Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 06-06-1979; Gatha: 97.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 12 of 44

 

Page 129 of 540
PDF/HTML Page 138 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 129
pravachana tA. 6–6–79.
‘pravachanasAr’ 96 gAthA. juo, kauns sudhI AvI gayun ne...! 177 pAnun chhe. kausamAn chhe.
(‘jevI rIte dravyanun ane guN – paryAyanun ek ja astitva chhe.” darek padArtha, dravya je chhe ane guN
- paryAy (je chhe) enun astitva ek ja chhe. dravyanun astitva judun ane guN, paryAyanun astitva judun
em nathI.
“em suvarNanA draShTAnt pUrvak samajAvyun”, tevI rIte have dravyanun ane utpAd–vyay–
dhrauvyanun paN ek ja astitva chhe.” e to guN-paryAyanA A bhed pADayA. guN, paryAy (eTale)
utpAd, vyay ne dhruv. utpAd - vyayamAn paryAy AvI, dhruvamAn guN AvyA. tevI rIte “dravyanun ane
utpAd vyay– dhrauvyanun ek ja astitva chhe. “em suvarNanA draShTAnt pUrvak samajAvavAmAn Ave chhe”.
AhA... hA! “jem dravye, kShetre, kALe ke bhAve suvarNathI jeo pRuthak jovAmAn AvatA nathI”
utpAd-vyay paryAy kunDaLAdi. ane pILAsh Adi (guNo) dhruv. “jeo pRuthak jovAmAn AvatA
nathI” sonAthI tenA utpAd- vyay ne dhruv judA jovAmAn AvatA nathI. chhe? “kartA – karaN –
adhikaraNarUpe”
AhA... hA..! sonAnI je kunDaL (Adi) avasthA thAy ane guN rahe, e to kartA
dravya chhe. sonAmAnthI (je) utpAd- vyay paryAy thAy, utpAd- vyay - dhrauvya kahyun chhe paN ahInyA
guN, paryAyanI vAt chhe. astitvamAn guN, paryAy AvyA. sonAmAnthI je dAgInAnI paryAy thAy, tenA
utpAdak suvarNa sonun chhe. sonI nahIn AhA... hA! (shrotA) hathoDA-eraN vinA kaI thAy?
(uttara) hathoDo - eraN kAm nathI karatA andar! hathoDAnI paryAy chhe enun kartA enun dravya chhe
hathoDA AmathI Am thAy chhe. e paryAyanun kartA enun dravya chhe. AhA..! “kunDaLAdi –utpAdonA,
bAjubandh Adi vyayonA ane pILAsh Adi dhrauvyonA”
bAjubandh Adino vyay ane kunDaL Adino
utpAd, ane pILAsh Adi dhruv e
“svarUpane dhAraN karIne pravartatA suvarNanA astitva vaDe jemanI
niShpatti thAy chhe.” sonAnI hayAtIthI ja e guNane paryAy chhe. utpAd-vyay - ne dhrauvya, e sonAnA
je kunDaL (Adi) thAy, bAju bandh paryAy pahelI eno vyay thAy, ane pILAshapaNe dhrauvya rahe. enA
kartA-karaN-sAdhan (adhikaraN) e sonun chhe.
“evA kunDaLAdi– utpAdo, bAjubandh Adivyayo ane
pILAshaAdi dhrauvyo vaDe je suvarNanun astitva chhe, te (suvarNano) svabhAv chhe.”; e suvarNane
utpAd-vyay-dhruvapaNe rahevun - eno kartA- karaN suvarNa chhe. e suvarNano svabhAv chhe. jhINI vAt bahu
bApu! AhA.. hA!
‘gney adhikAr chhe ne...! samakitano adhikAr kharo A’ AhA... hA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “tem dravye, kShetre, kALe ke bhAve dravyathI jeo pRuthak jovAmAn AvatA
nathI, kartA–karaN–adhikaraNarUpe utpAd– vyay–dhrauvyonA svarUpane dhAraN karIne pravartatA dravya ja pote
tenI paryAyanun kartA-karaN - adhikaraN chhe.
“dravyanA astitva vaDe jemanI niShpatti thAy chhe, – evA
utpAd – vyay–dhrauvyo vaDe je dravyanun astitva chhe, te svabhAv chhe. (dravye, kShetre, kALe ke bhAve dravyathI
judAn nahi

Page 130 of 540
PDF/HTML Page 139 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 130
jovAmAn AvatAn utpAdo, vyayo ane dhrauvyonun astitva te dravyanun ja astitva chhe; kAraN ke utpAdo,
vyayo ane dhrauvyonA svarUpane dravya ja dhAraN karatun hovAthI”
e sonun ja tene dhAraN kare chhe,
traNeyane AhA... hA! “dravyanA astitvathI ja utpAdo, vyayo ane dhrauvyonI niShpatti thAy chhe, dravya
na hoy to utpAdo, vyayo ane dhrauvyo paN na hoy. Avun astitva te dravyano svabhAv chhe).
bhAShA
to jarI sAdI, paN have tene (samajavun paDashe ne...!) AhA... hA!
(kahe chhe) athavA, jem dravye, kShetre, kALe ke bhAve kunDaLAdi–utpAdothI, bAjubandh Adi
vyayothI ane pILAshaAdi dhrauvyothI je pRuthak jovAmAn Avatun nathI, kartA–karaN–adhikaraNarUpe
suvarNanA svarUpane dhAraN karIne pravartatA kunDaLAdi – utpAdo, bAjubandh Adi vyayo ane
pILAshaAdi dhrauvyo vaDe jenI niShpatti thAy chhe – evA suvarNanun”
jenI niShpatti chhe (eTale)
dravyanI-suvarNanI “evA suvarNanun, mULasAdhanapaNe temanAthI niShpanna thatun, je astitva chhe, te svabhAv
chhe; tem dravye kShetre, kALe ke bhAve utpAd, –vyay–dhrauvyothI je pRuthak jovAmAn Avatun nathI”.
AhA...
hA.. hA! kartA - karaN - adhikaraN (rUpe)’ .
AhA...! e dravya je chhe. tenI utpAdaparyAy (je chhe)
te enI kartA chhe. vyay paryAy, te enI kartA chhe. dravyano olun (pahelAn kahyun hatun ke) dravya eno kartA
chhe. utpAd-vyay-dhruvano dravya kartA (chhe). (ahInyAn kahe chhe ke) A utpAd, vyay, ne dhruv e dravyano
kartA chhe. AhA.... hA! jo utpAdanI paryAy bahAr na hoy, to to dravyanun kartApaNun rahetun nathI. vAt
samajAy chhe AmAn? (marma chhe.) dravyanI ek - ek paryAy, anAdi- anant chhe. emAn vartamAn
paryAy pragaT na hoy, to to enun kartA - karaN (adhikaraN) paNun dravyamAn chhe e rahetun nathI,.
samajAy chhe kAI? evI rIte vAt siddha karI chhe. ke je bhUtanI ne bhaviShyanI paryAyo te dravyamAn
shaktirUpe rahI, paN vartamAn paryAy chhe e jo dravyamAn bhaLI jAy, to paryAy, dravyanun kartA chhe e paN
rahetun nathI. AhA...! samajANun kAI? je ahIn paryAy thAy chhe. paramANu-sonun (dravyanI) kunDaL, e
paryAy jo pragaT na hoy, to sonAnI kartA to e paryAy chhe, to paryAy kartA na rahe to dravya ja siddha
thatun nathI. AhA... hA! chhe?
(ahInyAn kahe chhe ke) “kartA–karaN–adhikaraNarUpe dravyanA svarUpane dhAraN karIne.” olI
(pahelAn) suvarNanI vAt hatI. ahInyAn darek padArthanI vAt chhe. ‘kartA-karaN-adhikaraNarUpe, ‘dravyanA’
svarUpane dhAraN karIne vastu chhe teno utpAd, vyay ane dhruv. e traNey dravyanA kartA chhe. AhA... hA...
hA! dravyanI ‘siddhi’ e utpAd - vyay - dhruvathI thAy chhe. AhA... hA! ghaNo siddhAnt! jo pragaT
paryAy na hoy, ane vartamAn paryAy paN andar bhaLI jAy, to dravyanI utpAdaparyAy (vinA) kartA-
karaN -sAdhan dravyane (siddha) karavA rahetun nathI. to dravya ja siddha thatun nathI. samajAy chhe kAI?
(marmanI vAt chhe) Akhun dravya ja siddha thatun nathI. kemake utpAd chhe je chhe - pragaT paryAy je chhe e
dravyanI kartA chhe, pragaTaparyAy chhe e dravyanun karaN-sAdhan chhe, pragaTaparyAy chhe e dravyanun adhikaraN chhe.
(eTale) AdhAr chhe. traN karaN lIdhA chhe (ahIn) AhA... hA... hA! bhAShA jarI olI chhe, paN
samajAy tevI chhe. (shrotA) mUL sAdhan kahyun e...! (uttara) mULasAdhan chhe I. (ahInyAn)
mULasAdhanapaNe shabda vAparyo chhe. olAmAn (pahelAn) bIjI rIte vAparyo chhe. dravya enun kAraN

