ఇహ వివిధలక్షణానాం లక్షణమేకం సదితి సర్వగతమ్ .
ఉపదిశతా ఖలు ధర్మం జినవరవృషభేణ ప్రజ్ఞప్తమ్ ..౯౭..
ఇహ కిల ప్రపంచితవైచిత్ర్యేణ ద్రవ్యాన్తరేభ్యో వ్యావృత్య వృత్తేన ప్రతిద్రవ్యం సీమానమాసూత్రయతా
విశేషలక్షణభూతేన చ స్వరూపాస్తిత్వేన లక్ష్యమాణానామపి సర్వద్రవ్యాణామస్తమితవైచిత్ర్యప్రపంచ ప్రవృత్య
వృత్తం ప్రతిద్రవ్యమాసూత్రితం సీమానం భిన్దత్సదితి సర్వగతం సామాన్యలక్షణభూతం సాదృశ్యాస్తిత్వమేకం
ఖల్వవబోధవ్యమ్ . ఏవం సదిత్యభిధానం సదితి పరిచ్ఛేదనం చ సర్వార్థపరామర్శి స్యాత్ . యది
పునరిదమేవం న స్యాత్తదా కించిత్సదితి కించిదసదితి కించిత్సచ్చాసచ్చేతి కించిదవాచ్యమితి చ
స్యాత్ . తత్తు విప్రతిషిద్ధమేవ . ప్రసాధ్యం చైతదనోకహవత్ . యథా హి బహూనాం బహువిధానామనో-
సమస్తశేషద్రవ్యాణామపి వ్యవస్థాపనీయమిత్యర్థః ..౯౬.. అథ సాదృశ్యాస్తిత్వశబ్దాభిధేయాం మహాసత్తాం
ప్రజ్ఞాపయతి — ఇహ వివిహలక్ఖణాణం ఇహ లోకే ప్రత్యేకసత్తాభిధానేన స్వరూపాస్తిత్వేన వివిధలక్షణానాం
భిన్నలక్షణానాం చేతనాచేతనమూర్తామూర్తపదార్థానాం లక్ఖణమేగం తు ఏకమఖణ్డలక్షణం భవతి . కిం కర్తృ . సదిత్తి
సర్వం సదితి మహాసత్తారూపమ్ . కింవిశిష్టమ్ . సవ్వగయం సంకరవ్యతికరపరిహారరూపస్వజాత్యవిరోధేన
౧౮౦ప్రవచనసార[ భగవానశ్రీకుందకుంద-
అబ యహ (నీచే అనుసార) సాదృశ్య -అస్తిత్వకా కథన హై : —
అన్వయార్థ : — [ధర్మం ] ధర్మకా [ఖలు ] వాస్తవమేం [ఉపదిశతా ] ఉపదేశ కరతే హుయే
[జినవరవృషభేణ ] ౧జినవరవృషభనే [ఇహ ] ఇస విశ్వమేం [వివిధలక్షణానాం ] వివిధ లక్షణవాలే
(భిన్న భిన్న స్వరూపాస్తిత్వవాలే సర్వ) ద్రవ్యోంకా [సత్ ఇతి ] ‘సత్’ ఐసా [సర్వగతం ] ౨సర్వగత
[లక్షణం ] లక్షణ (సాదృశ్యాస్తిత్వ) [ఏకం ] ఏక [ప్రజ్ఞప్తమ్ ] కహా హై ..౯౭..
టీకా : — ఇస విశ్వమేం, విచిత్రతాకో విస్తారిత కరతే హుఏ (వివిధతా -అనేకతాకో
దిఖాతే హుఏ), అన్య ద్రవ్యోంసే ౩వ్యావృత్త రహకర ప్రవర్తమాన, ఔర ప్రత్యేక ద్రవ్యకీ సీమాకో బాఁధతే
హుఏ ఐసే విశేషలక్షణభూత స్వరూపాస్తిత్వసే (సమస్త ద్రవ్య) లక్షిత హోతే హైం ఫి ర భీ సర్వ ద్రవ్యోంకా,
విచిత్రతాకే విస్తారకో అస్త కరతా హుఆ, సర్వ ద్రవ్యోంమేం ప్రవృత్త హోకర రహనేవాలా, ఔర ప్రత్యేక
ద్రవ్యకీ బఁధీ హుఈ సీమాకీ అవగణనా కరతా హుఆ, ‘సత్’ ఐసా జో సర్వగత సామాన్యలక్షణభూత
సాదృశ్యాస్తిత్వ హై వహ వాస్తవమేం ఏక హీ జాననా చాహిఏ . ఇసప్రకార ‘సత్’ ఐసా కథన ఔర ‘సత్’
ఐసా జ్ఞాన సర్వ పదార్థోంకా ౪పరామర్శ కరనేవాలా హై . యది వహ ఐసా (సర్వపదార్థపరామర్శీ) న హో
తో కోఈ పదార్థ సత్, (అస్తిత్వవాలా) కోఈ అసత్ (అస్తిత్వ రహిత), కోఈ సత్ తథా అసత్
ఔర కోఈ అవాచ్య హోనా చాహియే; కిన్తు వహ తో విరుద్ధ హీ హై, ఔర యహ (‘సత్’ ఐసా కథన
ఔర జ్ఞానకే సర్వపదార్థపరామర్శీ హోనేకీ బాత) తో సిద్ధ హో సకతీ హై, వృక్షకీ భాఁతి .
౧. జినవరవృషభ = జినవరోంమేం శ్రేష్ఠ; తీర్థంకర .౨. సర్వగత = సర్వమేం వ్యాపనేవాలా .
౩. వ్యావృత్త = పృథక్; అలగ; భిన్న .౪. పరామర్శ = స్పర్శ; విచార; లక్ష; స్మరణ .