ஸ்கந்தமூலஶாகாபிராலம்பித ஏவ ப்ரதிபாதி, ததா ஸமுதாயி த்ரவ்யஂ பர்யாயஸமுதாயாத்மகஂ
பர்யாயைராலம்பிதமேவ ப்ரதிபாதி . பர்யாயாஸ்தூத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைராலம்ப்யந்தே, உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணாமஂஶ-
தர்மத்வாத்; பீஜாஂகுரபாதபத்வவத் . யதா கிலாஂஶிநஃ பாதபஸ்ய பீஜாஂகுரபாதபத்வ-
லக்ஷணாஸ்த்ரயோஂஶா பஂகோத்பாதத்ரௌவ்யலக்ஷணைராத்மதர்மைராலம்பிதாஃ ஸமமேவ ப்ரதிபாந்தி, ததாஂஶிநோ
த்ரவ்யஸ்யோச்சித்யமாநோத்பத்யமாநாவதிஷ்டமாநபாவலக்ஷணாஸ்த்ரயோஂஶா பஂகோத்பாதத்ரௌவ்யலக்ஷணைராத்மதர்மைரா-
லம்பிதாஃ ஸமமேவ ப்ரதிபாந்தி . யதி புநபஂகோத்பாதத்ரௌவ்யாணி த்ரவ்யஸ்யைவேஷ்யந்தே ததா ஸமக்ரமேவ
விப்லவதே . ததா ஹி — பஂகே தாவத் க்ஷணபஂககடாக்ஷிதாநாமேகக்ஷண ஏவ ஸர்வத்ரவ்யாணாஂ ஸஂஹரணாத்
த்ரவ்யஶூந்யதாவதாரஃ ஸதுச்சேதோ வா . உத்பாதே து ப்ரதிஸமயோத்பாதமுத்ரிதாநாஂ ப்ரத்யேகஂ த்ரவ்யாணா-
ஸம்யக்த்வபூர்வகநிர்விகாரஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநபர்யாயே தாவதுத்பாதஸ்திஷ்டதி ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநவிலக்ஷணாஜ்ஞாநபர்யாயரூபேண
பங்கஸ்ததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வாவஸ்தாரூபபர்யாயேண த்ரௌவ்யஂ சேத்யுக்தலக்ஷணஸ்வகீயஸ்வகீயபர்யாயேஷு . பஜ்ஜாயா
தவ்வம்ஹி ஸஂதி தே சோக்தலக்ஷணஜ்ஞாநாஜ்ஞாநததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வாவஸ்தாரூபபர்யாயா ஹி ஸ்பு டஂ த்ரவ்யஂ ஸந்தி . ணியதஂ
௧௯௪ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
ஶாகாஓஂகா ஸமுதாயஸ்வரூப ஹோநேஸே ஸ்கஂத, மூல ஔர ஶாகாஓஂஸே ஆலம்பித ஹீ (பாஸித) திகாஈ
தேதா ஹை, இஸீப்ரகார ஸமுதாயீ த்ரவ்ய பர்யாயோஂகா ஸமுதாயஸ்வரூப ஹோநேஸே பர்யாயோஂகே த்வாரா ஆலம்பித
ஹீ பாஸித ஹோதா ஹை . (அர்தாத் ஜைஸே ஸ்கஂத, மூல ஶாகாயேஂ வ்ருக்ஷாஶ்ரித ஹீ ஹைஂ — வ்ருக்ஷஸே பிந்ந பதார்தரூப
நஹீஂ ஹைஂ, உஸீப்ரகார பர்யாயேஂ த்ரவ்யாஶ்ரித ஹீ ஹைஂ, — த்ரவ்யஸே பிந்ந பதார்தரூப நஹீஂ ஹைஂ .)
ஔர பர்யாயேஂ உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யகே த்வாரா ஆலம்பித ஹைஂ (அர்தாத் உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய
பர்யாயாஶ்ரித ஹைஂ ) க்யோஂகி உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய அஂஶோஂகே தர்ம ஹைஂ (-௧அஂஶீகே நஹீஂ); பீஜ, அஂகுர
ஔர வ்ருக்ஷத்வகீ பாதி . ஜைஸே அஂஶீ -வ்ருக்ஷகே பீஜ அஂகுர -வ்ருக்ஷத்வஸ்வரூப தீந அஂஶ, வ்யய -உத்பாத-
த்ரௌவ்யஸ்வரூப நிஜ தர்மோஂஸே ஆலம்பித ஏக ஸாத ஹீ பாஸித ஹோதே ஹைஂ, உஸீப்ரகார அஂஶீ -த்ரவ்யகே,
நஷ்ட ஹோதா ஹுஆ பாவ, உத்பந்ந ஹோதா ஹுஆ பாவ, ஔர அவஸ்தித ரஹநேவாலா பாவ; — யஹ தீநோஂ அஂஶ
வ்யய -உத்பாத -த்ரௌவ்யஸ்வரூப நிஜதர்மோஂகே த்வாரா ஆலம்பித ஏக ஸாத ஹீ பாஸித ஹோதே ஹைஂ . கிந்து
யதி (௧) பஂக, (௨) உத்பாத ஔர (௩) த்ரௌவ்யகோ (அஂஶீகா ந மாநகர) த்ரவ்யகா ஹீ மாநா
ஜாய தோ ஸாரா ௨விப்லவ கோ ப்ராப்த ஹோகா . யதா – (௧) பஹலே, யதி த்ரவ்யகா ஹீ பஂக மாநா ஜாய
தோ ௩க்ஷணபஂகஸே லக்ஷித ஸமஸ்த த்ரவ்யோஂகா ஏக க்ஷணமேஂ ஹீ ஸஂஹார ஹோ ஜாநேஸே த்ரவ்யஶூந்யதா ஆ ஜாயகீ,
அதவா ஸத்கா உச்சேத ஹோ ஜாயகா . (௨) யதி த்ரவ்யகா உத்பாத மாநா ஜாய தோ ஸமய -ஸமய பர
ஹோநேவாலே உத்பாதகே த்வாரா சிஹ்நித ஐஸே த்ரவ்யோஂகோ ப்ரத்யேககோ அநந்ததா ஆ ஜாயகீ . (அர்தாத் ஸமய-
௧. அஂஶீ = அஂஶோஂவாலா; அஂஶோஂஂகா பநா ஹுஆ . (த்ரவ்ய அஂஶீ ஹை .)
௨. விப்லவ = அஂதாதுஂதீ = உதலபுதல; கோடாலா; விரோத .
௩. க்ஷண = விநாஶ ஜிநகா லக்ஷண ஹோ ஐஸே .