Page 131 of 540
PDF/HTML Page 140 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 131
(eTale utpAd-vyay-dhruvanun) (paN) A to utpAd-vyay-dhruv enun mUL sAdhan chhe, dravyanun - em
shabda vAparyo chhe. bhAI! dravya, utpAd-vyay-dhruvanun (kartA-karaN) sAdhan chhe. emAn to sAdhAraN vAt
lIdhI chhe. AhA... hA! (vAt) jhINI chhe, dhIrethI - samajavun! prabhu, A to mArag! vastu, je chhe, e
utpAd - vyay ne dhruvanI kartA chhe, e sAdhAraN vAt karI, ahInyAn to dravya, je chhe, emAn utpAd-
vyay-dhruv na hoy, to e utpAd - vyayane dhruv to dravyanA kartA (karaN-adhikaraN) chhe. (e vinA)
dravya ja siddha thatun nathI. AhA... hA... hA!
vedAntavALA paryAyane mAnatA nathI. paryAy (hoy) dravyane? paN bhAI, e paryAy bahAr na
hoy (paN) e paryAy, dravyanI kartA chhe. (shrotA) dravyane e (ja) siddha kare chhe...! (uttara) hen!
dravyane siddha kare chhe, paryAy. dravya, dravyane siddha na kare. paryAy dravyane siddha kare. AhA! AkarI vAt
chhe. I to olAmAn. ‘chiddavilAsamAn’ Avyun chhe ne..! ‘anitya nityano nirNay kare chhe.’
(kahe chhe ke) em, anantA dravyo je chhe. enI vartamAnaparyAy pragaT na hoy, ane e paryAy
jo guN hoy, kAn vartamAnaparyAy andaramAn hoy - to te paryAy kartA-karaN -sAdhan -adhikaraN dravyanun
je chhe (e paryAy bahAr na hoy to) dravya ja siddha thatun nathI. AhA... hA! samajAy chhe kAI....?
vedAnt paryAyane mAnatA nathI pragaT. ekalun dravya (mAne) AhA... hA... e dhruv chhe ene siddha karanAr
koN...? dhruv (dhruvane) siddha kare..? enI je paryAy chhe. utpAd- vyayanI paryAy je chhe - e tene
siddha kare chhe. “A dravya” chhe ene utpAd- vyay siddha kare chhe. pragaTaparyAy je chhe e dravyane siddha-
sAbit kare chhe. bIjI rIte laIe to, A to astitvaguNanI vyAkhyA lIdhI chhe.
paN Akhun paramAnandasvarUp je chhe. je pUraNaAnand ane pUraNagnAn Adi akhanD - ek
dravyasvarUp (AtmA) chhe. tenI (pragaT) paryAyathI tenI (dravyanI) siddhi thAy chhe, eTale paryAyathI
teno nirNay thAy chhe. ahInyAn to e AtmAne ke pratyek padArthane (jo) utpAd- vyay-dhruv na hoy
to e utpAd- vyav-dhruv (to) dravyane siddha kare chhe. (jo e na hoy to dravya siddha thatun nathI.) to
utpAd paryAy na hoy, vyayaparyAy na hoy, dhruv na hoy to dravya siddha karanArun (koI) rahetun nathI.
AhA... hA... vedAnt sarvavyApak mAnIne paryAyane uDAvI dye chhe. pragaT paryAy chhe (nahIn), pragaT
pariNaman chhe ja nahIn em mAne chhe. samajANun kAI...? AhA... hA...!
ahInyAn to kahe chhe ke darek padArtha (utpAd-vyay-dhruv sahit chhe). A to adhyAtmanI jhINI
vAt chhe. prabhu..! (kahe chhe) e paryAy vartamAnamAn (ke je) samyagdarshan-gnAn AdinI pragaT paryAy na
hoy, to e paryAy (ja) dravyane siddha kare chhe. e to rahetun nathI. AhA... hA...! bhAI, AvI vAtun
chhe. nIche chhe juo, (phUTanoTamAn) utpAd- vyay- dhrauvyo ja dravyanAn kartA chhe, (karaN ane adhikaraN
chhe; tethI utpAd- vyay-dhrauvyo ja dravyanA svarUpane dhAraN kare chhe.) chhe..? nIche. AhA.. hA! are
utpAd- vyayanI paryAy na hoyato dravyane siddha na kare (uparAnt) are, pUrvanI paryAy vyay na thAy
to dravyane siddha na kare (eTale vyay vinA dravya siddha na thAy.) ane emAn kAyam rahenArun dhrauvya chhe
e na hoy to (paN) dravya siddha na thAy. dhrauvya sattva chhe (sattva vinA sat siddha na thAy). A
dhrauvya dravyane siddha kare chhe. dhrauvya - dhruvapaNun e kartA chhe

