மாநந்த்யமஸதுத்பாதோ வா . த்ரௌவ்யே து க்ரமபுவாஂ பாவாநாமபாவாத் த்ரவ்யஸ்யாபாவஃ க்ஷணிகத்வஂ வா . அத உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைராலம்ப்யந்தாஂ பர்யாயாஃ பர்யாயைஶ்ச த்ரவ்யமாலம்ப்யந்தாஂ, யேந ஸமஸ்தமப்யேததேகமேவ த்ரவ்யஂ பவதி ..௧௦௧..
ஸமவேதஂ கலு தவ்வஂ ஸஂபவடிதிணாஸஸண்ணிதட்டேஹிஂ .
ஏக்கம்ஹி சேவ ஸமயே தம்ஹா தவ்வஂ கு தத்திதயஂ ..௧௦௨.. நிஶ்சிதஂ ப்ரதேஶாபேதேபி ஸ்வகீயஸ்வகீயஸஂஜ்ஞாலக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேதேந . தம்ஹா தவ்வஂ ஹவதி ஸவ்வஂ யதோ நிஶ்சயாதாராதேயபாவேந திஷ்டந்த்யுத்பாதாதயஸ்தஸ்மாத்காரணாதுத்பாதாதித்ரயஂ ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநாதிபர்யாயத்ரயஂ சாந்வய- ஸமய பர ஹோநேவாலா உத்பாத ஜிஸகா சிஹ்ந ஹோ ஐஸா ப்ரத்யேக த்ரவ்ய அநஂத த்ரவ்யத்வகோ ப்ராப்த ஹோ ஜாயகா) அதவா அஸத்கா உத்பாத ஹோ ஜாயகா; (௩) யதி த்ரவ்யகா ஹீ த்ரௌவ்ய மாநா ஜாய தோ க்ரமஶஃ ஹோநேவாலே பாவோஂகே அபாவகே காரண த்ரவ்யகா அபாவ ஆயகா, அதவா க்ஷணிகபநா ஹோகா .
இஸலியே உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யகே த்வாரா பர்யாயேஂ ஆலம்பித ஹோஂ, ஔர பர்யாயோஂகே த்வாரா த்ரவ்ய ஆலம்பித ஹோ, கி ஜிஸஸே யஹ ஸப ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹை .
பாவார்த : — பீஜ, அஂகுர ஔர வ்ருக்ஷத்வ, யஹ வ்ருக்ஷகே அஂஶ ஹைஂ . பீஜகா நாஶ, அஂகுரகா உத்பாத ஔர வ்ருக்ஷத்வகா த்ரௌவ்ய – தீநோஂ ஏக ஹீ ஸாத ஹோதே ஹைஂ . இஸப்ரகார நாஶ பீஜகே ஆஶ்ரித ஹை, உத்பாத அஂகுரகே ஆஶ்ரித ஹை, ஔர த்ரௌவ்ய வ்ருக்ஷத்வகே ஆஶ்ரித ஹை; நாஶ, உத்பாத ஔர த்ரௌவ்ய பீஜ அஂகுர ஔர வ்ருக்ஷத்வஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹை . ததா பீஜ, அஂகுர ஔர வ்ருக்ஷத்வ பீ வ்ருக்ஷஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ . இஸலியே யஹ ஸப ஏக வ்ருக்ஷ ஹீ ஹைஂ . இஸீப்ரகார நஷ்ட ஹோதா ஹுஆ பாவ, உத்பந்ந ஹோதா ஹுஆ பாவ ஔர த்ரௌவ்ய பாவ ஸப த்ரவ்யகே அஂஶ ஹைஂ . நஷ்ட ஹோதே ஹுயே பாவகா நாஶ, உத்பந்ந ஹோதே ஹுயே பாவகா உத்பாத ஔர ஸ்தாயீ பாவகா த்ரௌவ்ய ஏக ஹீ ஸாத ஹை . இஸப்ரகார நாஶ நஷ்ட ஹோதே பாவகே ஆஶ்ரித ஹை, உத்பாத உத்பந்ந ஹோதே பாவகே ஆஶ்ரித ஹை ஔர த்ரௌவ்ய ஸ்தாயீ பாவகே ஆஶ்ரித ஹை . நாஶ, உத்பாத ஔர த்ரௌவ்ய உந பாவோஂஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ . ஔர வே பாவ பீ த்ரவ்யஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ . இஸலியே யஹ ஸப, ஏக த்ரவ்ய ஹீ ஹைஂ ..௧௦௧..
அப, உத்பாதாதிகா க்ஷணபேத ௧நிரஸ்த கரகே வே த்ரவ்ய ஹைஂ யஹ ஸமஜாதே ஹைஂ : — உத்பாத – த்ரௌவ்ய – விநாஶஸஂஜ்ஞித அர்த ஸஹ ஸமவேத சே
௧. நிரஸ்த கரகே = தூர கரகே; நஷ்ட கரகே; கண்டித கரகே; நிராக்ருத கரகே .