Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 08-06-1979,10-06-1979; Gatha: 99.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 14 of 44

 

Page 156 of 540
PDF/HTML Page 165 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 1pa6
pravachana tA. 8–6–79. tA. 10–6–79.
‘pravachanasAr’ 98 gAthA. (gaIkAle vyAkhyA thaI tenA pachhI) pAnA 184 ‘pratham to
satthI’ (ahInthI levAnun chhe) chhe ne...?
(shun kahe chhe ke) “dravyathI arthAntarabhUt sattA utpanna nathI (–banI shakatI nathI, ghaTatI nathI,
yogya nathI) ke jenA samavAyathI te (–dravya) ‘sat’ hoy. (A vAt spaShTa samajAvavAmAn Ave chhe).
“pratham to satthI sattAnun yutasiddhapaNA vaDe arthAntarapaNun nathI.” shun kahe chhe? je dravya chhe
dravya. sat eTale dravya. enAthI sattAnun yutasiddhapaNA vaDe (arthAntarapaNun nathI) dravyane ane sattAne
sambandh chhe evo (yutasiddhapaNAno) tethI arthAntarapaNun nathI. dAkhalo Apashe. shun kIdhun samajANun...? sat
chhe dravya. AtmA, paramANu Adi (dravya). enI je sattA chhe e arthAntarapaNun nathI. sat judun ne sattA
judI, dravya judun ne sattA judI em’ nathI.. AhA...! “kAraN ke danD ane danDInI mAphak temanI
bAbatamAn yutasiddhapaNun jovAmAn Avatun nathI.”
‘lAkaDIvALo’ mANas. (temAn) lAkaDI ane mANas
bey bhinna chhe. e lAkaDIthI ‘lAkaDIvALo mANas’ em bIjI chIjathI ene siddha karavAmAn Avyo chhe.
em sat ane sattAmAn e rIte nathI. lAkaDIvALo mANas em sattAvALun sat em nathI. AhA...
hA...! AvI vAtun chhe. vastunI sthiti varNave chhe. A to gnAn karAve chhe. Ashray kono karavo e
(vAt) pachhI chhelle. A to vastusthiti shun chhe? (tenun gnAn karo em kahe chhe.) jem danD ane danDI be
judI chIj chhe. chhe ne?
“danD ane danDInI mAphak temanI bAbatamAn.” danD ane danDInI mAphak temanA
sambandhathI “jovAmAn Avatun nathI.” lAkaDI ke danD ane danDI bhinna chhe. danDI to yutasiddha sambandhathI
kahevAmAn Avyun chhe. danDano sanyog sambandh chhe ne...! AhA... hA! em AtmA, darek vastu ane enI
sattA e rIte nathI. sattA satsvarUpe ja chhe. sat sat sat sattAsvarUpe ja chhe. samajANun kAI...?
AhA...! AvI vAt chhe.
(kahe chhe ke) “(bIjun,) ayutasiddhapaNA vaDe paN te (arthAntarapaNun) banatun nathI.”
‘AmAn A chhe. arthAt dravyamAn sattA chhe, evI pratIti thatI hovAthI te banI shake chhe em kahevAmAn
Ave to.”
have tenA be prakAr pADayA chhe. shun kahe chhe? ayutasiddha (sambandh) danD ane danDInI peThe nahIn.
paN ayutasiddha sat chhe te sattA chhe. sat chhe I sattAvALun chhe em. sattA chhe tethI sat chhe. evun
ayutasiddhapaNA vaDe paN banatun nathI. joyun...? ‘AmAn A chhe’ dravyamAn sattA chhe evI pratIti thatI
hovAthI te banI shake chhe. em kahevAmAn Ave to “AmAn A chhe” ‘satmAn sattA chhe’ em kahevAmAn
Ave to
(pUchhIe chhIe ke) ‘AmAn A chhe’ evI pratIti shAnA Ashraye (shA kAraNe) thAy
chhe...?” dravyamAn sattA chhe. vastumAn sattA em kahevAthI tun shun kahevA mAge chhe...? em kahe. jhINo...!
(adhikAr jhINo) lojikanI vAt chhe. dravyamAn sattA (chhe) evI pratIti thatI hovAthI, em tun kahevA
mAge chhe. (to) pUchhIe ke ‘AmAn A chhe’ evI pratIti shAnA Ashraye (thAy chhe...?) bhedanA
Ashraye thAy chhe..? dravyane sattA

Page 157 of 540
PDF/HTML Page 166 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 1pa7
ne bhed hovAne kAraNe thAy chhe....? sat ane sattAnA bhedane AmAn Am chhe. “bhedano Ashraye thAy
chhe (arthAt dravya ane sattAmAn bhed hovAnA kAraNe thAy chhe) em kahevAmAn Ave to (pUchhIe chhIe
ke), kyo bhed? prAdeshik ke atAdbhAvik?
sat dravya chhe ane sattA (chhe) benA pradeshabhed chhe ke
beyane atadbhAv chhe. sattA te sat nahIn ane sat te sattA nahIn. evo atadbhAv chhe, paN tun enA
pradeshabhed kaheto ho to e rIte nathI. AhA... hA... hA...! Akarun! vItarAge kahelA tattvo, bIje kyAy
nathI. vItarAg sarvagne kahelun ‘sat’ te sattAthI yutasiddha chhe (eTale ke joDAIne siddha thayelun,
samavAyathI - sanyogathI siddha thayelun) em nathI. sat (ane) sattA bey ek ja chhe paN, ‘chhe sat’
ane ‘sattA’ ayutasiddha kahe chhe to pachhI ke’ emAn bhed kaI rIte (chhe)...? pradeshabhedathI ayutasiddha
chhe...? ke atadbhAvathI ayutasiddha chhe...? chhe...? (pAThamAn) “prAdeshik to nathI, kAraN ke yutasiddhapaNun
pUrve ja rad karyun chhe.”