Page 132 of 540
PDF/HTML Page 141 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 132
ne...! dhruv (dravyanun) dhrauvya kartA chhe. dhruvanun dhrauvya sAdhan chhe. dhruvanun dhrauvya adhikaraN chhe. AhA... hA!
AvI vAtun chhe have, ko ‘bhAI...! Avun jhINun chhe. lokone samajavAmAn (agharun lAge...!) (vedAnt)
nishchayAbhAsI thaI gyA chhe. pragaTaparyAy chhe ene eNe mAnI nathI. samajAy chhe kAI..? shrImade (shrImad
rAjachandre) kahyun chhe. ‘paryAyane eNe mAnI nathI mATe vedAntI nishchayAbhAsI chhe. shrImadamAn chhe. (hAthanondh
1. pRu. 173)
(vedAnt. AtmA ek, anAdi mAyA, bandhamokShanun pratipAdan e tame kaho chho em ghaTI shakatAn
nathI..? Anand ane chaitanyamAn shrI kapiladevajIe virodh kahyo chhe tenun shun samAdhAn chhe... yathAyogya
samAdhAn vedAntamAn jovAmAn Avatun nathI.
AtmA nAnA vinA, bandhamokSha hovA yogya ja nathI. te to
chhe, tem chhatAn kalpit kahevAthI paN upadeshAdi kArya karavA yogya TharatAn nathI.”)
A to (“pravachanasAr”) AmAn to shun khAmI hoy (na hoy) pravachanasAramAn to shun vastu
(tattva alaukik..!) ohohohoho...!
ahInyAn to kahe chhe ke samyagdarshananI paryAy, pragaT na hoy to e paryAy to dravyane siddha kare
chhe, to dravya ja siddha nahIn thaI shake. AhAhAhA..! samyagdarshananI paryAy, samyaggnAnanI paryAy samyak
chAritranI paryAy pragaT pariNamanamAn bahAr utpAdapaNe na hoy, to e (AtmA) dravya ja siddha thatun
nathI. ane pUrvanI paryAyano vyay na thAy, to (paN) dravya siddha thatun nathI. ane dhruvapaNun na hoy to
paN dravya siddha thatun nathI. AhA... hA... hA! gajab vAt chhe...! digambar santoe gajab kAm karyA
chhe..!! thoDAmAn paN eTalun badhun samADI dIdhun chhe. AhA... hA.. keTalun samADayun chhe. evI vAt have
(shvetAmbaramAn ya nathI.) batrIs sUtra jenA 31 hajAr shlok..! varaso - varas vAnchatA be mahinA...!
emAn paN kaI (tattva) nahI, paN A (tattva) nahIn bApA..! A to anrtapUraNaparamAtmAsvarUp,
akhanD enI paryAy na hoy to ene siddha karavAnun sAdhan rahyun nahIn. to to dravya ja siddha nahIn thAy.
AhA... hA.. hA...! dravyaguN na hoy to e utpAd- vyay-dhruvanI siddhi thatI nathI. e pahelI vAt
AvI gaI. have ahInyAn utpAd- vyay-dhruv na hoy, to dravya siddha thatun nathI. samajAy chhe kAI
AmAn...? bhAShA to sAdI chhe have (bhAvabhAsan kaThaN chhe). em bhUt ne bhaviShyanI paryAy
vartamAnamAn (pragaT) nathI. paN vartamAnanI paryAy, vartamAn pragaT na hoy ne andar hoy, to e dravya
ja siddha thatun nathI. (e paryAyane mAne) e nishchayAbhAsI, mithyAdraShTi chhe. evI vAt chhe bhAI...!
samajAy chhe kAI...? jhINI vAt bahu bhAI...! AhA... hA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) dravya, utpAd-vyay-dhrauvyano kartA-karaN (eTale) sAdhan ne AdhAr (e
to) siddha chhe. paN A to utpAdanI paryAy te kartA-karaN (sAdhan) - adhikaraN, vyay paN kartA-
karaN-sAdhan ne adhikaraN em dhrauvya paN kartA-karaN-sAdhan ne adhikaraN (chhe). konun? ke dravyanun.
AhA... hA... hA!
ahIn to magajamAn em Avyun ke je dhruv, trikALI, sachchidAnand, prabhu, pUraN chhe. (AtmA)
enA paryAy tyAn vaLe chhe tyAre ‘A dravya chhe’ em tyAn siddha thAy chhe, bhAI...! paryAyamAn dravya
(jANavAmAn) na Ave to (A) ‘dravya chhe’ em siddha kyAthi thayun? ‘dravya chhe’ em Avyun kyAthi?
AhA.. hA! dhI.. methI samajavun. paryAy (eTale) je pragaT pariNaman (e) na hoy. to ‘A dravya
chhe. evun jANyun koNe? dravya to

Page 133 of 540
PDF/HTML Page 142 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 133
dhruv chhe, e to jANavAnI kriyA, enAmAn chhe nahIn. (niShkriy) samajANun kAI? pariNaman e ja
dravyane siddha kare chhe. AhA... hA... hA...! A pariNaman to vedAnte mAnyun nahIn. pragaT. e to dhruv chhe.
(kUTastha) ekalun jAv. (rakhaDavA!) ahInyA e kahe chhe. jhINI vAt chhe bhAI!
(kahe chhe) A prabhu (AtmA) pUraN Anand ne pUraN prabhu akhanDAnand prabhu dravya, enI draShTi
thatAn, e draShTinI paryAy, e dravyane siddha kare chhe, dravyane name chhe. AhA... hA... hA! e ‘vyay’ chhe e
paN dravyane siddha kare chhe. bhale (e paryAy) vyay thaI paN te ‘sat’ hatun ne...! “utpAdavyay–
dhrauvyayuktan sat”
chhe ne..! “vyay” paN sat chhe. e pUrvanI avasthA “vyay” thaI e paN dravyane
siddha kare chhe. “vyay” kartA-karaN - sAdhan ne adhikaraNathI dravyane siddha kare chhe. AhA... hA! em
paN utpAdanI paryAy kartA thaIne, sAdhan thaIne, adhikaraN thaI ne dravyane siddha kare chhe. tem pragaT
paryAy gaI (dravyamAn) e “vyay’ nI paryAy paN dravyane siddha kare chhe. AhA... hA! e vyay kartA,
‘vyay’ sAdhan, ‘vyay’ adhikaraN (eTale) AdhAr e paN dravyane siddha kare chhe. traN bol kartA-
karaN - adhikaraN, chha kArakamAn (ahInyAn e) traN lIdhA chhe, (ane) ahInyAn karmakArak, sampradAnakArak
ane apAdAnakArak nathI lIdhA. bAkI ahInyA to olA - paryAyothI dravyane siddha karavAnI vAt chhe
ne...! nahitar to paryAy je chhe e ShaTkArakapaNe pariNamatI utpanna thAy chhe. paN ahInyAn to paryAyathI
‘dravya’ siddha karavun chhe. AhA... hA... hA..!
AhA... hA! samyagdarshananI paryAy, utpAd chhe, ane e paryAy, dravyanI kartA, dravyanun karaN ane
dravyanun adhikaraN chhe (arthAt) te samakitanI paryAy, dravyanI kartA, dravyanun karaN ane dravyanun
adhikaraN chhe. emAn ek nyAy phare to Akhun tattva pharI jAy. samajAy chhe kAI?
(ahInyAn kahe chhe ke) “rktA – karaN – adhikaraNarUpe’ dekho, koN? utpAd- vyayane dhuv.
AhA... hA! ‘dravyanA svarUpane dhAraN karIne pravartatA utpAd– vyay–dhrauvyo vaDe jenI niShpatti thAy
chhe.’
AhA... hA! ‘utpAdavyayadhrauvyayuktam sat’ e utpAd-vyay-dhrauvya vaDe dravyanI siddhi thAy chhe.
dravya tyAre tenA lakShamAn Ave chhe. ahInyAn AtmA upar utAryu chhe eTalA mATe (kahyun lakShamAn Ave chhe)
bIjAmAn (eTale) bIjA dravyone kAI lakShamAn Ave, evun nathI. (Atmadravya sivAy) bIjA anya
pAnch dravyamAn to tenI paryAy, utpAd-vyay-dhruv tem siddha kare eTalun bas. paN (e paryAyo) dravyane
siddha kare chhe e jANanAr chhe AtmA. shun kahyun e? ke bIjA anantA dravyo je jaD chhe, enA utpAd-
vyay ne dhrauvya (je kartA - karaN - sAdhan - adhikaraN dravyanA chhe) e kAI e (jaD) dravya jANe
chhe? enun dravya jANe chhe? e jaD (paryAy) jANe chhe? e jANanAr to bhagavAn gnAn chhe. e gnAn
em jANe chhe ke utpAd-vyay ane dhrauvya, kartA-karaN ne adhikaraN e dravyanun chhe. em gnAn jANe chhe.
em potAnun gnAn paN vartamAnaparyAy je pragaT chhe samakitanI - gnAnanI shAntinI vagere, e paryAy
utpAd chhe e kartA- sAdhan - karaN ane adhikaraN dravyanun chhe. AhA.. hA! hA! (shrotA)
mithyAtvanA vyayathI dravya siddha thAy ne...! (uttara) utpAd- vyay ne dhruvathI dravya siddha thAy chhe.
mithyAtvano vyay thAy chhe, samakitanI utpatti ane dravya dhruvapaNe rahyun. e traNey dravyane siddha kare chhe.
ThIk pUchhayun eNe. em ke vyay mithyAtvane chhe ne...! mithyAtvano vyay, samakitanI utpatti, pragaT
paryAyanI utpatti ane pragaT paryAy hatI teno vyay, dhruvanun dhruvapaNun eno bhAv

