க்ரியா கல்வாத்மநா ப்ராப்யத்வாத்கர்ம . தந்நிமித்தப்ராப்தபரிணாமஃ புத்கலோபி கர்ம . தத்கார்யபூதா மநுஷ்யாதிபர்யாயா ஜீவஸ்ய க்ரியாயா மூலகாரணபூதாயாஃ ப்ரவ்ருத்தத்வாத் க்ரியாபலமேவ ஸ்யுஃ, க்ரியாபாவே புத்கலாநாஂ கர்மத்வாபாவாத்தத்கார்யபூதாநாஂ தேஷாமபாவாத் . அத கதஂ தே கர்மணஃ கார்யபாவமாயாந்தி? கர்மஸ்வபாவேந ஜீவஸ்வபாவமபிபூய க்ரியமாணத்வாத், ப்ரதீபவத் . ததா ஹி — யதா கலு ஜ்யோதிஸ்ஸ்வபாவேந தைலஸ்வபாவமபிபூய க்ரியமாணஃ ப்ரதீபோ ஜ்யோதிஷ்கார்யஂ, ததா மநுஷ்யாதிபர்யாயாஃ கர்மஜநிதா இதி விஶேஷேண வ்யக்தீகரோதி — கம்மஂ கர்மரஹிதபரமாத்மநோ விலக்ஷணஂ கர்ம கர்த்ரு . கிஂவிஶிஷ்டம் . ணாமஸமக்கஂ நிர்நாமநிர்கோத்ரமுக்தாத்மநோ விபரீதஂ நாமேதி ஸம்யகாக்யா ஸஂஜ்ஞா யஸ்ய தத்பவதி நாமஸமாக்யஂ நாமகர்மேத்யர்தஃ . ஸபாவஂ ஶுத்தபுத்தைகபரமாத்மஸ்வபாவஂ அஹ அத அப்பணோ ஸஹாவேண ஆத்மீயேந ஜ்ஞாநாவரணாதிஸ்வகீயஸ்வபாவேந கரணபூதேந அபிபூய திரஸ்க்ருத்ய ப்ரச்சாத்ய தஂ பூர்வோக்தமாத்மஸ்வபாவம் . பஶ்சாத்கிஂ கரோதி . ணரஂ திரியஂ ணேரஇயஂ வா ஸுரஂ குணதி நரதிர்யக்நாரக- ஸுரரூபஂ கரோதீதி . அயமத்ரார்தஃ – யதாக்நிஃ கர்தா தைலஸ்வபாவஂ கர்மதாபந்நமபிபூய திரஸ்க்ருத்ய
அந்வயார்த : — [அத ] வஹா [நாமஸமாக்யஂ கர்ம ] ‘நாம’ ஸஂஜ்ஞாவாலா கர்ம [ஸ்வபாவேந ] அபநே ஸ்வபாவஸே [ஆத்மநஃ ஸ்வபாவஂ அபிபூய ] ஜீவகே ஸ்வபாவகா பராபவ கரகே, [நரஂ திர்யஞ்சஂ நைரயிகஂ வா ஸுரஂ ] மநுஷ்ய, திர்யஂச, நாரக அதவா தேவ (-இந பர்யாயோஂகோ) [கரோதி ] கரதா ஹை ..௧௧௭..
டீகா : — க்ரியா வாஸ்தவமேஂ ஆத்மாகே த்வாரா ப்ராப்ய ஹோநேஸே கர்ம ஹை, (அர்தாத் ஆத்மா க்ரியாகோ ப்ராப்த கரதா ஹை — பஹுசதா ஹை இஸலியே வாஸ்தவமேஂ க்ரியா ஹீ ஆத்மாகா கர்ம ஹை .) உஸகே நிமித்தஸே பரிணமந கோ ப்ராப்த ஹோதா ஹுஆ (-த்ரவ்யகர்மரூபஸே பரிணமந கரதா ஹுஆ) புத்கல பீ கர்ம ஹை . உஸ (புத்கலகர்ம) கீ கார்யபூத மநுஷ்யாதிபர்யாயேஂ மூலகாரணபூத ஐஸீ ஜீவகீ க்ரியாஸே ப்ரவர்தமாந ஹோநேஸே க்ரியாபல ஹீ ஹைஂ; க்யோஂகி க்ரியாகே அபாவமேஂ புத்கலோஂகோ கர்மபநேகா அபாவ ஹோநேஸே உஸ (-புத்கலகர்ம) கீ கார்யபூத மநுஷ்யாதிபர்யாயோஂகா அபாவ ஹோதா ஹை .
வஹா, வே மநுஷ்யாதிபர்யாயேஂ கர்மகே கார்ய கைஸே ஹைஂ ? (ஸோ கஹதே ஹைஂ கி — ) வே கர்மஸ்வபாவகே த்வாரா ஜீவகே ஸ்வபாவகா பராபவ கரகே கீ ஜாதீ ஹைஂ, இஸலியே தீபககீ பாதி . வஹ இஸ ப்ரகார : — ஜைஸே ௧ஜ்யோதி (லௌ) கே ஸ்வபாவகே த்வாரா தேலகே ஸ்வபாவகா பராபவ கரகே *௧. ஜ்யோதி = ஜ்யோத; அக்நி .