dravya ane sattAnA pradesh judA (chhe) em nathI. A... re... AvI vAtun have,
vANiyAne navarAsh na maLe..! AhA... hA... hA. ‘sat’ (koN?) chha dravya. to I dravya ne sattA
(guNane) bhedathI tame kahetA ho to kaI rIte (chhe)? pradeshabhedathI (bhed chhe) ke atadbhAvabhedathI?
pradeshabhed to ame rad (eTale) nathI em kahetA AvyA chhIe. ke ‘sat’ (arthAt) dravyane ‘sattA’
nA pradesh judA nathI.
(shrotA) Avun badhun samajavA ghaD besatI nathI. ...! (uttara) AhA... hA...
hA! vastusthiti chhe. I je rIte vastu chhe I rIte nahi jANe - mAne vastumAn- viShayamAn viparItatA
thaI jAy. A to sarvagna parameshvare (kahelI vastusthiti chhe.) A ‘gney adhikAr’ te samyagdarshanano
viShay chhe. gnAn pradhAnapaNe (kahyun chhe) AhA... hA...! je vastu je rIte chhe te rIte tene gnAnamAn
AvavI joIe. AhA...! I to kahyun ne...! ke vANiyAne navarAsh na maLe, Avun chhe bhAI! navarAsh
nahIn ne...! (tattvano) nirNay karavAno vakhat kyAn chhe. ...? raLavun chhe. ekAd kalAk jAy sAmbhaLavA,
thaI gyun...!! bhAI! ahInyAn to vastu (sthiti) bhagavAn lojik- nyAyathI siddha kare chhe. AhA...
hA...! samajANun...?
(kahe chhe ke) ‘sat’ dravya chhe, te ‘sattA’ chhe. ane dravya sattAne, e bhed e rIte tun kaheto ho
to (ame pUchhIe ke) te bhed pradeshabhedathI kahe chhe ke atadbhAvathI bhed (kahe) chhe? pradeshabhedathI to
ame niShedh karatA AvyA chhIe.
(shrotA) gneyatattva agnAt chhe (uttara) ethI to haLave - haLave
kahIe chhIe. chhokarAnne kahyun’tun tyAn andar men - ‘badhA lIe e to kharun’ ke Aj bhaI jhINun Avashe.
Avun koI dI’ bApadAde ya sAmbhaL‌yun na hoy...! rAmajIbhAIe to sAmbhaL‌yun ya nhotun. himmatabhAIe ya
sAmbhaL‌yun nhotun. shrImadnA bhagat. (shrotA) hatun ja kyAn...? (Avun tattva kyAn hatun...?) (uttara)
kahe chhe bhagavAn sarvagna tIrthankare je padArtha joyA e padArthanI sthiti shI chhe...? emAn Avyun ke ‘sat’
chhe dravya. te dravya sat chhe hayAtIvALun chhe. e sattAne laIne hayAtIvALun chhe ke sattAsahit hayAtIvALu
chhe...? AhA...! sat ne sattAnA pradeshabhed chhe ke ayutasiddha chhe...? eTale ke enAthI joDAN nathI.
sat, sattAsvarUpe ja chhe. sattA, satsvarUpe ja chhe. AhA... hA...! paN pradeshabhed kaheto ho to (e chhe)
nahIn. paN atAdbhAvik kahevAmAn Ave -bol chhe ne pAnchamo dravya chhe te guN nathI. ne guN chhe te
dravya nathI. (to atAdbhAvik bhed chhe.)
(ahInyAn kahe chhe ke) “atAdbhAvik kahevAmAn Ave to te utpanna ja (–uchit ja) chhe,

Page 158 of 540
PDF/HTML Page 167 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 1pa8
kAraN ke ‘je dravya chhe te guN nathI’ evun (shAstranun) vachan chhe.” AvA dravya - guNanA bhedane -
guN- guNI bhedane atAdbhAvik bhed (chhe). (eTale) te - paNe nahi hovun. sat chhe te sattApaNe
nathI. ane sattA, satpaNe nathI. guN - guNIno bhed Am chhe. AhA... hA... hA...! dravya ane
sattAno Avo (atAdbhAvik) bhed kahevAmAn Ave to te yogya chhe. parantu sattAno sambandh thyo mATe
sat -dravya chhe em kaheto hoy to, em nathI. AhA...! Avun sAmbhaLavun lyo...!
(shrotA) e to
panDitone hoy Avun sAmbhaLavAnun..! (uttara) panDitone...! I to hoy, paN pahelA, padArthanA dravya-guN
ne padArthanI pratIti karavI ene mATe chhe A.
