ஜீவோ பவந் பவிஷ்யதி நரோமரோ வா பரோ பூத்வா புநஃ .
கிஂ த்ரவ்யத்வஂ ப்ரஜஹாதி ந ஜஹதந்யஃ கதஂ பவதி ..௧௧௨..
த்ரவ்யஂ ஹி தாவத் த்ரவ்யத்வபூதாமந்வயஶக்திஂ நித்யமப்யபரித்யஜத்பவதி ஸதேவ . யஸ்து த்ரவ்யஸ்ய
பர்யாயபூதாயா வ்யதிரேகவ்யக்தேஃ ப்ராதுர்பாவஃ தஸ்மிந்நபி த்ரவ்யத்வபூதாயா அந்வயஶக்தேரப்ரச்யவநாத்
த்ரவ்யமநந்யதேவ . ததோநந்யத்வேந நிஶ்சீயதே த்ரவ்யஸ்ய ஸதுத்பாதஃ . ததா ஹி — ஜீவோ த்ரவ்யஂ
பவந்நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவஸித்தத்வாநாமந்யதமேந பர்யாயேண த்ரவ்யஸ்ய பர்யாயதுர்லலிதவ்ருத்தித்வாத-
வஶ்யமேவ பவிஷ்யதி . ஸ ஹி பூத்வா ச தேந கிஂ த்ரவ்யத்வபூதாமந்வயஶக்திமுஜ்ஜதி, நோஜ்ஜதி .
கிஂ கிஂ பவிஷ்யதி . நிர்விகாரஶுத்தோபயோகவிலக்ஷணாப்யாஂ ஶுபாஶுபோபயோகாப்யாஂ பரிணம்ய ணரோமரோ வா பரோ
நரோ தேவஃ பரஸ்திர்யங்நாரகரூபோ வா நிர்விகாரஶுத்தோபயோகேந ஸித்தோ வா பவிஷ்யதி . பவீய புணோ ஏவஂ
பூர்வோக்தப்ரகாரேண புநர்பூத்வாபி . அதவா த்விதீயவ்யாக்யாநம் . பவந் வர்தமாநகாலாபேக்ஷயா பவிஷ்யதி
பாவிகாலாபேக்ஷயா பூத்வா பூதகாலாபேக்ஷயா சேதி காலத்ரயே சைவஂ பூத்வாபி கிஂ தவ்வத்தஂ பஜஹதி கிஂ த்ரவ்யத்வஂ
பரித்யஜதி . ண சயதி த்ரவ்யார்திகநயேந த்ரவ்யத்வஂ ந த்யஜதி, த்ரவ்யாத்பிந்நோ ந பவதி . அண்ணோ கஹஂ ஹவதி
௨௨௦ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
அந்வயார்த : — [ஜீவஃ ] ஜீவ [பவந் ] பரிணமித ஹோதா ஹுஆ [நரஃ ] மநுஷ்ய,
[அமரஃ ] தேவ [வா ] அதவா [பரஃ ] அந்ய (-திர்யஂச, நாரகீ யா ஸித்த) [பவிஷ்யதி ] ஹோகா,
[புநஃ ] பரந்து [பூத்வா ] மநுஷ்ய தேவாதி ஹோகர [கிஂ ] க்யா வஹ [த்ரவ்யத்வஂ ப்ரஜஹாதி ] த்ரவ்யத்வகோ
சோ தேதா ஹை ? [ந ஜஹத் ] நஹீஂ சோதா ஹுஆ வஹ [அந்யஃ கதஂ பவதி ] அந்ய கைஸே ஹோ ஸகதா
ஹை ? (அர்தாத் வஹ அந்ய நஹீஂ, வஹகா வஹீ ஹை .)..௧௧௨..
டீகா : — ப்ரதம தோ த்ரவ்ய த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகோ கபீ பீ ந சோதா ஹுஆ ஸத்
(வித்யமாந) ஹீ ஹை . ஔர த்ரவ்யகே ஜோ பர்யாயபூத வ்யதிரேகவ்யக்திகா உத்பாத ஹோதா ஹை உஸமேஂ பீ
த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகா அச்யுதபநா ஹோநேஸே த்ரவ்ய அநந்ய ஹீ ஹை, (அர்தாத் உஸ உத்பாதமேஂ பீ
அந்வயஶக்தி தோ அபதித -அவிநஷ்ட -நிஶ்சல ஹோநேஸே த்ரவ்ய வஹகா வஹீ ஹை, அந்ய நஹீஂ .) இஸலியே
அநந்யபநேகே த்வாரா த்ரவ்யகா ஸத் -உத்பாத நிஶ்சித ஹோதா ஹை, (அர்தாத் உபரோக்த கதநாநுஸார த்ரவ்யகா
த்ரவ்யாபேக்ஷாஸே அநந்யபநா ஹோநேஸே, உஸகே ஸத் -உத்பாத ஹை, — ஐஸா அநந்யபநே த்வாரா ஸித்த ஹோதா ஹை .)
இஸீ பாதகோ (உதாஹரண ஸே) ஸ்பஷ்ட கியா ஜாதா ஹை : —
ஜீவ த்ரவ்ய ஹோநேஸே ஔர த்ரவ்ய பர்யாயோஂமேஂ வர்தநேஸே ஜீவ நாரகத்வ, திர்யஂசத்வ, மநுஷ்யத்வ,
தேவத்வ ஔர ஸித்தத்வமேஂஸே கிஸீ ஏக பர்யாயமேஂ அவஶ்யமேவ (பரிணமித) ஹோகா . பரந்து வஹ
ஜீவ உஸ பர்யாயரூப ஹோகர க்யா த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகோ சோதா ஹை ? நஹீஂ சோதா .