అథ క్రమేణాస్తిత్వం ద్వివిధమభిదధాతి — స్వరూపాస్తిత్వం సాదృశ్యాస్తిత్వం చేతి . తత్రేదం
స్వరూపాస్తిత్వాభిధానమ్ —
సబ్భావో హి సహావో గుణేహిం సగపజ్జఏహిం చిత్తేహిం .
దవ్వస్స సవ్వకాలం ఉప్పాదవ్వయధువత్తేహిం ..౯౬..
సద్భావో హి స్వభావో గుణైః స్వకపర్యయైశ్చిత్రైః .
ద్రవ్యస్య సర్వకాలముత్పాదవ్యయధ్రువత్వైః ..౯౬..
అస్తిత్వం హి కిల ద్రవ్యస్య స్వభావః. తత్పునరన్యసాధననిరపేక్షత్వాదనాద్యనన్తతయా-
హేతుకయైకరూపయా వృత్త్యా నిత్యప్రవృత్తత్వాద్ విభావధర్మవైలక్షణ్యాచ్చ భావభావవద్భావాన్నానాత్వేపి
పరిణమతి, తథా సర్వద్రవ్యాణీత్యభిప్రాయః ..౯౫.. ఏవం నమస్కారగాథా ద్రవ్యగుణపర్యాయకథనగాథా
స్వసమయపరసమయనిరూపణగాథా సత్తాదిలక్షణత్రయసూచనగాథా చేతి స్వతన్త్రగాథాచతుష్టయేన పీఠికాభిధానం
ప్రథమస్థలం గతమ్ . అథ ప్రథమం తావత్స్వరూపాస్తిత్వం ప్రతిపాదయతి — సహావో హి స్వభావః స్వరూపం భవతి హి స్వభావః స్వరూపం భవతి హి
స్ఫు టమ్ . కః కర్తా . సబ్భావో సద్భావః శుద్ధసత్తా శుద్ధాస్తిత్వమ్ . కస్య స్వభావో భవతి . దవ్వస్స
ముక్తాత్మద్రవ్యస్య . తచ్చ స్వరూపాస్తిత్వం యథా ముక్తాత్మనః సకాశాత్పృథగ్భూతానాం పుద్గలాదిపఞ్చద్రవ్యాణాం
౧౭౪ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
అబ అనుక్రమసే దో ప్రకారకా అస్తిత్వ కహతే హైం . స్వరూప -అస్తిత్వ ఔర సాదృశ్య
. ఇనమేంసే యహ స్వరూపాస్తిత్వకా కథన హై : —
అన్వయార్థ : — [సర్వకాలం ] సర్వకాలమేం [గుణైః ] గుణ తథా [చిత్రైః స్వకపర్యాయైః ]
అనేక ప్రకారకీ అపనీ పర్యాయోంసే [ఉత్పాదవ్యయధ్రువత్వైః ] ఔర ఉత్పాద -వ్యయ -ధ్రౌవ్యసే [ద్రవ్యస్య
సద్భావః ] ద్రవ్యకా జో అస్తిత్వ హై, [హి ] వహ వాస్తవమేం [స్వభావః ] స్వభావ హై ..౯౬..
టీకా : — అస్తిత్వ వాస్తవమేం ద్రవ్యకా స్వభావ హై; ఔర వహ (అస్తిత్వ) అన్య
సాధనసే ౧నిరపేక్ష హోనేకే కారణ అనాది – అనన్త హోనేసే తథా ౨అహేతుక, ఏకరూప ౩వృత్తిసే సదా
హీ ప్రవర్తతా హోనేకే కారణ విభావధర్మసే విలక్షణ హోనేసే, భావ ఔర ౪భావవానతాకే కారణ
౧. అస్తిత్వ అన్య సాధనకీ అపేక్షాసే రహిత – స్వయంసిద్ధ హై ఇసలియే అనాది -అనన్త హై .
౨. అహేతుక = అకారణ, జిసకా కోఈ కారణ నహీం హై ఐసీ .
౩. వృత్తి = వర్తన; వర్తనా వహ; పరిణతి . (అకారణిక ఏకరూప పరిణతిసే సదాకాల పరిణమతా హోనేసే అస్తిత్వ
విభావధర్మసే భిన్న లక్షణవాలా హై .)
౪. అస్తిత్వ తో (ద్రవ్యకా) భావ హై ఔర ద్రవ్య భావవాన్ హై .
ఉత్పాద -ధ్రౌవ్య -వినాశథీ, గుణ నే వివిధ పర్యాయథీ
అస్తిత్వ ద్రవ్యనుం సర్వదా జే, తేహ ద్రవ్యస్వభావ ఛే . ౯౬.