A (‘pravachanasAr’) gney adhikAr chhe. ‘samyagdarshanano adhikAr chhe’ 92 gAthAmAn gnAnano
adhikAr hato. ‘A darshanano adhikAr chhe’ jayasenaAchArye darshanano adhikAr kahyo chhe. (vastutattva)
ene pahelun kem chhe em jANe to kharo. AhA...! pachhI Ashray kono karavo e pachhI prashna...! paN
vastu kem chhe...? (enun gnAn kare) e pachhI sat ne sattAnA bhedano Ashray karavo em nathI (em
jANe). AhA.... hA... hA..!! (sat ne sattAne) atadbhAv hovA chhatAn (eTale) sat chhe te sattA
nathI, ne sattA chhe te sat nathI. dravya (sat) te guN nathI, sattA guN chhe te dravya nathI. samajAy chhe
kAI AmAn...? (pharIthI kahIe) sattA guN chhe, sat dravya chhe. paN I dravya ne guN atadbhAvarUpe kharun
(eTale) dravya te guN nahi ne guN te dravya nahi. paN emane pradeshabhed chhe - dravyanA pradesh judA ane
guNanA pradesh judA - em nathI. AhA... hA...! chhe? ‘atAdbhAvik kahevAmAn Ave to te barAbar ja
chhe.’ dhImethI samaje to samajAy tevun chhe. bhAShA kaI evI nathI...! I sattA chhe ne I sat chhe. dravya -
sat (sAthe) sattAne joDAN thyun mATe te sattA chhe em nathI. paN sat ne sattA- (dravya ane guN)
dravya te guN nahi ne guN te dravya nahi - e apekShAe atadbhAv sat ne sattAne be vachche kahevAmAn
Ave chhe. AhA... hA... hA... hA...! emAnthI e AvI gyun...! samajANun kAI...?
AhA.... hA...! (panDitajI...!) kahe chhe ke dravya chhe, e sat tem sattA chhe. paN I sattAne
kAraNe dravyane joDAN thaIne - sattAnun joDAN thaIne sattA chhe, em nathI. yutasiddha nathI, sambandhasiddha
nathI, sanyogasiddha nathI. dravya-sat ane sattAne sanyogasiddha sambandh nathI. AhA... hA... hA..! danD ne
danDIne sayogasiddha sambadh chhe. em sattAne ane satne sanyogasiddha sambandh nathI, paN svabhAvavAn dravya
ane guNane atadbhAv evo bhAv chhe.
(shrotA) A to nyAyashAstranI vAtu chhe...! (uttara)
nyAyashAstranI....! to bhagavAn mAragamAn to nyAy chhe ne... nirAvaraN chhe...! AhA...! Avo mArag
chhe. dhIme dhIme bhaI kahIe chhIe A to. e bhAI..! Avun to kyAn - kyAy tamArA chopaDAmAn ya
Ave nahIn. tamArA bApadAde’ ya sAmbhaL‌yun nathI, tyAre A vAt hatI nahIn, A vAt ja hatI nahIn.
amArA bApadAde sAmbhaLI nahotI koI’ dI’ ...! A vAt ja bApu, kahe chhe. prabhu..! vastunI maryAdA
kaI rIte chhe...? ke dravya chhe sattA chhe te sattA chhe. sattA dravyamAn bhegI ja chhe. sattA judI ne sat - dravya
judun em (banneno sambandh) thaIne sattA nathI, paN (banne) atadbhAv tarIke chhe. (arthAt) dravya chhe te
guN nathI ne guN chhe te dravya nathI. e rIte ene atadbhAv tarIke bhed chhe. paN sat bhinna ane
sattA bhinnano sanyogI (bhAv) thyo chhe em nathI. em hoy to pradesh ek thaI jAy, pradeshabhed chhe.
(nahIn) AhA... hA..! AvI vAtun chhe. Akarun lAge...! sthAnakavAsIne kAI abhyAs ja na maLe...!
e to A

Page 159 of 540
PDF/HTML Page 168 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 1pa9
sAmAyik karo.... ne.... paDikamaNA karo... ne poShah.... karo ne... shvetAmbaramAn paN TIkAmAn dravya-guNanun
(svarUp batAvyun chhe) paN A sthiti nahIn, AhA... hA... hA... hA...! jagatanA anantA dravyo - e
anant dravyone sattA paN enI sAthe sambandh chhe. svabhAvasabandh chhe, sanyogasambandh nathI. AhA... hA...!
shun kahyun...? samajANun? dravyane ane sattAne svabhAvasambandh chhe, sanyogasambandh nathI.’ AhA.. hA..!
(ahInyA kahe chhe ke) “atAdbhAvik kahevAmAn Ave to te utpanna ja (–uchit ja) chhe,
kAraN ke ‘je dravya chhe te guN nathI.’ dravya to anantaguNano pinD chhe, guN chhe te ek - ek temAn
nAmabhed, sangnAbhed (lakShaNabhed) vAchyabhed chhe ne...! guN ne ‘guN’ kahevAy olAne ‘dravya’ kahIe.
AhA.... hA...! “evun shAstranun vachan chhe. parantu (ahIn paN e dhyAnamAn rAkhavun ke) A
atAdbhAvik bhed ‘ekAnte AmAn A chhe.”
ekAnte satmAn sattA chhe, em’ nathI. satne sattAsvarUp
ja chhe e to ekAnte AmAn A chhe. “evI pratItino Ashray (kAraN) nathI.” ekAnt sat sattA
chhe em nahIn. sat (eTale) dravya, ane sattA (eTale) guN eTalo emAn bhed chhe. ‘atadbhAv’
AhA... hA... hA... hA...! atAdbhAvik kahyun chhatAn (guNI - guN jeTalo) bhed chhe. samajAy chhe
kAI....? AhA... hA...! kAlanun ya jhINun hatun ne A ye jhINun (chhe)! dharam karavo chhe ne amAre shun
kAm chhe Anun...? paN dharam karavo chhe to dharam shun chIj chhe, dharam ane dharamIno koI hAre pradeshabhed
chhe (eTale) dharmI ne dharamanI paryAy bene pradeshabhed chhe..? atyAre A vAt siddhi karavI chhe ho
(pradeshabhed nathI te) paN nishchayathI to paryAy ne dravyanA pradeshabhed chhe. I bIjI vastu chhe I. AhA...
