புத்கலப்ராணஸஂததிநிவ்ருத்தேரந்தரஂகோ ஹேதுர்ஹி பௌத்கலிககர்மமூலஸ்யோபரக்தத்வஸ்யாபாவஃ . ஸ து ஸமஸ்தேந்த்ரியாதிபரத்ரவ்யாநுவ்ருத்திவிஜயிநோ பூத்வா ஸமஸ்தோபாஶ்ரயாநுவ்ருத்திவ்யாவ்ருத்தஸ்ய ஸ்ப டிகமணே- ரிவாத்யந்தவிஶுத்தமுபயோகமாத்ரமாத்மாநஂ ஸுநிஶ்சலஂ கேவலமதிவஸதஃ ஸ்யாத் . இதமத்ர தாத்பர்யஂ — ஆத்மநோத்யந்தவிபக்தத்வஸித்தயே வ்யவஹாரஜீவத்வஹேதவஃ புத்கலப்ராணா ஏவமுச்சேத்தவ்யாஃ ..௧௫௧.. கேவலஜ்ஞாநதர்ஶநோபயோகஂ நிஜாத்மாநஂ த்யாயதி, கம்மேஹிஂ ஸோ ண ரஜ்ஜதி கர்மபிஶ்சிச்சமத்காராத்மநஃ ப்ரதிபந்த- கைர்ஜ்ஞாநாவரணாதிகர்மபிஃ ஸ ந ரஜ்யதே, ந பத்யதே . கிஹ தஂ பாணா அணுசரஂதி கர்மபந்தாபாவே ஸதி தஂ புருஷஂ
அந்வயார்த : — [யஃ ] ஜோ [இந்த்ரியாதிவிஜயீபூத்வா ] இந்த்ரியாதிகா விஜயீ ஹோகர [உபயோகஂ ஆத்மகஂ ] உபயோகமாத்ர ஆத்மாகா [த்யாயதி ] த்யாந கரதா ஹை, [ஸஃ ] வஹ [கர்மபிஃ ] கர்மோஂகே த்வாரா [ந ரஜ்யதே ] ரஂஜித நஹீஂ ஹோதா; [தஂ ] உஸே [ப்ராணாஃ ] ப்ராண [கதஂ ] கைஸே [அநுசரஂதி ] அநுஸரேஂகே ? (அர்தாத் உஸகே ப்ராணோஂகா ஸம்பந்த நஹீஂ ஹோதா .) ..௧௫௧..
டீகா : — வாஸ்தவமேஂ பௌத்கலிக ப்ராணோஂகே ஸஂததிகீ நிவ்ருத்திகா அந்தரங்க ஹேது பௌத்கலிக கர்ம ஜிஸகா காரண ( – நிமித்த) ஹை ஐஸே ௧உபரக்தபநேகா அபாவ ஹை . ஔர வஹ அபாவ ஜோ ஜீவ ஸமஸ்த இந்த்ரியாதிக பரத்ரவ்யோஂகே அநுஸார பரிணதிகா விஜயீ ஹோகர, (அநேக வர்ணோவாலே) ௨ஆஶ்ரயாநுஸார ஸாரீ பரிணதிஸே வ்யாவ்ருத்த (ப்ருதக், அலக) ஹுஏ ஸ்ப டிக மணிகீ பாதி, அத்யந்த விஶுத்த உபயோகமாத்ர அகேலே ஆத்மாமேஂ ஸுநிஶ்சலதயா வஸதா ஹை, உஸ ஜீவகே ஹோதா ஹை .
யஹா யஹ தாத்பர்ய ஹை கி — ஆத்மாகீ அத்யந்த விபக்ததா ஸித்த கரநேகே லியே வ்யவஹாரஜீவத்வகே ஹேதுபூத பௌத்கலிக ப்ராண இஸப்ரகார உச்சேத கரநேயோக்ய ஹைஂ .
பாவார்த : — ஜைஸே அநேக ரஂகயுக்த ஆஶ்ரயபூத வஸ்துகே அநுஸார ஜோ (ஸ்ப டிக மணிகா) அநேகரஂகீ பரிணமந ஹை உஸஸே ஸர்வதா வ்யாவ்ருத்த ஹுயே ஸ்ப டிகமணிகே உபரக்தபநேகா அபாவ ஹை, உஸீப்ரகார அநேகப்ரகாரகே கர்ம வ இந்த்ரியாதிகே அநுஸார ஜோ (ஆத்மாகா) அநேக ப்ரகாரகா விகாரீ பரிணமந ஹை உஸஸே ஸர்வதா வ்யாவ்ருத்த ஹுயே ஆத்மாகே ( – ஜோ ஏக உபயோகமாத்ர
௨௯௬ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
௧. உபரக்தபநா = விக்ருதபநா; மலிநபநா; ரஂஜிதபநா; உபராகயுக்தபநா, (உபராககே அர்தகே லியே காதா ௧௨௬கா பு டநோட தேகோ])
௨. ஆஶ்ரய = ஜிஸமேஂ ஸ்ப டிகமணி ரகா ஹோ வஹ வஸ்து .