Page 134 of 540
PDF/HTML Page 143 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 134
- e traNey kartA-karaN-adhikaraN dravyane siddha kare chhe. AhA... hA! jhINun -jhINun!! vANiyAne dhandhA
ADe navarAsh na maLe! (tattva samajavAnI) e bhAI! (shrotA) enAthI dravya siddha thAy chhe,
utpAd-vyay - dhruvathI dravya siddha thAy chhe. (uttara) hA... hA! .. hA! e dravya siddha thAy chhe. utpAd-
vyay-dhruv (paN) siddha thAy chhe. dravyathI utpAd-vyay-dhruv siddha thAy chhe. utpAd-vyay-dhruvathI dravya
siddha thAy chhe. pahelo adhikAr chAlyo ne...! (emAn) dravyathI utpAd-vyay-dhruv siddha thAy chhe em
kIdhun. pachhI ahInyAn A TIkAmAn have kahe chhe utpAd - vyay - dhruvathI, utpAd - vyay - dhruv - kartA
- karaN adhikaraN (rUpe) dravya siddha thAy chhe, kartAnun kArya dekhAy chhe bhale karaN lIdhun nathI paN e
kartA dravyane siddha kare chhe. AhA! bahu jhINI vAt chhe!
(kahe chhe ke) samyagdarshan thatAn, e paryAyano utpAd ane mithyAtvano vyay ane kAyam
rahenAr eno dhruvapaNAno bhAv-dhrauvyabhAv e kartA- karaN - adhikaraN (rUpe) dravyane sAbit kare
chhe. AhA... hA! jene utpAdano paryAy pragaT nathI tene dravya siddha nathI, em kahe chhe. samajANun kAI?
vedAnt jevI mAnyatA thaI gaI. jene pragaT paryAy thaI, ek samayanI paryAy pragaT chhe, e (je)
paryAy pragaT chhe e siddha kare chhe, jo paryAy pragaT na hoy to dravyane siddha kare koN? AhA... hA!
samajANun kAI?
‘kartA – karaN– adhikaraNarUpe dravyanA svarUpane dhAraN karIne.’ dravyanA ‘svarUpane’
dhAraN karIne, utpAd- vyaye dravyanA svarUpane dhAraN karyun. AhA... hA...! dhrauvye dravyanA svarUpane dhAraN
karyun. dhrauvyathI dravyanA dhruvasvarUpane dhAraN karyun. AhA... hA...! antaranI vAtun jhINI bApu bahu...!
AhA... hA...! keTalI... amRutachandrAchArya...! gAthAmAnthI TIkA AvI kADhI. AhA... hA.. hA...! ke
kundakundAchAryane Am kahevun chhe. ane bhagavAn pAsethI A sAmbhaL‌yun chhe...! bhagavAn pAse A sAmbhaL‌yun
chhe. (vaLI) kundakundAchAryanA shlokamAn A chhe. A enI TIkA karIne dravya duhe chhe A eno bhAv chhe.
AhA... hA..
(kahe chhe ke) evun sAmbhaL‌yun hoy. utpAdakartA ne dravya tenun (kArya) (eTale ke) kartA utpAd ne
dravya enun kArya. AhA... hA! (shrotA) utpAd na hoyato...! (uttara) paN paryAy na hoy to
‘dravya chhe’ em jANyun koNe...? AtmAmAn chhe em ene jANavAnun nathI. bIjAnun to astitva chhe ja
e utpAd eno kartA ne dravya enun kArya. evun A gnAn jANe. eTale kahe chhe ke A je paryAy utpanna
thAy chhe, e paryAy enA paramANune siddha kare chhe. ene gnAn jANe chhe. shun kIdhun samajANun...? A bhAShA
bolAy chhe. e bhAShAnI paryAy chhe, e utpAd chhe. pUrvanI vargaNAno vyay chhe. guN dhruv chhe. e
bhAShAnA utpAd-vyay ne dhrauvya e paramANudravyane siddha kare chhe. em jANe chhe koN...? “gnAn” e
shabda-bhAShAne to khabare ya nathI) ke ame shun chhIe..?) vastunun svarUp Am chhe. paN enun gnAn
kone chhe...? gnAn jANe... AhA... hA..! eTale A paryAy je utpanna thAy chhe. e paryAy enA
paramANu (dravya) ne siddha kare chhe. ene gnAn jANe chhe. AhA... hA... A vrat karone... bhakti karone...
pUjA karo... ne upavAs karone...!! vakhat (eLe gAL‌yo).
AhA... hA... ahInyAn to bIjun lIdhun chhe bhAI...! pahelAn TIkAmAn lIdhun chhe ne...! astitva dharma
vibhAv rUpe pariNamato nathI. vaLI astitvane vibhAv shun paN? (astitva eTale) ‘chhe’ to e
‘chhe’ vikRut thaI jAy, vibhAv thaI jAy...? chhe ne? pahelAn (TIkAmAn) AvI gyun chhe ne...! kyAn
Avyun chhe. juo,