hA..! AhA... hA... hA... hA..! (‘samayasAr’) samvar adhikAr. e (vAt ahIn nathI) ahInyAn to
vastunI sthiti siddha karavI chhe ke dravya chhe e ja sattA chhe. (sattA) guNarUp chhe, guNarUp chhe te dravyarUp
chhe. evo atadbhAv bhale nAmabhede kaho parantu bhinna- satA judI hatI ne dravya hAre joDAI gaI -
tyAre enI sat sattA thaI em’ nathI. AhA... hA...! eno artha ke sattA guNane lakShamAn levun nathI.
e sattA guNanun dharanAr dravya chhe tene lakShamAn levun chhe. AhA... hA...!
(shrotA) gnAn karavun beyanun
Ashray karavo ekano..! (uttara) gnAn karavun judI vastu chhe. paN vastu to trikAL’ sattArUpe je sat
chhe, ekarUp sat chhe eno guN-guNIno atadbhAv chhe e paN lakShamAn levAno nathI. draShTimAn to
(ek-abhed-akhanD). AhA... hA... hA..!
(shrotA) samayasAr karatAn ya agharUn Avyun...! (uttara)
(‘samayasAr’ nI) e kathanI chhe darshanapradhAn, A gnAnapradhAn kathanI chhe. ‘niyamasAr’ mAn juo to
(munirAj kahe chhe) mArI bhAvanA mATe men (A) banAvyun chhe. e kundakundAchArya em kahe ke kharekhar
AtmA tene kahevo ke paryAy vinAno ja trikAL tene kharekhar AtmA kahevo. AhA...! 38 (gAthA)
‘shrI samayasAr’
‘अहमेक्को खलु सुद्धो दंसणणाणमइओ सदारुवी। णवि अत्थि मज्झ किंचि वि
अण्णं परमाणुमेत्तं पि।। ३८।। mArI bhAvanA mATe men banAvyun chhe. AhA... hA..! udayabhAvane
upashamabhAv ne rAgabhAv to kyAy (dUr) rahI gyA...!! AhA... hA...!
ahInyAn to e vastune sattA be bhinna pradesh nathI, emAn nAmabhed, sangnAbhed chhe to atadbhAv
chhe paN atadbhAv hovA chhatAn ekAnt A judun ja chhe em’ nathI. atAdbhAvik bhed ekAnte ‘AmAn
A chhe’ e

Page 160 of 540
PDF/HTML Page 169 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 160
bhed ekAnte chhe em’ nathI.
(ahInyAn kahe chhe ke) “evI pratItino Ashray (kAraN) nathI, kAraN ke te (atAdbhAvik
bhed) svayamev (pote ja) unmagna ane nimagna thAy chhe.” AhA.... hA...! bhAShA dekho...! badhI
lojikanI...! AtmA’ athavA dravya ane sattA-sat ane sattA - e atadbhAv kharo, dravya te guN
nahIn ne guN te dravya nahIn. yutasiddha nahIn, paN ayutasiddha - atadbhAv chhe. e atadbhAv bhed paN
be prakAre chhe. “svayamev pote ja unmagna ane nimagna thAy chhe.” koN..? atAdbhAvik bhed.
unmagna, nimagna eTale...? (nIche phUTanoTamAn artha chhe.) unmagna thavun = upar Avavun; tarI Avavun;
pragaT thavun (mukhya thavun). nimagna thavun = DUbI javun gauN thavun. eTale shun...?
“te A pramANe jyAre
dravyane parpAy prApta karAvavAmAn Ave.” AhA.... hA... hA...! dravyane, paryAyathI jyAre jovAmAn Ave.
(“arthAt jyAre dravyane paryAy prApta kare chhe – pahonche chhe em paryAyArthikanayathI jovAmAn Ave’,
tyAre ja – ‘shukla A vastra chhe, A Ano shuklatvaguN chhe’ ityAdikanI mAphak – ‘guNavALun A
dravya chhe’, A Ano guN chhe em atAdbhAvikabhed unmagna thAy chhe.”
paryAyanayathI jue tyAre
guNavALun dravya chhe em kahevAy. mALe..! ekalo nyAy paDayo chhe. vAnchyun chhe ke nahIn nyAn koI dI’
bhAI...! bhUkAno vepAr chhe, bhUko chhe ne I shun kahevAy.? pAvaDar AhA.. hA...!
ahInyAn to paramAtmA pote sat chhe. ane sattA (guN chhe) to dravya ne guN evo bhed paDayo,
e atadbhAv. paN atadbhAvane paN be draShTie jovAmAn Ave chhe. paryAyathI jonIe (to ‘guNavALun
A dravya chhe, A Ano guN chhe em atAdbhAvikabhed unmagna thAy chhe) chhe...? dravyane paryAy prApta
karAvavAmAn Ave –!! pahonche chhe em paryAyArthikanayathI jovAmAn Ave tyAre ja ‘shukla A vastra chhe’
shukla A vastra chhe. (vastra) shukla ja chhe em nahIn. paryAy - nay chhe ne..! dhImethI... bhaI Ajano
viShay jarI evo chhe k.’ kvepAramAn maLe nahIn ne upavAs kare to ya maLe nahIn. derAsaramAn jAy
to... ane digambaramAn ya atyAre to kyAn ThekANAn chhe...! vrat karo ne... paDimA dhAraN karo ne...! A
chhoDo ne A chhoDane A chhoDA, are prabhu tun shun kare chhe!! vastunI maryAdA kaI rIte chhe I jANyA vinA
ne dravyano Ashray (te paN) koN dravyano Ashray...?
