ஏகத்ரவ்யபர்யாயா ஹி குணபர்யாயாஃ, குணபர்யாயாணாமேகத்ரவ்யத்வாத் . ஏகத்ரவ்யத்வஂ ஹி தேஷாஂ ஸஹகாரபலவத் . யதா கில ஸஹகாரபலஂ ஸ்வயமேவ ஹரிதபாவாத் பாண்டுபாவஂ பரிணம- த்பூர்வோத்தரப்ரவ்ருத்தஹரிதாபாண்டுபாவாப்யாமநுபூதாத்மஸத்தாகஂ ஹரிதபாண்டுபாவாப்யாஂ ஸமமவிஶிஷ்டஸத்தாக- விநாஶோ நாஸ்தி, ததஃ காரணாத்த்ரவ்யபர்யாயா அபி த்ரவ்யலக்ஷணஂ பவந்தீத்யபிப்ராயஃ ..௧௦௩.. அத த்ரவ்யஸ்யோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி குணபர்யாயமுக்யத்வேந ப்ரதிபாதயதி — பரிணமதி ஸயஂ தவ்வஂ பரிணமதி ஸ்வயஂ ஸ்வயமேவோபாதாநகாரணபூதஂ ஜீவத்ரவ்யஂ கர்த்ரு . கஂ பரிணமதி . குணதோ ய குணஂதரஂ நிருபராகஸ்வஸஂவேதநஜ்ஞாந-
அப, த்ரவ்யகே உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய ஏகத்ரவ்யபர்யாய த்வாரா விசாரதே ஹைஂ : —
அந்வயார்த : — [ஸதவிஶிஷ்டஂ ] ஸத்தாபேக்ஷாஸே அவிஶிஷ்டரூபஸே, [த்ரவ்யஂ ஸ்வயஂ ] த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ [குணதஃ ச குணாந்தரஂ ] குணஸே குணாந்தரரூப [பரிணமதே ] பரிணமித ஹோதா ஹை, அர்தாத் த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ ஏக குணபர்யாயமேஂஸே அந்ய குணபர்யாயரூப பரிணமித ஹோதா ஹை, ஔர உஸகீ ஸத்தா குணபர்யாயோஂகீ ஸத்தாகே ஸாத அவிஶிஷ்ட — அபிந்ந — ஏக ஹீ ரஹதீ ஹை), [தஸ்மாத் புநஃ ] ஔர உநஸே [குணபர்யாயாஃ] குணபர்யாயேஂ [த்ரவ்யம் ஏவ இதி பணிதாஃ ] த்ரவ்ய ஹீ கஹீ கஈ ஹைஂ ..௧௦௪..
டீகா : — குணபர்யாயேஂ ஏக த்ரவ்யபர்யாயேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி குணபர்யாயோஂகோ ஏக த்ரவ்யபநா ஹை, (அர்தாத் குணபர்யாயேஂ ஏகத்ரவ்யகீ பர்யாயேஂ ஹைஂ, க்யோஂகி வே ஏக ஹீ த்ரவ்ய ஹைஂ — பிந்ந -பிந்ந த்ரவ்ய நஹீஂ .) உநகா ஏகத்ரவ்யத்வ ஆம்ரபலகீ பாதி ஹை . ஜைஸே – ஆம்ரபல ஸ்வயஂ ஹீ ஹரிதபாவமேஂஸே பீதபாவரூப பரிணமித ஹோதா ஹுஆ, ப்ரதம ஔர பஶ்சாத் ப்ரவர்தமாந ஹரிதபாவ ஔர பீதபாவகே த்வாரா அபநீ ஸத்தாகா அநுபவ கரதா ஹை, இஸலியே ஹரிதபாவ ஔர பீதபாவகே ஸாத ௧அவிஶிஷ்ட
௨௦௦ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
௧. அவிஶிஷ்ட ஸத்தாவாலா = அபிந்ந ஸத்தாவாலா; ஏக ஸத்தாவாலா; (ஆமகீ ஸத்தா ஹரே ஔர பீலே பாவகீ ஸத்தாஸே அபிந்ந ஹை, இஸலியே ஆம ஔர ஹரிதபாவ ததா பீதபாவ ஏக ஹீ வஸ்து ஹைஂ, பிந்ந நஹீஂ .)