Page 135 of 540
PDF/HTML Page 144 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 13p
TIkAnI sharUAtmAn “astitva kharekhar dravyano svabhAv chhe. ane te (astitva) anya sAdhanathI
nirapekSha hovAne lIdhe anAdi – anant hovAthI tathA ahetuk ekarUp vRuttie sadAy pravartatun hovAne
lIdhe ‘vibhAvadharma’ thI vilakShaN hovAthI.”
astitva chhe. chhe’ emAn vibhAv shun Ave...?
astitvamAn vibhAv Ave to viparIt thaI jAy, to astitva viparIt thaI jAy..? eTale
astitva ‘nathI’ em thaI jAy...? shun kIdhun I...? astitva nAmano je guN chhe, e vibhAv rUpe
thato nathI. ‘chhe’ ene vibhAvarUpe thavun eTale shun...? ‘chhe’ ene viparItarUpe thavAy...? ‘chhe’ nun
‘nathI’ thaI jAy...? AhA... hA...! bIjA guNo hINI (avasthA) rUpe pariName, paN A astitva
nAmano guN chhe e ‘chhe’ e vibhAv ke ‘nathI’ em thAy...? vibhAvano artha to e thyo ke ‘chhe’
e ghaTI gyun. ‘chhe’ emAn ghaTe shun.... ne vadhe shun...? AhA... hA!
have, olA mALA ‘indoravALA panDito bhegA thaIne em kahetA ‘tA ke ‘ek dravyanI paryAy,
bIjA dravya na kare’ em na mAne to digambar nahIn, vAh re prabhu shun kahevun chhe bhAI..! evo virodh
karavA khAtar Avun thAy..! AhA... hA... hA! hajI em kahe ke vyavahArathI nishchay chhe em mAnatA
nathI, nimittane bilakul kartA mAnatA nathI, em kahe chhe e vAt barAbar chhe. nimitta chhe em mAne
paN nimitta (kaI kare nahIn) to nimitta nakAmun gyun. to nimitta kahe chhe shun karavA...? paN eto
vastu chhe bIjI. bIjI chIj chhe e bIjI chIj ahIn kAI kare chhe, enA utpAdane (paN) e utpAd
to (enun) dravya kare chhe. ane enA utpAdathI to dravyanI siddhi chhe. nimittanA utpAdathI dravyanI siddhi
chhe...? (kadI na hoy.) AhA... hA.. Avun chhe. bhAShA to sAdI chhe, prabhu..! dhIme dhIme samajAy evun
chhe. na samajAy evun nathI. e bhAI...! bAne ThIk chhe hamaNAn, A mahino thyo,... vaishAkh sud
agiyArase AvyA chhe ne...! mahino thyo. AhA..hA! olAne bAr mahinA thyA, nAIrobImAn, mandiranun
muhUrta...! jeTh shud-11 thyun chhe tyAn. pandar lAkh (kharchIne) digambar mandir (bane chhe) AphrikAmAn
digambar jain mandir koI dI’ be hajAr varas thayAn na hotun.
(shrotA) anAdikALathI hoy chhe...!
(uttara) bIje, tyAn desh hoy chhe tyAn hoy chhe. paN atyAre atyAre (bane chhe) bAkI badhun hoy to
badhA deshamAn hatun paN atyAre to A sthiti chhe. anArya jevo desh thaI gyo... AhA... hA...!
(ahInyA kahe chhe ke) “kartA – karaN – adhikaraN rUpe dravyanA svarUpane dhAraN karIne,
AhA... hA... hA! “pravartatA utpAd– vyay dhrauvyo vaDe jenI niShpatti thAy chhe. (konI niShpatti...?)
dravyanI. “evA dravyanun, mULasAdhanapaNe temanAthI niShpanna thatun.” AhA... hA... joyun,’ mULasAdhan’
shabda ahInyA vAparyo. olA mAn nahoto vAparyo ke shemAn? ke dravyathI - utpAd - vyay- dhruv thAy tyAn
mULasAdhan tarIke nahotun. kAraN ke temAn dravyanun astitva to chhe utpAd- vyay - dhruvapaNe kare chhe. (tyAn
TIkAmAn Am chhe
“kartA – karaN – adhikaraN rupe utpAd–vyay – dhrauvyonA svarUpane dhAraN karIne
pravartatA dravyanA astitva vaDe jemanI niShpatti thAy chhe.) ahInyAn mULasAdhanapaNe shabda vAparyo chhe.
kAraN ke sAdhan A chhe. utpAd vyay-dhrauvyathI dravya chhe e sAdhan chhe. (mULasAdhanapaNe’ olAmAn shabda
nahoto. dravya je chhe utpAd - vyay - dhrauvyapaNe thAy (tyAn) mULasAdhanapaNe em nahotun. nyAy
samajAy chhe AmAn? AnhI e sAdhan kahyun