A to e vichAr ek Avyo hato, ke gnAnapradhAn kathanamAn (‘pravachanasAr’) 242 mAn Ave chhe
ne...! (TIkA– gneyatattva ane gnAtRutvanI tathA prakAre (jem chhe tem, yathArtha) pratIti jenun lakShaN chhe
samyagdarshanaparyAy chhe.) ” gney - gnAyakanI pratIti (te) samyagdarshan. e gnAn paN darshan karyA pachhInun -
pratIti karyA pachhInun gnAn, ene viShe tyAn vAt karI chhe. AhA...! ek rahI gyun vaLI k, kmagajamAn
Avyun’ tun k...! (kshrotAnA bhAgya kam) e darshanamAn paN pramatta - apramatta paryAy paN nathI. (‘shrI
samayasAr’ gAthA-6)
(shrotA) trikALI dravyanI vAt chhe...! (uttara) hA,... hA.. to vikArIparyAy paNe
jemAn nathI, e samyagdarshanano gnAt viShay (chhe.) AhA... hA.. hA..! k kAvyun’ tun andarathI vaLI rahI
gyun...! (shrotAnI yogyatA ja evI).
(shrotA) gneyatattvanI ane gnAtRutattvanI tathA - prakAre anubhUti

Page 161 of 540
PDF/HTML Page 170 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 161
jenun lakShaN chhe te gnAnaparyAy...! (uttara) e to AvI gaI. paN I to vAt karI ne...! I to
darshananI - pahelAn I to 17mI gAthAmAn (‘samayasAr’) kahyun ne...! (... ‘TIkA – mokShArthI puruShe
pratham AtmAne jANavo, pachhI jenun ja shraddhAn karavun ke ‘A ja AtmA chhe...)
ke pahelo AtmA
jANavo, tyAn gnAn lIdhun pahelun. gnAnamAn, AtmA akhanD chhe em jANavo. (pachhI) enI pratIti karavI.
AhA... hA...! ahInyAn to kahe chhe ke sat ne sattA be vachche (guNI - guN atadbhAv chhe. em ke
guNI ne guN (arthAt) dravyane guN e apekShAe eTalo atadbhAv (bhed) chhe. paN ekAnte A
atadbhAv nathI. AhA.....! eno bhed paryAyanayathI joIe to ‘tyAre shukla A vastra chhe Ano
shuklatvaguN chhe’ joyun...? shukla A vastra chhe (eTale) dhoLun A vastra, vastra A dhoLun ane Ano
dhoLo guN.
“ityAdinI mAphak – ‘guNavALun A dravya chhe, Ano guN chhe.” paryAyanayathI AhA... hA...
hA...! atadbhAv bhed hovA chhatAn...! eTale shun...? ke guN te dravya nahIn ne dravya te guN nahIn. evo
atadbhAv (bhed) hovA chhatAn, e atadbhAv be draShTithI dekhAy, jyAre paryAyadraShTithI jovun hoy to
“A shukla vastra chhe, A Ano guN chhe’ ityAdinI mAphak (arthAt) A Ano guN chhe e
ityAdinI mAphak. paryAyadraShTithI joIe to guNavALun A dravya chhe (Ano guN chhe)’ AhA... hA..!
bhed paDayo ne...! paryAy thaIne I, paryAy bhed (guNI - guNano bhed). “guNavALun A dravya chhe A
Ano guN chhe.” e paryAyanayathI bhed thyo ne...! AhA... hA..!
“em atAdbhAvik bhed unmagna
thAy chhe.” (eTale) atAdbhAvik bhed pragaT thAy chhe. unmagna chhe ne (arthAt) upar Avavun; (tarI
Avavun, mukhya thavun) AhA... hA..!
(kahe chhe ke) “parantu jyAre dravyane dravya prApta karAvavAmAn Ave.” dravya te dravya chhe em sat
chhe te sattAsvarUpe ja sat chhe, emAn bhed nahIn. (abhedadravya) AhA... hA... hA...! jhINI vAtun chhe.
vANiyAne A (samajavun...!) A to ‘pravachanasAr’ chhe ne...! (shrotA) vANiyAthI to bIjA badhA
buddhimAn ochhA kahevAy chhe ne...! (uttara) vAt to sAchI chhe. vANiyA ne...! bhAgyashALI chhe ne...!
puNya chhe ne...! ane ene sAmbhaLavA maLe chhe. bIjAne to e sAmbhaLavA ya maLe nahIn. gItAmAn to kahe
ke Ishvar kartA chhe. Ishvar badhun kare chhe. ek ThekANe em kahe chhe ke Ishvar badhun kare chhe ane (vaLI)
bIje ThekANe hun kartA nathI, men kAI karyun nathI evo ek shlok chhe. vaLI (adhyAy - 10, shlok 28,
36, 39, 40) hun paramAtmA badhe chhun, kAmadevamAn ya paramAtmA chhun, viShay-vAsanAmAn paramAtmA chhun
AhA...! evun tyAn chhe. A to paramAtmA sarvagnadev (vItarAganI vAt) (A vishvamAn) evI vastu
anant-anant chhe, anantamAn paN-guN-guNInA bhed e to paryAyanayathI atadbhAv guN-guNIno bhed
kahIe chhIe. chhe..? “guNavALun A dravya chhe, A Ano guN chhe.” em “atAdbhAvik bhed unmagna
thAy chhe.”
paryAyanayathI-bhedadraShTithI (atAdbhAvik bhed chhe). AhA..hA..! samajANun kAI...?
