அயஂ கல்வாத்மா ஸ்வபாவத ஏவ பரத்ரவ்யக்ரஹணமோக்ஷணபரிணமநாபாவாத்ஸ்வதத்த்வபூதகேவல-
ஜ்ஞாநஸ்வரூபேண விபரிணம்ய நிஷ்கம்போந்மஜ்ஜஜ்ஜ்யோதிர்ஜாத்யமணிகல்போ பூத்வாவதிஷ்டமாநஃ ஸமந்ததஃ
ஸ்பு ரிததர்ஶநஜ்ஞாநஶக்திஃ, ஸமஸ்தமேவ நிஃஶேஷதயாத்மாநமாத்மநாத்மநி ஸஂசேதயதே . அதவா யுகபதேவ
ஸர்வார்தஸார்தஸாக்ஷாத்கரணேந ஜ்ஞப்திபரிவர்தநாபாவாத் ஸஂபாவிதக்ரஹணமோக்ஷணலக்ஷணக்ரியாவிராமஃ
ப்ரதமமேவ ஸமஸ்தபரிச்சேத்யாகாரபரிணதத்வாத் புநஃ பரமாகாராந்தரமபரிணமமாநஃ ஸமந்ததோபி
விஶ்வமஶேஷஂ பஶ்யதி ஜாநாதி ச . ஏவமஸ்யாத்யந்தவிவிக்தத்வமேவ ..௩௨..
பரத்ரவ்யஂ ந ஜாநாதி . பேச்சதி ஸமஂததோ ஸோ ஜாணதி ஸவ்வஂ ணிரவஸேஸஂ ததாபி வ்யவஹாரநயேந பஶ்யதி
ஸமந்ததஃ ஸர்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைர்ஜாநாதி ச ஸர்வஂ நிரவஶேஷம் . அதவா த்விதீயவ்யாக்யாநம் — அப்யந்தரே
காமக்ரோதாதி பஹிர்விஷயே பஞ்சேந்த்ரியவிஷயாதிகஂ பஹிர்த்ரவ்யஂ ந க்ருஹ்ணாதி, ஸ்வகீயாநந்தஜ்ஞாநாதிசதுஷ்டயஂ ச ந
முஞ்சதி யதஸ்ததஃ காரணாதயஂ ஜீவஃ கேவலஜ்ஞாநோத்பத்திக்ஷண ஏவ யுகபத்ஸர்வஂ ஜாநந்ஸந் பரஂ விகல்பாந்தரஂ ந
பரிணமதி . ததாபூதஃ ஸந் கிஂ கரோதி . ஸ்வதத்த்வபூதகேவலஜ்ஞாநஜ்யோதிஷா ஜாத்யமணிகல்போ
நிஃகம்பசைதந்யப்ரகாஶோ பூத்வா ஸ்வாத்மாநஂ ஸ்வாத்மநா ஸ்வாத்மநி ஜாநாத்யநுபவதி . தேநாபி காரணேந பரத்ரவ்யைஃ
ஸஹ பிந்நத்வமேவேத்யபிப்ராயஃ ..௩௨.. ஏவஂ ஜ்ஞாநஂ ஜ்ஞேயரூபேண ந பரிணமதீத்யாதிவ்யாக்யாநரூபேண த்ருதீயஸ்தலே
௧. நிஃஶேஷரூபஸே = குச பீ கிஂசித் மாத்ர ஶேஷ ந ரஹே இஸப்ரகார ஸே .
௨. ஸாக்ஷாத்கார கரநா = ப்ரத்யக்ஷ ஜாநநா .
௩. ஜ்ஞப்திக்ரியாகா பதலதே ரஹநா அர்தாத் ஜ்ஞாநமேஂ ஏக ஜ்ஞேயகோ க்ரஹண கரநா ஔர தூஸரேகோ சோநா ஸோ க்ரஹண -த்யாக
ஹை; இஸப்ரகாரகா க்ரஹண -த்யாக வஹ க்ரியா ஹை, ஐஸீ க்ரியாகா கேவலீபகவாநகே அபாவ ஹுஆ ஹை .
௪. ஆகாராந்தர = அந்ய ஆகார .
௫௪ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
டீகா : — யஹ ஆத்மா, ஸ்வபாவஸே ஹீ பரத்ரவ்யகே க்ரஹண -த்யாககா ததா பரத்ரவ்யரூபஸே
பரிணமித ஹோநேகா (உஸகே) அபாவ ஹோநேஸே, ஸ்வதத்த்வபூத கேவலஜ்ஞாநரூபஸே பரிணமித ஹோகர
நிஷ்கஂப நிகலநேவாலீ ஜ்யோதிவாலா உத்தம மணி ஜைஸா ஹோகர ரஹதா ஹுஆ, (௧) ஜிஸகே ஸர்வ ஓரஸே
(ஸர்வ ஆத்மப்ரதேஶோஂஸே) தர்ஶநஜ்ஞாநஶக்தி ஸ்பு ரித ஹை ஐஸா ஹோதா ஹுஆ, நிஃஶேஷரூபஸே பரிபூர்ண
ஆத்மாகோ ஆத்மாஸே ஆத்மாமேஂ ஸஂசேததா -ஜாநதா -அநுபவ கரதா ஹை, அதவா (௨) ஏகஸாத ஹீ ஸர்வ
பதார்தோஂகே ஸமூஹகா ௨ஸாக்ஷாத்கார கரநேகே காரண ஜ்ஞப்திபரிவர்தநகா அபாவ ஹோநேஸே ஜிஸகே
௩க்ரஹணத்யாகரூப க்ரியா விராமகோ ப்ராப்த ஹுஈ ஹை ஐஸா ஹோதா ஹுஆ, பஹலேஸே ஹீ ஸமஸ்த ஜ்ஞேயாகாரரூப
பரிணமித ஹோநேஸே பி ர பரரூபஸே — ௪ஆகாராந்தரரூபஸே நஹீஂ பரிணமித ஹோதா ஹுஆ ஸர்வ ப்ரகாரஸே
அஶேஷ விஶ்வகோ, (மாத்ர) தேகதா -ஜாநதா ஹை . இஸப்ரகார (பூர்வோக்த தோநோஂ ப்ரகாரஸே) உஸகா
(ஆத்மாகா பதார்தோஂஸே) அத்யந்த பிந்நத்வ ஹீ ஹை .
பாவார்த : — கேவலீபகவாந ஸர்வ ஆத்மப்ரதேஶோஂஸே அபநேகோ ஹீ அநுபவ கரதே ரஹதே ஹைஂ;
இஸப்ரகார வே பரத்ரவ்யோஂஸே ஸர்வதா பிந்ந ஹைஂ . அதவா, கேவலீ பகவாநகோ ஸர்வ பதார்தோஂகா யுகபத்