ஆத்மநோ ஹி பரத்ரவ்யஸஂயோககாரணமுபயோகவிஶேஷஃ . உபயோகோ ஹி தாவதாத்மநஃ ஸ்வபாவ- ஶ்சைதந்யாநுவிதாயிபரிணாமத்வாத் . ஸ து ஜ்ஞாநஂ தர்ஶநஂ ச, ஸாகாரநிராகாரத்வேநோபயரூபத்வா- ச்சைதந்யஸ்ய . அதாயமுபயோகோ த்வேதா விஶிஷ்யதே ஶுத்தாஶுத்தத்வேந . தத்ர ஶுத்தோ நிருபராகஃ, அஶுத்தஃ ஸோபராகஃ . ஸ து விஶுத்திஸஂக்லேஶரூபத்வேந த்வைவித்யாதுபராகஸ்ய த்விவிதஃ ஶுபோஶுபஶ்ச ..௧௫௫.. அதாத்ர க உபயோகஃ பரத்ரவ்யஸஂயோககாரணமித்யாவேதயதி — உவஓகோ ஜதி ஹி ஸுஹோ புண்ணஂ ஜீவஸ்ஸ ஸஂசயஂ ஜாதி .
அஸுஹோ வா தத பாவஂ தேஸிமபாவே ண சயமத்தி ..௧௫௬.. த்வேஷமோஹரூபஶ்சாஶுபஃ . வா வா ஶப்தேந ஶுபாஶுபாநுராகரஹிதத்வேந ஶுத்தஃ . உவஓகோ அப்பணோ ஹவதி இத்தஂ- பூதஸ்த்ரிலக்ஷண உபயோக ஆத்மநஃ ஸஂபந்தீ பவதீத்யர்தஃ ..௧௫௫.. அதோபயோகஸ்தாவந்நரநாரகாதிபர்யாய- காரணபூதஸ்ய கர்மரூபஸ்ய பரத்ரவ்யஸ்ய ஸஂயோககாரணஂ பவதி . தாவதிதாநீஂ கஸ்ய கர்மணஃ க உபயோகஃ காரணஂ
டீகா : — வாஸ்தவமேஂ ஆத்மாகோ பரத்ரவ்யகே ஸஂயோககா காரண ௧உபயோகவிஶேஷ ஹை . ப்ரதம தோ உபயோக வாஸ்தவமேஂ ஆத்மாகா ஸ்வபாவ ஹை க்யோஂகி வஹ சைதந்ய – அநுவிதாயீ (உபயோக சைதந்யகா அநுஸரண கரகே ஹோநேவாலா) பரிணாம ஹை . ஔர வஹ உபயோக ஜ்ஞாந ததா தர்ஶந ஹை, க்யோஂகி சைதந்ய கியே கயே ஹைஂ . உஸமேஂ, ஶுத்த உபயோக நிருபராக (-நிர்விகார) ஹை; ஔர அஶுத்த உபயோக ஸோபராக (-ஸவிகார) ஹை . ஔர வஹ அஶுத்த உபயோக ஶுப ஔர அஶுப ஐஸே தோ ப்ரகாரகா ஹை, க்யோஂகி உபராக விஶுத்திரூப ஔர ஸஂக்லேஶரூப ஐஸா தோ ப்ரகாரகா ஹை (அர்தாத் விகார மந்தகஷாயரூப ஔர தீவ்ரகஷாயரூப ஐஸா தோ ப்ரகாரகா ஹை ) .
பாவார்த : — ஆத்மா உபயோகஸ்வரூப ஹை . ப்ரதம தோ உபயோககே தோ பேத ஹைஂ — ஶுத்த ஔர அஶுத்த . ஔர பி ர அஶுத்த உபயோககே தோ பேத ஹைஂ, ஶுப ததா அஶுப ..௧௫௫..
அப கஹதே ஹைஂ கி இநமேஂ கௌநஸா உபயோக பரத்ரவ்யகே ஸஂயோககா காரண ஹை : —
உபயோக ஜோ ஶுப ஹோய, ஸஂசய தாய புண்ய தணோ தஹீஂ, நே பாபஸஂசய அஶுபதீ; ஜ்யாஂ உபய நஹி ஸஂசய நஹீஂ. ௧௫௬.
௨ஸாகார ஔர ௩நிராகார ஐஸா உபயரூப ஹை . அப இஸ உபயோககே ஶுத்த ஔர அஶுத்த ஐஸே தோ பேத
௧. உபயோகவிஶேஷ = உபயோககா பேத, ப்ரகார யா அமுக ப்ரகாரகா உபயோக . (அஶுத்தோபயோக பரத்ரவ்யகே ஸஂயோககா காரண ஹை; யஹ ௧௫௬ வீஂ காதாமேஂ கஹேஂகே .)
௨. ஸாகார = ஆகாரவாலா யா பேதவாலா; ஸவிகல்ப; விஶேஷ .
௩. நிராகார = ஆகார ரஹித; பேதரஹித; நிர்விகல்ப; ஸாமாந்ய .