Page 136 of 540
PDF/HTML Page 145 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 136
ke utpAd-vyay- ne dhrauvyane siddha karavAnun sAdhan chhe. AhA... hA...! AchArye paN gajab karyo chhe ne...!
A... hA... e vAt thaI chUkelI chhe vanchAI gyu tyAre “mULasAdhanapaNe temanAthI niShpanna thatun, je
astitva chhe.”
vastu chhe tenun hovApaNun enun mULasAdhan utpAd-vyay ne dhrauvya chhe. AhA... hA... hA
enAthI siddha thAy chhe te dravya! ‘mULasAdhan’ to e chhe. have e paryAyane na mAne (ene) mULasAdhan
to rahe nahi! hen! AhA... hA... hA...! dravyane siddha karavA (eTale) dravyano anubhav karavA mATe paryAy
pragaT chhe. e nathI to to e rahyun nahIn e loko to (vedAnt) em kahe chhe ne... AtmAno anubhav e
shun vaLI, to to dvait thaI gayun! AtmAno anubhav shun? AtmA chhe bas! paN ahInyAn to kahe chhe ke
‘chhe’ eno je anubhav thAy paryAyamAn tyAre ‘chhe’ evun khyAlamAn Ave. kAraN paramAtmA chhe AhA...
hA..! (koN?) bhagavAn trikALI Anandano nAth, sachdiAnand prabhu! sanAtan satya dhruv chhe. enun e
taraph dhyAn gayA vinA, te taraph shraddhA gayA vinA A kAraN paramAtmA nitya dhruv chhe e koN nakkI
kare? (e gnAn-shraddhA-dhyAnanI paryAy nakakI kare chhe)
‘lAkh bAtakI bAt yahai, nishchay ur lAo;
terI sakal jag dand–phand, nit Atam dhyAo’ (‘chhah DhALA’ - chothI DhAL-9.) AhA... hA... hA...!
(kahe chhe;) bhagavAn AtmA pUraN svarUp chhe. dravya svarUp pUraN chhe. ene paryAy siddha kare chhe.
paryAyathI tenI utpatti dravyanI thAy chhe. siddha kare chhe eTale utpatti (kare chhe) dravya to chhe ja. shrImade
kahyun chhe ne....! (chhapadanA patramAn)... ‘shraddhApaNe kevaLagnAn thayun chhe, vichAr dashAe kevaLagnAn thayu chhe;
IchchhAdashAe kevaLagnAn thayun chhe. mukhyanayanA hetuthI kevaLagnAn vartte chhe... shraddhA thatAn kevaLagnAn thayun
eTale kevaLagnAn to hatun j paN shraddhA thaI tyAre ‘kevaLagnAn chhe’ em AsthA AvI. AhA... hA...!
“evA dravyanun –mULasAdhanapaNe” emAn (TIkAmAn traN bolamAn) karaNamAn (eTale) sAdhan to Avyun’
tun. shun kIdhu? kAI samajANun.? kartA-karaN-adhikaraN kahyun temAn sAdhan to Avyun tun. chhatAn visheSh A
sAdhan ke je dravya chhe utpAd - vyay- dhrauvyanun kartA - karaN ne sAdhan ne adhikaraN chhe, e karatAn
(visheSh) utpAd- vyay - ne dhrauvya e dravyanun sAdhan chhee mULasAdhan chhe. AhA... hA!
(shrotA;) ene
khabar paDe nahI kaI...! (uttara) ene badhI khabar paDe, ke dravyane khabar paDe chhe kAI...? AhA....
hA... hA...! AvI vAtun have kyAn AmAn! e bhAI! Avun tattva jhINun lyo. olu to bhakti karo,
vrat karo. bhagavAnanI pUjA karo. rath kADho... panch kalyANak karo. are kAI emAn, karo... karo to
mithyAtva chhe sAmbhaLane. karavAnI buddhi e ja mithyAtva chhe. ar... ra...! tyAre to...! gajab vAt
bApu! bhAv hoy shubh! ke Avun hoy I. paN e shubhabhAv vikRut chhe. enAthI AtmAnI siddhi na
thAy. A ‘AtmA Avo chhe’ em e vikRut (avasthAthI) na thAy. eno avikRutasvabhAv je nirmaL
(chhe) enI shraddhA gnAn shAnti AdinI je nirmaLaparyAy, tenAthI dravyanun bhAn thAy, tethI tene
‘mULasAdhan’ utpAd- vyay - dhrauvyane kIdhun. AhA... hA...hA... hA.! utpAd- vyay - dhrauvya te dravya chhe
tyAn tene mULasAdhan na kahyun bhAI! shun kahyun? ke dravya - vastu chhe e guN, paryAyanAn kartA- karaN-
adhikaraN-sAdhan chhe em (pahelA) AvI gayun chhe ne...! paN ‘mULasAdhan’ tyAn shabda vAparyo nathI.
(shrotA) tyAn karaN kahyun chhe paN ‘mULasAdhan’ kahyun nathI... (uttar;) hA... sAdhan-karaN to AvI gayun chhe

Page 137 of 540
PDF/HTML Page 146 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 137
paN ahInyAn ‘mULasAdhan’ kahyun (ahInyAn) karttA kIdhun chhe, utpAd- vyayane dhrauvya te dravyanun kartA, dravyanu
svarUp dhAraN kare chhe. dravyanAn svarUpane jaNAve chhe e AthI utpAd-vyay dhrauvyathI jaNAve chhe. tethI te
‘mULasAdhan’ chhe. AhA... hA... hA... hA...!
(kahe chhe ke;) jo utpAd - vyayanI paryAy na hoy to, kArya shemAn thAy chhe? ane e kAryamAn
AnI (dravyanI) siddhi thAy chhe. AhA... hA...! trikALI bhagavAn chidAnand birAje chhe, bhagavAn
pUraN svarUp birAje chhe, anant - anant guNanA pUrNa (pinD) rUpe dravya prabhu birAje chhe, jene kAraN
paramAtmA kaho, panchamabhAv kaho, gnAyak kaho, bhUtArtha kaho, (sandesh astitva kaho.) (ekArtha chhe.)
AhA... hA...! ene - dravyane, utpAd-vyay-dhrauvya (siddha kare chhe) (kone...?) AtmA ne, ApaNe
AtmAmAn utAravun chhe. ho! bIjA jaD-anantA dravyo chhe. paN e bIjA kAI jANe chhe? ‘mULasAdhan’
A dravyanun chhe, e bIjA jaD- dravyo (kAI) jANe chhe? jo ke jaDane mATe sAdhan to A ja chhe.
utpAd vyay ne dhrauvya te dravyanI siddhi karavAnun sAdhan chhe. paN ene (jaDane) kyAn khabar chhe? khabar
karanAr to bhagavAn AtmA chhe. AhA...! (AtmA jANe chhe ke) mArun dravya te utpAd-vyay-dhrauvyathI
chhe ane bIjAnA dravya enA utpAd-vyay- dhrauvyathI chhe. AhA... hA...! have AvI vAtun hoy
sonagaDhanI (loko kahe chhe) ekAnt chhe ne A chhe, bichArA kahe...! khabar na maLe tattvanI, AhA..!
jindagI chAlI jAy chhe bApA! AhA! are! anAdi - anant kALamAn- vachchamAn Avyo ek
(manuShyano) bhav (paN) bhavanA abhAv karavA mATeno A bhav chhe. A to. AhA... hA... hA...
hA..!! (shrotA) toj bhav saphaL thayo kAI kahevAy...? (uttar;) tyAre tene manuShya kahevAy.
‘gnAyak Iti manuShya;’ manuShya ene kahIye ke je jANavAnun. kArya kare. Ah... hA..! A kone jANavAnun
kArya kare? ke (Atma) dravyane (bIjAne nahi) ane te utpanna thaI je gnAn, darshan shAnti AdinI
paryAy, e ‘mULasAdhan’ (Atma) dravyane siddha karavAnun (sAdhan) chhe, AhA.... hA... hA...! AmAn
k’ kya pher paDe to AkhA tattvano goTo UThe. (eTale ke AtmA na jaNAy.) samajANun kAI.?
(ahInyAn kahe chhe ke;) “mULasAdhanapaNe temanAthI niShpanna thatun.” eTale utpAd vyay ne dhrauvya
thI - mULasAdhanathI dravya niShpanna thatun “je astitva chhe, tte svabhAv chhe.” astitva (je chhe) te
dravyano svabhAv chhe.” (utpAdothI, vyayothI ane dhrauvyothI bhinna nahi jovAmAn AvatA dravyanun
astitva te utpAdo, vyayo ane dhrauvyonun ja astitva chhe? dhrauvyonu astitva chhe, joyun. ....?
dhrauvyonun astitva chhe, dhruvanun nahIn dhruvapaNun chhe te dravyane siddha kare chhe. AhA... hA... hA...! ‘dhruvapaNun’
chhe te dravya ne siddha kare chhe, AhA... hA... AvI vAt...!
“kAraN ke dravyanA svarUpane utpAdo, vyayo
ane dhrauvyo ja dhAraN karatAn hovAthI” AhA... hA... hA! dhrauvya ho? dhruv nahIn. “utpAdo, vyayo
ane dhrauvyonA astitvathI ja dravyanI niShpatti thAy chhe.”
AhA... hA... hA... hA! shun paN thoDA
shabdomAn..! (tattvanun pUrNa svarUp..!) santoe jagatane, dravyanI prasiddhi, ‘mULasAdhan’ tarIke kahI (chhe)
AhA... hA..! em AtmAmAn paN guNo samyagdarshan, gnAn AdinI paryAy ane mithyAtvanI
(paryAy) no vyay, e enI (paryAy je) utpanna thaI e (Atma) dravyanAn ‘mULasAdhan’ tarIke
prasiddhi kare chhe. ‘chhe’ enI prApti, ‘chhe’ eno nirNay (‘chhe’ enI siddhi) e kare chhe. ‘chhe’ eno
nirNay, utpAd-vyay ne dhrauvya kare. AhA... hA...! samajANun kAI? thoDu