(ahInyAn kahe chhe ke) “parantu jyAre dravyane dravya prApta karAvavAmAn Ave.” vastune vastu tarIke
jyAre prApta karAvavAmAn Ave. (“arthAt dravyane dravya prApta kare chhe – pahonche chhe em dravyArthik nayathI
jovAmAn Ave), tyAre samasta guNavAsanAnA unmeSh jene asta thaI gayA chhe.”

Page 162 of 540
PDF/HTML Page 171 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 162
AhA.... hA...! guNavAsanA = dravyamAn anek guNo hovAnA valaNanun (abhiprAyanun) prAkaTay; guNabhed
hovArUp manovalaNanA (abhiprAyanA) phaNagA. AhA.... hA... hA...! have nimagna thaI jAy chhe. asat
thaI jAy chhe. kahe chhe, (eTale) guNI chhe I guNavALo chhe e dravyadraShTi karatAn, dravyane jotAn e bhed
asta thaI jAy chhe. bhAShA to sAdI chhe paN haLave - haLave kahevAy chhe. adhikAr Ave I Ave
ne...! TAnkaNe bhAgyamAn sAmbhaLavA TANe AvI em kaho ne...! traNalokanA nAth enI pravachanadhArA...!
AhA...hA...!
(kahe chhe ke) jyAre dravya - guNane sangnAbhed, nAmabhed hovAthI tene atadbhAv (bhed) kahevAy.
paN ene jovAmAn be prakAr (chhe). ene paryAy (nay) thI joIe to A dravya-guN chhe evo
atadbhAv bhed chhe. A dravyano guN chhe tyAre atAdbhAvik bhed utpanna thAy. Avo bhed (chhe.)
AhA... hA..! Avun chhe. ko’ bhAI..! Avun chhe nyAn tamAre bhAvanagaramAn nathI. tamAre bApadAde nahotun
sAmbhaL‌yun. bhAgyashALIne kAne paDe evun (tattva chhe) AhA... hA..! atadbhAv karIne kIdhun bhale
pradeshabhed nathI. dravyane ane guNane pradeshabhed nathI. ane dravya ne guN nAm be paDayA eTale eTalo
atadbhAv chhe, paN e atadbhAv (bhed) paN be prakAre jovAmAn Ave chhe. jyAre paryAyanayathI
joIe to e atadbhAv chhe. dravyano guN chhe, guN A dravyamAn chhe. paN dravyArthik nayathI jonIe to
e guNane dravya evo bhed nathI tyAn (abhed chhe) chhe...?
“tyAre samasta guNavAsanAnA unmeSh jene
asta thaI gayA chhe evA te jIvane – ‘shukla vastra ja chhe.” te jIvane shukla vastra ja chhe. olAmAn
(paryAyArthik nayamAn) ‘shukla’ A vastra chhe em hatun ane (ahInyAn) dravyathI juo to (eTale
dravyArthik nayathI) shukla vastra ja chhe. “ityAdinI mAphak – ‘Avun dravya ja chhe.” guNavALun dravya chhe
em nahIn. AhA... hA..! dravya ja evun chhe. dravyArthik (nayathI) jotAn ‘dravyaj Avun chhe.’ AhA... hA..
hA! ko’ samajAy chhe ke nahIn...? haLave-haLave to kahevAy chhe. bhAI...! kalakattAmAn maL‌yA evun nathI
kyAn’ ya. vaLI (emaNe) nivRutti laI lIdhI, bhAgyashALI. enA bApA ahIn AvyA’ tA to ahInyAn
na AvyA, A bhAgyashALI. (shrotA) enI lAyakAt (uttara) hen, hA, A to bhagavAn traNalokanA
nAth, sImandharabhagavAnathI nIkaLelI vANI chhe...! enA padArthano svabhAv A chhe, ohohoho..!
(kahe chhe ke) dravya ane guNamAn atadbhAv kahevAmAn Avyo. kAraN ke dravya te guN nathI ne
guN te dravya nathI e rIte atadbhAv kahevAmAn Ave. paN e atadbhAvamAn paN jovAne be draShTi
(chhe). ek paryAy (nay) thI jue to guNavALun dravya chhe, dravyArthik (nay) thI dravya chhe. ko’ bhAI
Avun chhe bhagavAn! shun thAy..? jagatane aTakavAnA sAdhan anek (chhUTavAnun sAdhan ek) ahInyAn to
ek chhe ke dravyArthik (nay) thI jotAn dravya, guNavALun nahIn. guNavALun dravya to bhed paDI gyo,
paryAyanaye. (paryAyanaye) e atadbhAv kIdho bhale AhA... hA...! (dravyArthik naye juo to) e dravya
ja chhe. AhA...! chhe? “Avun dravya ja chhe.” “em jotAn samULo ja atAdbhAvik bhed nimagna asta
thAy chhe.”
atadbhAv dekhAto nathI. AhA... hA..! dhIme-dhIme kahevAy chhe, vAt evI chhe jarI. jhINI
chhe. vANiyAnA vepAramAn Avun Ave nahIn. A to lojikanI (vAt) vakIlAtanI Ave.
(shrotA)
vakIlAtamAn ya Avun nathI kyAy...! (uttara) eNe vakIlAtamAn Avun nhotun, eNe vakIlAt karI’ tI.
AhA... hA... hA ghaNI sAdI bhAShAe tattvane..!

