ஆத்மநோ ஹி ஶுத்த ஆத்மைவ ஸதஹேதுகத்வேநாநாத்யநந்தத்வாத் ஸ்வதஃஸித்தத்வாச்ச த்ருவோ, ந கிஂசநாப்யந்யத் . ஶுத்தத்வஂ சாத்மநஃ பரத்ரவ்யவிபாகேந ஸ்வதர்மாவிபாகேந சைகத்வாத் . தச்ச ஜ்ஞாநாத்மக- த்வாத்தர்ஶநபூதத்வாததீந்த்ரியமஹார்தத்வாதசலத்வாதநாலம்பத்வாச்ச . தத்ர ஜ்ஞாநமேவாத்மநி பிப்ரதஃ ஸ்வயஂ தர்ஶநபூதஸ்ய சாதந்மயபரத்ரவ்யவிபாகேந ஸ்வதர்மாவிபாகேந சாஸ்த்யேகத்வம் . ததா ப்ரதிநியதஸ்பர்ஶரஸ- கந்தவர்ணகுணஶப்தபர்யாயக்ராஹீண்யநேகாநீந்த்ரியாண்யதிக்ரம்ய ஸர்வஸ்பர்ஶரஸகந்தவர்ணகுணஶப்தபர்யாயக்ராஹக- ஸ்யைகஸ்ய ஸதோ மஹதோர்தஸ்யேந்த்ரியாத்மகபரத்ரவ்யவிபாகேந ஸ்பர்ஶாதிக்ரஹணாத்மகஸ்வதர்மாவிபாகேந ஸ்வாத்மாநுபூதிலக்ஷணநிஶ்சயநயபலேந பூர்வமபஹாய நிராக்ருத்ய . பஶ்சாத் கிஂ கரோதி . ணாணமஹமேக்கோ ஜ்ஞாநமஹமேகஃ, ஸகலவிமலகேவலஜ்ஞாநமேவாஹஂ பாவகர்மத்ரவ்யகர்மநோகர்மரஹிதத்வேநைகஶ்ச . இதி ஜோ ஜாயதி இத்யநேந ப்ரகாரேண யோஸௌ த்யாயதி சிந்தயதி பாவயதி . க்க . ஜாணே நிஜஶுத்தாத்மத்யாநே ஸ்திதஃ ஸோ அப்பாணஂ ஹவதி ஜாதா ஸ ஆத்மாநஂ பவதி த்யாதா . ஸ சிதாநந்தைகஸ்வபாவபரமாத்மாநஂ த்யாதா பவதீதி . ததஶ்ச பரமாத்மத்யாநாத்தாத்ருஶமேவ பரமாத்மாநஂ லபதே . ததபி கஸ்மாத் . உபாதாநகாரணஸத்தஶஂ கார்யமிதி வசநாத் . ததோ ஜ்ஞாயதே ஶுத்தநயாச்சுத்தாத்மலாப இதி ..௧௯௧.. அத த்ருவத்வாச்சுத்தாத்மாநமேவ பாவயேஹமிதி விசாரயதி — ‘மண்ணே’ இத்யாதிபதகண்டநாரூபேண வ்யாக்யாநஂ க்ரியதே — மண்ணே மந்யே த்யாயாமி ஸர்வப்ரகாரோ-
டீகா : — ஶுத்தாத்மா ௧ஸத் ஔர ௨அஹேதுக ஹோநேஸே அநாதி – அநந்த ஔர ஸ்வதஃஸித்த ஹை, இஸலியே ஆத்மாகே ஶுத்தாத்மா ஹீ த்ருவ ஹை, (உஸகே) தூஸரா குச பீ த்ருவ நஹீஂ ஹை . ஆத்மா ஶுத்த இஸலியே ஹை கி உஸே பரத்ரவ்யஸே விபாக (பிந்நத்வ) ஔர ஸ்வதர்மஸே அவிபாக ஹை இஸலியே ஏகத்வ ஹை . வஹ ஏகத்வ ஆத்மாகே (௧) ஜ்ஞாநாத்மகபநேகே காரண, (௨) தர்ஶநபூதபநேகே காரண, (௩) அதீந்த்ரிய மஹா பதார்தபநேகே காரண, (௪) அசலபநேகே காரண, ஔர (௫) நிராலம்பபநேகே காரண ஹை .
இநமேஂஸே (௧ – ௨) ஜோ ஜ்ஞாநகோ ஹீ அபநேமேஂ தாரண கர ரகதா ஹை ஔர ஜோ ஸ்வயஂ தர்ஶநபூத ஹை ஐஸே ஆத்மாகா அதந்மய (ஜ்ஞாந – தர்ஶந ரஹித ஐஸா) பரத்ரவ்யஸே பிந்நத்வ ஹை ஔர ஸ்வதர்மஸே அபிந்நத்வ ஹை, இஸலியே உஸகே ஏகத்வ ஹை; (௩) ஔர ஜோ ப்ரதிநிஶ்சித ஸ்பர்ஶ – ரஸ – கஂத – வர்ணரூப குண ததா ஶப்தரூப பர்யாயகோ க்ரஹண கரநேவாலீ அநேக இந்த்ரியோஂகா அதிக்ரம (உல்லஂகந) கரகே, ஸமஸ்த ஸ்பர்ஶ – ரஸ – கஂத – வர்ணரூப குணோஂ ஔர ஶப்தரூப பர்யாயகோ க்ரஹண கரநேவாலா ஏக ஸத் மஹா பதார்த ஹை, ஐஸே ஆத்மாகா இந்த்ரியாத்மக பரத்ரவ்யஸே விபாக ஹை, ஔர ஸ்பர்ஶாதிகே க்ரஹணஸ்வரூப (ஜ்ஞாநஸ்வரூப) ஸ்வதர்மஸே அவிபாக ஹை, இஸலியே உஸகே ஏகத்வ ஹை, (௪) ஔர க்ஷணவிநாஶரூபஸே ப்ரவர்தமாந ஜ்ஞேயபர்யாயோஂகோ (ப்ரதிக்ஷண நஷ்ட ஹோநேவாலீ ஜ்ஞாதவ்ய பர்யாயோஂகோ) க்ரஹண கரநே ஔர சோநேகா
௧. ஸத் = வித்யமாந; அஸ்தித்வவாலா; ஹோநேவாலா .
௨. அஹேதுக = ஜிஸகா கோஈ காரண நஹீஂ ஹை ஐஸா; அகாரண .
௩. ப்ரதிநிஶ்சித = ப்ரதிநியத . (ப்ரத்யேக இந்த்ரிய அபநே – அபநே நியத விஷயகோ க்ரஹண கரதீ ஹை; ஜைஸே சக்ஷு வர்ணகோ க்ரஹண கரதீ ஹை .)