యస్య స లోకః . యత్ర యావతి పునరాకాశే జీవపుద్గలయోర్గతిస్థితీ న సంభవతో, ధర్మాధర్మౌ నావస్థితౌ, న కాలో దుర్లలితస్తావత్కేవలమాకాశమాత్మత్వేన స్వలక్షణం యస్య సోలోకః ..౧౨౮..
ఉప్పాదట్ఠిదిభంగా పోగ్గలజీవప్పగస్స లోగస్స .
ముఖ్యవృత్త్యార్థపర్యాయ ఇతి వ్యవస్థాపయతి — జాయంతే జాయన్తే . కే కర్తారః . ఉప్పాదట్ఠిదిభంగా ఉత్పాద- స్థితిభఙ్గాః . కస్య సంబన్ధినః . లోగస్స లోకస్య . కింవిశిష్టస్య . పోగ్గలజీవప్పగస్స పుద్గల- జీవాత్మకస్య, పుద్గలజీవావిత్యుపలక్షణం షడ్ద్రవ్యాత్మకస్య . కస్మాత్సకాశాత్ జాయన్తే . పరిణామాదో పరిణామాత్ ఏకసమయవర్తినోర్థపర్యాయాత్ . సంఘాదాదో వ భేదాదో న కేవలమర్థపర్యాయాత్సకాశాజ్జాయన్తే జీవ- పుద్గలానాముత్పాదాదయః సంఘాతాద్వా, భేదాద్వా వ్యఞ్జనపర్యాయాదిత్యర్థః . తథాహి — ధర్మాధర్మాకాశకాలానాం ముఖ్యవృత్త్యైకసమయవర్తినోర్థపర్యాయా ఏవ, జీవపుద్గలానామర్థపర్యాయవ్యఞ్జనపర్యాయాశ్చ . కథమితి చేత్ . ద్రవ్య — ఉనకా సముదాయ జిసకా ౧స్వపనేసే స్వలక్షణ హై, వహ లోక హై; ఔర జహాఁ జితనే ఆకాశమేం జీవ తథా పుద్గలకీ గతి -స్థితి నహీం హోతీ, ధర్మ తథా అధర్మ నహీం రహతే ఔర కాల నహీం వర్తతా, ఉతనా కేవల ఆకాశ జిసకా స్వ -పనేసే స్వలక్షణ హై, వహ అలోక హై ..౧౨౮..
అబ, ‘క్రియా’ రూప ఔర ‘భావ’ రూప ఐసే జో ద్రవ్యకే భావ హైం ఉనకీ అపేక్షాసే ద్రవ్యకా విశేష (-భేద) నిశ్చిత కరతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [పుద్గలజీవాత్మకస్య లోకస్య ] పుద్గల -జీవాత్మక లోకకే [పరిణామాత్ ] పరిణమనసే ఔర [సంఘాతాత్ వా భేదాత్ ] సంఘాత (మిలనే) ఔర భేద (పృథక్ హోనే) సే [ఉత్పాదస్థితిభంగాః ] ఉత్పాద, ధ్రౌవ్య ఔర వ్యయ [జాయన్తే ] హోతే హైం ..౧౨౯..
ఉత్పాద, వ్యయ నే ధ్రువతా జీవపుద్గలాత్మక లోకనే పరిణామ ద్వారా, భేద వా సంఘాత ద్వారా థాయ ఛే. ౧౨౯
౧. స్వపనేసే = నిజరూపసే (షడ్ద్రవ్యసముదాయ హీ లోక హై, అర్థాత్ వహీ లోకకా స్వత్వ హై — స్వరూప హై . ఇసలియే లోకకే స్వపనేసే షట్ద్రవ్యోంకా సముదాయ లోకకా స్వలక్షణ హై .)