Page 163 of 540
PDF/HTML Page 172 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 163
(samajAvel chhe) sat chhe prabhu...! ane enA sattA ne guN chhe. e guNane sat be nAmabhed paDayA, e
apekShAe atadbhAv chhe. guN te dravya nahIn ne dravya te guN nahIn. paN guNIne guN (no) sanyog
sambandh thyo chhe. yutasiddha sambandh chhe e trikALamAn nahIn ethI benA pradeshabhed chhe. em nathI. je pradesh
sattAnA chhe te pradesh satnA chhe. je pradesh satnA chhe. te pradesh sattAnA chhe. AhA...hA...! ene
atadbhAv, yut-siddha to nahIn, sanyogasiddha to nahIn sattAne ane satne sanyogasiddha sambandh chhe e to
nahIn, paN atadbhAv (chhe) (eTale ke) guN te dravya nahIn ane dravya te guN nahIn evA atadbhAvane
jovAmAn paN be draShTi (chhe). AhA...hA...hA! benun’ dikariyunne A badhun. samajAy chhe ke nahIn, pakaDAy
chhe ke nahIn...? (shrotA) pakaDAy evun chhe (uttara) bhAShA to sAdI chhe vastu to A chhe.
kahe chhe ke dravya je sat chhe sat kaho ke dravya kaho (ekArtha chhe) enI sattAne (ane satne)
pradeshabhed nathI, eTale yutasiddha nathI. eTale ke guN, guNI sAthe -sattA (sat) joDAI gyun evun nathI.
paN sat je chhe, ane (sattA-guN je chhe) ene nAmabhed paDayA be nAmabhed paDayA (evA)
atadbhAv (bhed) chhe kharo. satne ane guNane-sattAne bhed atadbhAv chhe kharo. yutasiddhapaNe nahIn.
pradeshabhedapaNe nahIn. AhA... hA... hA...! (chhatAn) paN atadbhAvane paN be prakAre jovAmAn Ave chhe.
AhA... gajab vAt chhe ne...! paryAyadraShTithI joIe to atadbhAv unmagna thAy chhe - dekhAy chhe. chhe
em. ane dravyadraShTithI joIe to atadbhAv guNIne guNano je bhed chhe - te asta thaI jAy chhe,
nimagna thaI jAy chhe. nadI chhe ne nadI. unmagna ne nimagna be nadI chhe. vairATaparvat vachamAn. unmagna
(nadImAn) je kaI vastu paDe I upar Ave, loDhun paDe to I paN upar Ave. ane nimagna nadI chhe
temAn haLavAmAn haLavI vastu paDe to ene heThe laI jAy. vastra paDe to ene heThe laI jAy. be nadIo chhe.
unmagna ne nimagna nadI (o). em AtmAmAn paryAyadraShTithI AtmAmAn joIe, to te guNavALun dravya chhe
tem najaramAn paDe. tem bhed lakShamAn Ave. AhA...! paN jyAre ene dravyathI juo to te (bhed) nimagna
thaI jAy chhe. bhed-atadbhAv asta thaI jAy chhe. ekalun dravyasvarUp chhe. AhA... hA... hA...hA! chha e
dravyanI vAt chhe hon! A to bahu jhINI vAtun bApA...! sAmbhaLI nhotI bApadAde’ya kyAy...!! AhA...!
A to kolej koI judI jAtanI chhe..! atyAre to dharamamAn - sampradAyamAn - nAmamAn ke’ A nathI.
A karo... ne vrat karo. ne, bhakti karo. ne, pUjA karo... ne jAtrA karo... ne dAn karo, dayA pALo
AvI vAtun have. e to vastu rAg ne agnAnabhAv - kartAbhAv chhe. AhA...hA...hA...!
ahInyAn to (kahe chhe ke) nirvikArI enAmAn je sattAguN chhe, ane dravya nirvikAr chhe.
AhA...! sattAguN nirvikArI chhe. sat-dravya (paN) nirvikAr chhe. eTalo bhed pADavo e (paN)
paryAy nayathI jovAmAn Ave to, bhedadraShTithI jovAmAn Ave to, (e atadbhAv bhed chhe) e bhed na
juo ke AtmA chhe, ‘dravya vastu chhe’ tyAre eno bhed asta thaI jAy chhe. draShTimAn viShayamAn dravya chhe
tyAn bhed lakShamAn Avato nathI. AhA... hA... hA... hA! kaI (shailIthI) siddha karI chhe vAt..!
(shrotA) ghaDI’ kamAn kaho bhed ne ghaDI’kamAn kaho abhed...! (uttara) shun kIdhun...? ghaDI’ kamAn bhed kaI
apekShAe...? atadbhAv, guNane guNIno eTalo bhed chhe. e paryAy nayathI jovAmAn Ave to bhed chhe.
bhedadraShthiI kaho, paryAyadraShTithI kaho (ek ja chhe). AhA... hA...! paN trikAL vastu chhe bhagavAn
AtmA ane paramANu dravya, (ene) dravyathI (dravyArthik naye)

Page 164 of 540
PDF/HTML Page 173 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 164
joIe to dravya chhe. atadbhAv (je chhe) teno tyAn asta thaI jAy chhe. A... hA..! yutapaNun -
yutasiddha to chhe nahI. (eTale ke jem lAkaDIvALo mANas, lAkaDInA sanyoge mANasane ‘lAkaDIvALo
mANas’ kahyo chhe. (em) sattAvALun sat nathI. sattA nAmano guN ne sat be bheLAn thaIne e
(sat) thyun chhe. (sattAvALun) em nathI. paN guNane guNI evo bhed atadbhAv tarIke nAmabhede bhed
chhe. sangnAbhede bhed chhe. chhatAn te bhedane paN, paryAyadraShTithI jue to bhed utpanna - dekhAy chhe. dravyadraShTithI
joIe to bhed asat thaI jAy chhe. AhA... hA...! (shrotA) Anun kAm shun chhe...? (uttara) Anun
kAm samyagdarshananun chhe. sat vastu bhagavAn pavitrAtmA, enI draShTi kar to tane sat hAth Avashe.
