யதோ ஹி துல்யக்ஷேத்ராவகாடஜீவபரிணாமமாத்ரஂ பஹிரஂகஸாதநமாஶ்ரித்ய ஜீவஂ பரிணமயிதா- ரமந்தரேணாபி கர்மத்வபரிணமநஶக்தியோகிநஃ புத்கலஸ்கந்தாஃ ஸ்வயமேவ கர்மபாவேந பரிணமந்தி, ததோவதார்யதே ந புத்கலபிண்டாநாஂ கர்மத்வகர்தா புருஷோஸ்தி ..௧௬௯..
அதாத்மநஃ கர்மத்வபரிணதபுத்கலத்ரவ்யாத்மகஶரீரகர்த்ருத்வாபாவமவதாரயதி —
தத்ரைவ திஷ்டந்தி, ந ச பஹிர்பாகாஜ்ஜீவ ஆநயதீதி ..௧௬௮.. அத கர்மஸ்கந்தாநாஂ ஜீவ உபாதாநகர்தா ந பவதீதி ப்ரஜ்ஞாபயதி — கம்மத்தணபாஓக்கா கஂதா கர்மத்வப்ராயோக்யாஃ ஸ்கந்தாஃ கர்தாரஃ ஜீவஸ்ஸ பரிணஇஂ பப்பா ஜீவஸ்ய பரிணதிஂ ப்ராப்ய நிர்தோஷிபரமாத்மபாவநோத்பந்நஸஹஜாநந்தைகலக்ஷணஸுகாம்ருதபரிணதேஃ ப்ரதிபக்ஷபூதாஂ ஜீவஸஂபந்திநீஂ மித்யாத்வராகாதிபரிணதிஂ ப்ராப்ய கச்சஂதி கம்மபாவஂ கச்சந்தி பரிணமந்தி . கம் . கர்மபாவஂ ஜ்ஞாநாவரணாதித்ரவ்யகர்மபர்யாயம் . ண ஹி தே ஜீவேண பரிணமிதா ந ஹி நைவ தே கர்ம- ஸ்கந்தா ஜீவேநோபாதாநகர்த்ருபூதேந பரிணமிதாஃ பரிணதிஂ நீதா இத்யர்தஃ . அநேந வ்யாக்யாநேநைததுக்தஂ பவதி கர்மஸ்கந்தாநாஂ நிஶ்சயேந ஜீவஃ கர்தா ந பவதீதி ..௧௬௯.. அத ஶரீராகாரபரிணதபுத்கலபிண்டாநாஂ ஜீவஃ கர்தா ந பவதீத்யுபதிஶதி ---தே தே கம்மத்தகதா தே தே பூர்வஸூத்ரோதிதாஃ கர்மத்வஂ கதா த்ரவ்யகர்மபர்யாய-
டீகா : — கர்மரூப பரிணமித ஹோநேகீ ஶக்திவாலே புத்கலஸ்கஂத துல்ய (ஸமாந) க்ஷேத்ராவகாஹ ஜீவகே பரிணாமமாத்ரகா — ஜோ கி பஹிரஂக ஸாதந (பாஹ்யகாரண) ஹை உஸகா — ஆஶ்ரய கரகே, ஜீவ உநகோ பரிணமாநே வாலா ந ஹோநே பர பீ, ஸ்வயமேவ கர்மபாவஸே பரிணமித ஹோதே ஹைஂ . இஸஸே நிஶ்சித ஹோதா ஹை கி புத்கலபிண்டோஂகோ கர்மரூப கரநேவாலா ஆத்மா நஹீஂ ஹை .
பாவார்த : — ஸமாந க்ஷேத்ரமேஂ ரஹநேவாலே ஜீவகே விகாரீ பரிணாமகோ நிமித்தமாத்ர கரகே கார்மணவர்கணாயேஂ ஸ்வயமேவ அபநீ அந்தரஂகஶக்திஸே ஜ்ஞாநாவரணாதி கர்மரூப பரிணமித ஹோ ஜாதீ ஹைஂ; ஜீவ உந்ஹேஂ கர்மரூப பரிணமித நஹீஂ கரதா ..௧௬௯..
அப ஆத்மாகே கர்மரூப பரிணத புத்கலத்ரவ்யாத்மக ஶரீரகே கர்த்ருத்வகா அபாவ நிஶ்சித கரதே ஹைஂ (அர்தாத் ஐஸா நிஶ்சித கரதே ஹைஂ கி கர்மரூப பரிணத ஜோ புத்கலத்ரவ்ய உஸ – ஸ்வரூப ஶரீரகா கர்தா ஆத்மா நஹீஂ ஹை ) : —
ஶரீரோ பநே சே ஜீவநே, ஸஂக்ராஂதி பாமீ தேஹநீ. ௧௭௦.
௩௨௨ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-