அதோத்பாதாதீநாஂ த்ரவ்யாதர்தாந்தரத்வஂ ஸஂஹரதி —
உப்பாதட்டிதிபஂகா விஜ்ஜஂதே பஜ்ஜஏஸு பஜ்ஜாயா .
தவ்வம்ஹி ஸஂதி ணியதஂ தம்ஹா தவ்வஂ ஹவதி ஸவ்வஂ ..௧௦௧..
உத்பாதஸ்திதிபங்கா வித்யந்தே பர்யாயேஷு பர்யாயாஃ .
த்ரவ்யே ஹி ஸந்தி நியதஂ தஸ்மாத்த்ரவ்யஂ பவதி ஸர்வம் ..௧௦௧..
உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி ஹி பர்யாயாநாலம்பந்தே, தே புநஃ பர்யாயா த்ரவ்யமாலம்பந்தே . ததஃ
ஸமஸ்தமப்யேததேகமேவ த்ரவ்யஂ, ந புநர்த்ரவ்யாந்தரம் . த்ரவ்யஂ ஹி தாவத்பர்யாயைராலம்ப்யதே, ஸமுதாயிநஃ
ஸமுதாயாத்மகத்வாத்; பாதபவத் . யதா ஹி ஸமுதாயீ பாதபஃ ஸ்கந்தமூலஶாகாஸமுதாயாத்மகஃ
மித்யர்தஂஃ ..௧௦௦.. அதோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி த்ரவ்யேண ஸஹ பரஸ்பராதாராதேயபாவத்வாதந்வயத்ரவ்யார்திகநயேந
த்ரவ்யமேவ பவதீத்யுபதிஶதி — உப்பாதட்டிதிபஂகா விஶுத்தஜ்ஞாநதர்ஶநஸ்வபாவாத்மதத்த்வநிர்விகாரஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாந-
ரூபேணோத்பாதஸ்தஸ்மிந்நேவ க்ஷணே ஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாநவிலக்ஷணாஜ்ஞாநபர்யாயரூபேண பங்க, ததுபயாதாராத்மத்ரவ்யத்வா-
வஸ்தாரூபேண ஸ்திதிரித்யுக்தலக்ஷணாஸ்த்ரயோ பங்காஃ கர்தாரஃ . விஜ்ஜஂதே வித்யந்தே திஷ்டந்தி . கேஷு . பஜ்ஜஏஸு
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞேயதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௧௯௩
ப்ர ௨௫
அப, உத்பாதாதிகா த்ரவ்யஸே அர்தாந்தரத்வகோ நஷ்ட கரதே ஹைஂ; (அர்தாத் யஹ ஸித்த கரதே ஹைஂ கி
உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய த்ரவ்யஸே ப்ருதக் பதார்த நஹீஂ ஹைஂ) : —
அந்வயார்த : — [உத்பாதஸ்திதிபங்காஃ ] உத்பாத, த்ரௌவ்ய ஔர வ்யய [பர்யாயேஷு ] பர்யாயோஂமேஂ
[வித்யந்தே ] வர்ததே ஹைஂ; [பர்யாயாஃ ] பர்யாயேஂ [நியதஂ ] நியமஸே [த்ரவ்யே ஹி ஸந்தி ] த்ரவ்யமேஂ ஹோதீ ஹைஂ,
[தஸ்மாத் ] இஸலியே [ஸர்வஂ ] வஹ ஸப [த்ரவ்யஂ பவதி ] த்ரவ்ய ஹை ..௧௦௧..
டீகா : — உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய வாஸ்தவமேஂ பர்யாயோஂ கா ஆலம்பந கரதே ஹைஂ, ஔர
வே பர்யாயேஂ த்ரவ்யகா ஆலம்பந கரதீ ஹைஂ, (அர்தாத் உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய பர்யாயோஂகே ஆஶ்ரயஸே ஹைஂ ஔர
பர்யாயேஂ த்ரவ்யகே ஆஶ்ரயஸே ஹைஂ); இஸலியே யஹ ஸப ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹை, த்ரவ்யாந்தர நஹீஂ .
ப்ரதம தோ த்ரவ்ய பர்யாயோஂகே த்வாரா ஆலம்பித ஹை (அர்தாத் பர்யாயேஂ த்ரவ்யாஶ்ரித ஹைஂ), க்யோஂகி
௧ஸமுதாயீ ஸமுதாயஸ்வரூப ஹோதா ஹை; வ்ருக்ஷகீ பாதி . ஜைஸே ஸமுதாயீ வ்ருக்ஷ ஸ்கஂத, மூல ஔர
௧. ஸமுதாயீ = ஸமுதாயவாந ஸமுதாய (ஸமூஹ) கா பநா ஹுஆ . (த்ரவ்ய ஸமுதாயீ ஹை க்யோஂகி பர்யாயோஂகே
ஸமுதாயஸ்வரூப ஹை .)
உத்பாத தேம ஜ த்ரௌவ்ய நே ஸஂஹார வர்தே பர்யயே,
நே பர்யயோ த்ரவ்யே நியமதீ, ஸர்வ தேதீ த்ரவ்ய சே. ௧௦௧.