௦௨..
டீகா : — (ப்ரதம ஶஂகா உபஸ்தித கீ ஜாதீ ஹை : — ) யஹா, (விஶ்வமேஂ) வஸ்துகா
ஜோ ஜந்மக்ஷண ஹை வஹ ஜந்மஸே ஹீ வ்யாப்த ஹோநேஸே ஸ்திதிக்ஷண ஔர நாஶக்ஷண நஹீஂ ஹை, (-வஹ
ப்ருதக் ஹீ ஹோதா ஹை); ஜோ ஸ்திதிக்ஷண ஹோ வஹ தோநோஂகே அந்தராலமேஂ (உத்பாதக்ஷண ஔர
நாஶக்ஷணகே பீச) த்ருதயா ரஹதா ஹை, இஸலியே (வஹ) ஜந்மக்ஷண ஔர நாஶக்ஷண நஹீஂ ஹை; ஔர
ஜோ நாஶக்ஷண ஹை வஹ, – வஸ்து உத்பந்ந ஹோகர ஔர ஸ்திர ரஹகர பி ர நாஶகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹை
இஸலியே, – ஜந்மக்ஷண ஔர ஸ்திதிக்ஷண நஹீஂ ஹை; — இஸப்ரகார தர்க பூர்வக விசார கரநே பர
உத்பாதாதிகா க்ஷணபேத ஹ்ருதயபூமிமேஂ உதரதா ஹை (அர்தாத் உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்யகா ஸமய
௧. அர்த = பதார்த (௮௭ வீஂ காதாமேஂ ஸமஜாயா கயா ஹை, தத்நுஸார பர்யாய பீ அர்த ஹை .)
௨. ஸமவேத = ஸமவாயவாலா, தாதாத்ம்யஸஹித ஜுா ஹுவா, ஏகமேக .
௩. த்ரிதய = தீநகா ஸமுதாய . (உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய, இந தீநோஂகா ஸமுதாய வாஸ்தவமேஂ த்ரவ்ய ஹீ ஹை .)