Page 138 of 540
PDF/HTML Page 147 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 138
pher-pher vAnchIe jhINun paDe to.... rAtre koI prashna karatA nathI...! AhA... hA... hA!
“utpAdo, vyayo ane dhrauvyo na hoy to dravya paN na hoy.” AhA... hA...! pragaT paryAy jo
na hoy, to dravya ja na hoy. AhA... hA...! “Avun astitva te dravyano svabhAv chhe.”
bhAvArtha–” astitvane ane dravyane pradeshabhed nathI.” astitva nAm ‘chhe.’ evA bhAvane
ane dravyane pradeshabhed nathI. te astitva ane dravya ekaj pradesh chhe. “vaLI te astitva anAdi–
anant chhe” AvI gyun chhe ne pahelA AvI gyun chhe ne...? (TIkAnI) sharUAtamAn chhe. juo, (bIjI
lITI) “nirapekSha hovAne lIdhe anAdi– anant hovAthI” chhe ne...! “tathA ahetuk” anAdi-anant
chhe tene hetu koN...? AhA.... hA... hA... vaLI ene utpAd- vyay ne dhrauvya sAdhan (hetu) kahyun! paN
e to ‘mULasAdhan’ paNe chhe’ AhA... hA... hA...! keTalun lojIk nAkhyun chhe. nyAyathI (kahyun chhe paN)
mANaso madhyastha thaIne (samajatA nathI ke) shAstrano Ashay shun chhe! e kADhe! samaje nahI ne
ADAavaLA goTA karIne artha UbhA kare. AhA... hA...! e sonagaDhano siddhAnt ekAnt chhe. ekAnte,
ekAnt chhe em kahevAnun jainadharmamAn bahu sahelun thaI gayun! are bhagavAn bApu. tAru ekAnt tun kahevA
jaIsh? nirmaL paryAy te dravyane pahoche! e to ApaNe AvI gayun ne...! nirmaL paryAy tene -
dravyane pakaDe chhe. rAg tyAn chhe mATe te sAdhan nathI. em AvI gayun chhe pahelAn AmAn. bhagavAn
mahAprabhu! ek samayanA paramAtmasvarUpe ja prabhu chhe. paramAtma svabhAv eno hINo ochho adhik chhe
nahin. enun siddhapaNun-tenI samyagdarshananI paryAy, gnAnanI paryAyamAn je anAdi anant chhe em (dravya)
siddha thAy chhe. ahInyAn to astitvaguNanI vAt karI chhe paN A to AtmA upar (utAryu chhe) “ahetuk
ekarUp pariNatie sadAy pariNamatun hovAne lIdhe”
joyun? pariNatie pariNamatun hovAne lIdhe (eTale
paryAy) em paN dhruvadravya em nahIn”
ek rUp pariNatie sadAy pariNamatun hovAne lIdhe” ekarUp
pariNatie sadAy pariNamatun hovAthI - chhe... chhe... chhe... chhe... chhe... chhe. chhe..... e rIte ja sadAy
pariName chhe, paryAyamAn paN ansharUpe (chhe) paN e dravya, guN ne paryAy ek ja chhe badhun AhA... hA..
hA... hA...! bhAI, amAre dharam karavo joIe; A vAtane shun? bApu, dharam karavo hoy tyAre (to
samajavun paDashe ke) dharam karanAr koN? e paryAy chhe ke dravya? ane kayA dravyane Ashraye e paryAy
thAy? enI khabar ya nahIn ne dharam thAy kyAthi tane?
(shrotA) dharam pote ja paryAy chhe...!
(uttara) paryA ya (samyagdarshan - gnAn-chAritrarUpe) pariName chhe e dharam chhe, paN e pariName chhe e
samyagdarshan (paryAy) dravyane siddha kare chhe, ke A ansh chhe e AkhA dravyano chhe. AhA... hA... hA...
hA!!
“ekarUp pariNatie sadAy pariNamatun hovAne lIdhe vibhAvadharmathI paN bhinna prakAranun chhe”
astitvaguN chhe emAn vibhAv sho? ‘chhe’ emAn vibhAv shun..? vibhAv be prakArano ‘chhe’ emAnthI
‘nathI’ em thAy to vibhAv thAy. paN ‘nathI’ em thAy kyAthi emAn? AhA.... hA... hA...
astitvaguN paN vibhAvadharmathI bhinna prakArano’ chhe.
“Am hovAthI astitva dravyano svabhAv ja
chhe.” AhA... hA.. hA...! “guN-paryAyonun ane dravyanun astitva bhinna nathI, ek ja chhe; kAraN ke
guN – paryAyo dravyathI ja niShpanna thAy chhe, ane dravya ‘guN–paryAyothI ja niShpanna thAy chhe” ‘dravya’
guN paryAyothI ja niShpanna thAy chhe.
shun kIdhu

Page 139 of 540
PDF/HTML Page 148 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 139
I? guN - paryAyonun ane dravyanun astitva judun nathI. kAraN ke guN- paryAyo dravyathI ja niShpanna
thAy chhe. ek vAt. ane dravya guN-paryAyothI ja niShpanna thAy chhe. bIjI vAt sanyukta karyu! sanyukta ja
chhe.
“vaLI evI ja rIte utpAd vyay–dhrauvyanun ane dravyanun astitva paN ekaj chhe.” AhA...!
utpAd- vyay- dhrauvyonun ne dravyanun hovApaNun ek ja chhe. “kAraN ke utpAd– vyay–dhrauvyo dravyathI ja
nIpaje chhe.” ane “dravya utpAd vyay – dhrauvyothI nIpaje chhe.
AhA... hA... hA..! tattvagnAn jhINun!
vItarAganun tattvagnAn bApu jhINun bahu! sarvagna parameshvare jevun joyun chhe (ne) jevun svarUp chhe tevun kahyun
chhe. eNe karyu nathI kAI koI bIjA dravyanun (jene) kahyun chhe enun ya karyu nathI. AhA.... hA... hA..!
em bhAShA paN eNe karI nathI. AhA... hA...! chhatAn em kahevAy ke emaNe jevun jANyun evun kahyun
kahenAranI bhAShAnI paryAy, to jaDane (paramANu dravyane) siddha kare chhe. e kAI bhagavAnane siddha nathI
karatI ke A bhagavAnanI bhAShA chhe...! bhAShAnA guN paryAy, bhAShAnA paramANune siddha kare chhe.
bhAShAnA utpAd-vyay ne dhrauvya, bhAShAnA paramANu ne siddha kare chhe. AhA... hA... Avun chhe!
“A
pramANe svarUp – astitvanun nirUpaN thayun.” svarUp astitva eTale potAnA svarUpe ek - ek
vastu chhe em nakakI karyu.
visheSh Avashe.
OM

