அதாத்மநோத்யந்தவிபக்தத்வாய பரத்ரவ்யஸஂயோககாரணஸ்வரூபமாலோசயதி — அப்பா உவஓகப்பா உவஓகோ ணாணதஂஸணஂ பணிதோ .
பேதஜ்ஞாநீ விஶுத்தஜ்ஞாநதர்ஶநஸ்வபாவமாத்மதத்த்வஂ விஹாய தேஹராகாதிபரத்ரவ்யே மோஹஂ ந கச்சதீத்யர்தஃ ..௧௫௪.. ஏவஂ நரநாரகாதிபர்யாயைஃ ஸஹ பரமாத்மநோ விஶேஷபேதகதநரூபேண ப்ரதமஸ்தலே காதாத்ரயஂ கதம் . அதாத்மநஃ பூர்வோக்தப்ரகாரேண நரநாரகாதிபர்யாயைஃ ஸஹ பிந்நத்வபரிஜ்ஞாநஂ ஜாதஂ, தாவதிதாநீஂ தேஷாஂ ஸஂயோககாரணஂ கத்யதே — அப்பா ஆத்மா பவதி . கதஂபூதஃ . உவஓகப்பா சைதந்யாநுவிதாயீ யோஸாவுபயோகஸ்தேந நிர்வ்ருத்தத்வாதுபயோகாத்மா . உவஓகோ ணாணதஂஸணஂ பணிதோ ஸ சோபயோகஃ ஸவிகல்பஂ ஜ்ஞாநஂ நிர்விகல்பஂ தர்ஶநமிதி பணிதஃ . ஸோ வி ஸுஹோ ஸோபி ஜ்ஞாநதர்ஶநோபயோகோ தர்மாநுராகரூபஃ ஶுபஃ, அஸுஹோ விஷயாநுராகரூபோ
பாவார்த : — மநுஷ்ய, தேவ இத்யாதி அநேகத்ரவ்யாத்மக பர்யாயோஂமேஂ பீ ஜீவகா ஸ்வரூபஅஸ்தித்வ ஔர ப்ரத்யேக பரமாணுகா ஸ்வரூப – அஸ்தித்வ ஸர்வதா பிந்ந – பிந்ந ஹை . ஸூக்ஷ்மதாஸே தேகநே பர வஹா ஜீவ ஔர புத்கலகா ஸ்வரூப – அஸ்தித்வ (அர்தாத் அபநே – அபநே த்ரவ்ய – குண – பர்யாய ஔர த்ரௌவ்ய – உத்பாத – வ்யய) ஸ்பஷ்டதயா பிந்ந ஜாநா ஜா ஸகதா ஹை . ஸ்வ – பரகா பேத கரநேகே லியே ஜீவகோ இஸ ஸ்வரூபாஸ்தித்வகோ பத – பத பர லக்ஷ்யமேஂ லேநா யோக்ய ஹை . யதா – யஹ (ஜாநநேமேஂ ஆதா ஹுஆ) சேதந த்ரவ்ய – குண – பர்யாய ஔர சேதந த்ரௌவ்ய – உத்பாத – வ்யய ஜிஸகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸா மைஂ இஸ (புத்கல) ஸே பிந்ந ரஹா; ஔர யஹ அசேதந த்ரவ்ய – குண – பர்யாய ததா அசேதந த்ரௌவ்ய – உத்பாத – வ்யய ஜிஸகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸா புத்கல யஹ (முஜஸே) பிந்ந ரஹா . இஸலியே முஜே பரகே ப்ரதி மோஹ நஹீஂ ஹை; ஸ்வ – பரகா பேத ஹை ..௧௫௪..
அப, ஆத்மாகோ அத்யந்த விபக்த கரநேகே லியே பரத்ரவ்யகே ஸஂயோககே காரணகா ஸ்வரூப கஹதே ஹைஂ : —
அந்வயார்த : — [ஆத்மா உபயோகாத்மா ] ஆத்மா உபயோகாத்மக ஹை; [உபயோகஃ ] உபயோக [ஜ்ஞாநதர்ஶநஂ பணிதஃ ] ஜ்ஞாந – தர்ஶந கஹா கயா ஹை; [அபி ] ஔர [ஆத்மநஃ ] ஆத்மாகா [ஸஃ உபயோகஃ ] வஹ உபயோக [ஶுபஃ அஶுபஃ வா ] ஶுப அதவா அஶுப [பவதி ] ஹோதா ஹை ..௧௫௫..
௩௦௨ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-