அத த்ரவ்யஸ்யோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாண்யேகத்ரவ்யபர்யாயத்வாரேண சிந்தயதி —
பரிணமதி ஸயஂ தவ்வஂ குணதோ ய குணஂதரஂ ஸதவிஸிட்டஂ .
தம்ஹா குணபஜ்ஜாயா பணியா புண தவ்வமேவ த்தி ..௧௦௪..
பரிணமதி ஸ்வயஂ த்ரவ்யஂ குணதஶ்ச குணாந்தரஂ ஸதவிஶிஷ்டம் .
தஸ்மாத்குணபர்யாயா பணிதாஃ புநஃ த்ரவ்யமேவேதி ..௧௦௪..
ஏகத்ரவ்யபர்யாயா ஹி குணபர்யாயாஃ, குணபர்யாயாணாமேகத்ரவ்யத்வாத் . ஏகத்ரவ்யத்வஂ ஹி
தேஷாஂ ஸஹகாரபலவத் . யதா கில ஸஹகாரபலஂ ஸ்வயமேவ ஹரிதபாவாத் பாண்டுபாவஂ பரிணம-
த்பூர்வோத்தரப்ரவ்ருத்தஹரிதாபாண்டுபாவாப்யாமநுபூதாத்மஸத்தாகஂ ஹரிதபாண்டுபாவாப்யாஂ ஸமமவிஶிஷ்டஸத்தாக-
௨௦௦ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
விநாஶோ நாஸ்தி, ததஃ காரணாத்த்ரவ்யபர்யாயா அபி த்ரவ்யலக்ஷணஂ பவந்தீத்யபிப்ராயஃ ..௧௦௩.. அத
த்ரவ்யஸ்யோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி குணபர்யாயமுக்யத்வேந ப்ரதிபாதயதி — பரிணமதி ஸயஂ தவ்வஂ பரிணமதி ஸ்வயஂ
ஸ்வயமேவோபாதாநகாரணபூதஂ ஜீவத்ரவ்யஂ கர்த்ரு . கஂ பரிணமதி . குணதோ ய குணஂதரஂ நிருபராகஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாந-
அப, த்ரவ்யகே உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய ஏகத்ரவ்யபர்யாய த்வாரா விசாரதே ஹைஂ : —
அந்வயார்த : — [ஸதவிஶிஷ்டஂ ] ஸத்தாபேக்ஷாஸே அவிஶிஷ்டரூபஸே, [த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ] த்ரவ்ய ஸ்வயஂ
ஹீ [குணதஃ ச குணாந்தரஂ ] குணஸே குணாந்தரரூப [பரிணமதே ] பரிணமித ஹோதா ஹை, அர்தாத் த்ரவ்ய ஸ்வயஂ
ஹீ ஏக குணபர்யாயமேஂஸே அந்ய குணபர்யாயரூப பரிணமித ஹோதா ஹை, ஔர உஸகீ ஸத்தா குணபர்யாயோஂகீ
ஸத்தாகே ஸாத அவிஶிஷ்ட — அபிந்ந — ஏக ஹீ ரஹதீ ஹை), [தஸ்மாத் புநஃ ] ஔர உநஸே
[குணபர்யாயாஃ] குணபர்யாயேஂ [த்ரவ்யம் ஏவ இதி பணிதாஃ ] த்ரவ்ய ஹீ கஹீ கஈ ஹைஂ ..௧௦௪..
டீகா : — குணபர்யாயேஂ ஏக த்ரவ்யபர்யாயேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி குணபர்யாயோஂகோ ஏக த்ரவ்யபநா ஹை,
(அர்தாத் குணபர்யாயேஂ ஏகத்ரவ்யகீ பர்யாயேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி வே ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹைஂ — பிந்ந -பிந்ந த்ரவ்ய
நஹீஂ .) உநகா ஏகத்ரவ்யத்வ ஆம்ரபலகீ பாதி ஹை . ஜைஸே – ஆம்ரபல ஸ்வயஂ ஹீ ஹரிதபாவமேஂஸே
பீதபாவரூப பரிணமித ஹோதா ஹுஆ, ப்ரதம ஔர பஶ்சாத் ப்ரவர்தமாந ஹரிதபாவ ஔர பீதபாவகே
த்வாரா அபநீ ஸத்தாகா அநுபவ கரதா ஹை, இஸலியே ஹரிதபாவ ஔர பீதபாவகே ஸாத ௧அவிஶிஷ்ட
ஸத்த்வ ஸ்வயஂ தரவ குணதீ குணாஂதர பரிணமே,
தேதீ வளீ த்ரவ்ய ஜ கஹ்யா சே ஸர்வகுணபர்யாயநே. ௧௦௪.
௧. அவிஶிஷ்ட ஸத்தாவாலா = அபிந்ந ஸத்தாவாலா; ஏக ஸத்தாவாலா; (ஆமகீ ஸத்தா ஹரே ஔர பீலே பாவகீ ஸத்தாஸே
அபிந்ந ஹை, இஸலியே ஆம ஔர ஹரிதபாவ ததா பீதபாவ ஏக ஹீ வஸ்து ஹைஂ, பிந்ந நஹீஂ .)