Page 140 of 540
PDF/HTML Page 149 of 549
single page version

gAthA – 97 pravachanasAr pravachano 140
have A (nIche pramANe) sAdrashya - astitvanun kathan chhe;-
इह विविहलक्खणाणं लक्खणमेगं सदिति सव्वगयं ।
उवदिसदा खलु धम्मं जिणवरवसहेण पण्णत्तं ।। ९७।।
इह विविधलक्षणानां लक्षणमेंकं सदिति सर्वगतम् ।
उपदिशता खलु धर्म जिनवरवृषभेण प्रज्ञप्तम् ।। ९७।।
vidhavidh lakShaNInun sarav–gat ‘sattva’ lakShaN ek chhe,
–e dharmane upadeshatA jinavaravRuShabh nirdiShTa chhe. 97.
gAthA 97.
anvayArtha– [धर्मं] dharmane [खलु] kharekhar [उपदिशता] upadeshatA [जिनवरवृषभेण]
jinavar vRuShabhe [इह] A vishvamAn [विविधिलक्षणानां] vividhalakShaNavALAn (bhinna-bhinna svarUp
astitvavALAn sarva) dravyonun. [सत् इति] ‘sat’ evun (सर्वगतं). sarvagat [लक्षणं] lakShaN
(sAdrashya-astitva) [एकं] ek [प्रज्ञप्तम्] kahyun chhe.
TIkA– A vishvamAn, vichitratAne vistAratA (vividhapaNun - anekapaNun darshAvatA) anya dravyothI
vyAvRutta rahIne vartatA ane pratyek dravyanI sImA bAndhatA evA visheShalakShaNabhUt svarUp- astitva vaDe
(sarva dravyo), lakShit thatAn hovA chhatAn sarva dravyonun, vichitratAnA vistArane asta karatun, sarva dravyomAn
pravartIne vartatun ane pratyek dravyanI bandhAyelI sImAne avagaNatun, ‘sat’ evun je sarvagat sAmAnya
lakShaN - bhUt sAdrashya - astitva te kharekhar ek ja jANavun. e rIte ‘sat’ evun kathan ane ‘sat’
evun gnAn sarva padArthono parAmarsha karanArun chhe. jo te em na hoy (arthAt jo te sarvapadArthaparAmarshI na
hoy) to koIk padArtha sat (hayAtIvALo) hovo joIe, koIk asat (hayAtI vinAno) hovo
joIe, koIk sat tathA asat hovo joIe, ane koIk avAchya hovo joIe; parantu te to viruddha
ja chhe. ane A (‘sat’ evun kathan ane gnAn sarvapadArthaparAmarshI hovAnI vAt) to siddha thaI shake chhe,
vRukShanI jem.

----------------------------------------------------------------------
1. jinavaravRuShabh-jinavaromAn shreShTha; tIrthankar.
2. sarvagat=sarvamAn vyApanArun.
3. vyAvRutta=judun; chhuTun; bhinna.
4. parAmarsha=sparsha; khyAl; vichAr; lakSha; smaraN.

Page 141 of 540
PDF/HTML Page 150 of 549
single page version

gAthA – 97 pravachanasAr pravachano 141
jem ghaNAn bahuvidh vRukShone potapotAnA visheShalakShaNabhUt svarUp- astitvanA avalambanathI
Ubhun thatun je anekatva tene, sAnyalakShaNabhUt ‘sAdrashyadarshak vRukShapaNA vaDe Ubhun thatun ekatva tirohit
kare chhe, tem ghaNAn bahuvidh dravyone potapotAnA visheShalakShaNabhUt svarUp- astitvanA avalambanathI
Ubhun thatun je anekatva tene sAmAnya lakShaNabhUt sAdrashyadarshak ‘sat’ paNA vaDe (‘sat’ evA bhAv
vaDe, hovApaNA vaDe, ‘chhe’ paNA vaDe) Ubhun thatun ekatva tirohit kare chhe. vaLI jem te vRukShonI
bAbatamAn, sAmAnyalakShaNabhUt sAdrashyadarshak vRukShapaNAthI UbhA thatA ekatva vaDe tirohit thatun hovA chhatAn
(potapotAnA) visheShalakShaNabhUt svarUp-astitvanA avalambanathI Ubhun thatun anekatva spaShTapaNe
prakAshamAn rahe chhe - (AbAd rahe chhe, naShTa thatu nathI), tem sarva dravyonI bAbatamAn paN,
sAmAnyalakShaNabhUt sAdrashyadarshak ‘sat’ paNAthI UbhA thatA ekatva vaDe tirohit thatun hovA chhatAn
(potapotAnA) visheShalakShaNabhUt svarUp astitvanA avalambanathI Ubhun thatun anekatva spaShTapaNe
prakAshamAn rahe chhe. (ghaNAn (arthAt sankhyAthI anek) ane bahuvidh (arthAt AmravRukSha, ashokavRukSha
ityAdi anek prakAranAn) vRukShonun potapotAnun svarUp-astitva bhinna bhinna hovAthI svarUp-astitvanI
apekShAe temanAmAn anekapaNun chhe. parantu vRukShapaNun ke je sarva vRukShonun sAmAnya lakShaN chhe ane je
sarvavRukShomAn sAdrashya (samAnapaNun) batAve chhe tenI apekShAe sarva vRukShomAn ekapaNun chhe; A ekapaNA ne
mukhya karIe tyAre anekapaNun gauN thAy chhe; tevI rIte ghaNAn (arthAt anant) ane bahuvidh (arthAt
chha prakAranAn) dravyonun potapotAnun svarUp- astitva bhinna-bhinna hovAthI svarUp-astitvanI apekShAe
temanAmAn anekapaNun chhe, parantu satpaNun (-hovApaNun, ‘chhe’ evo bhAv) ke je sarva dravyonun sAmAnya
lakShaN chhe ane je sarva dravyomAn sAdrashya batAve chhe tenI apekShAe sarva dravyomAn ekapaNun chhe. A
ekapaNAne mukhya karIe tyAre anekapaNun gauN thAy chhe. vaLI A pramANe jayAre sAmAnya satpaNAne
lakShamAn letAn sarva dravyonA ekatvanI mukhyatA thavAthI anekatva gauN thAy chhe, tyAre paN te (samasta
dravyonun svarUp - astitva sambandhI) anekatva spaShTapaNe prakAshamAn ja rahe chhe.) (A pramANe sAdrashya
- astitvanun nirUpaN thayun) 97.







----------------------------------------------------------------------
pa. sAdrashya=samAnapaNun; sarakhApaNun.
6. tirohit= ttirobhut; AchchhAdit; adrashya.