tyAre tane shAnti ane Anand maLashe. te vinA Anandane shAnti maLe evI nathI. marI jAne kyAy
kriyAkaShTa karI - karIne dAn karIne...! A mandiro banAvI ne... jAtrA karIne.. lAkh jAtrA kar ne...
kroD rUpiyA kharach emAn tyAn AtmAnI shAnti nathI ne dharam nathI. AhA.. hA...! ohoho...! chhe to
lojikathI vAt paN have (ene) vANiyAne vepAr ADe navarAsh na maLe...! ole bichAre kIdhun chhe
nahi...! jApAnano itihAsik chhe. moTo, jApAnano itihAsik moTo..! saDasaTh varasanI ummar chhe, mArI
karatAn to nAno ahIn to 90 (varShanI ummar chhe.) AnhI to nevun thyA, paN saDasaTh varasanI ummar chhe,
ene hisAbe moTI lAge. ene ek chhokaro chhe I ene paN ras chhe. ene ek vakhat eNe em kahyun
“jain dharma eTale shun...? jain dharma eTale AtmAno anubhav karavo, anubhUtithI.’ em kahIne pAchhun
em kahyun ‘paN evo jain dharam maL‌yo vANiyAne, vANiyA vepAr ADe navarA no ‘thyA.’ AhA...
hA...! ke kaI chIj chhe kem (chhe) eno nirNay karavAno avakAsh na maLe. Akho dI’ dhandho ne
bAyaDI- chhokarAmvane rAjI rAkhavA, chha - sAt kalAk sUi jAvun. ar.. ra..! be - chAr kalAk gappAn
mAravA, mitromAn ne...! AmAn vakhat jAy chhe. eNe bichArAe lakhyun chhe. jApAnavALAe (ke) dharam
anubhUtino kharo. dravya je vastu chhe e abhed chhe eno anubhav e jain dharam...! jain dharam koI
pakSha nathI, koI sampradAy nathI, vADo nathI. vastunun svarUp chhe...!! je vastu bhagavAn AtmA, anant-
anant guNano pinD, eno (guN) bhed karavo e paN paryAyanayathI kahe chhe. Ah... hA... hA..! e
anantaguNasvarUpe ja chhe prabhu andar. bhagavatsvarUp chhe. kem bese...? be bIDI sarakhI pIe tyAre
pAyakhAne dishA utare bhAIsA’ bane.... AvAn to apalakhaN...! have ene AtmA Avo chhe,
batAvavo...!! AhA.... hA... hA... hA...!
AhA...hA...hA...! “samasta guNavAsanAnA unmeSh jene asta thaI gayA chhe evA te jIvane –
‘shukla vastra ja chhe’ ityAdinI mAphak ‘Avun dravya ja chhe.’ AhA... hA...! Avun dravya ja chhe.
hovAvALun dravya ja chhe. hovAvALun sat ane hovAvALI sattA, evo bhed temAn dekhAto nathI. AhA...
hA...! guN-bhed jemAn dekhAto nathI. paryAy-bhedanI to vAte ya kyAn karavI. AhA... hA...! bhAre
mArag. bhAI bahu..! dhIme, dhIme kahevAy ke A bahu (utAvaL nathI karatA) vItarAgano mArag..!
ane santoe A digambar santoe karuNA karIne upakAr karyo (chhe) jagatane...! prabhu, tun ekavAr
sAmbhaL’ ne kahe chhe. prabhu, tun AtmA chho ne...! ane vastu chho ne...! to emAn ek sattA chhe. sattA
guN chhe ke nahIn...? hovAvALun sat chhe to emAn hovAvALo guN chhe ke nahIn...? eTalo guN ne
guNIno bhed, draShTi dravya upar paDatAn te bhed dekhAto

Page 165 of 540
PDF/HTML Page 174 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 16p
nathI. AhA.... hA.. hA.... hA...! samajAy chhe kAI....? A kAI bhaI vArtA - kathA nathI. A to
tattva chhe. vastunun svarUp chhe. vastu shun chhe..? ane temAn bhed-abhed kem kahevAy chhe?... AhA... hA...!
sattA chhe I guN chhe. I guN A guNIno chhe. evo atadbhAv chhe kharo. paN e atadbhAvane jovAnI
draShTi be chhe. paryAyanA bhed draShTithI jue to e guN guNIno chhe em paN kahevAy. paN vastu chhe
akhanDAnand prabhu...! ekarUp, chidAnand, anant guNanun ekarUp prabhu, ene jotAn ‘Avun dravya ja chhe’ “em
jotAn samULo ja atAdbhAvik bhed nimagna thAy chhe.”
- thaI jAy chhe.. AhA...! nAsh thaI jAy chhe.
bhed tyAn raheto nathI. AhA...AhA...hA...!
lyo A himmatanA mangalikamAn A badhun Avyun...! Avyun chhe ne A...! brahmachArI rahevAno chhe
ne...! jAvajajIv. sAtaseno pagAr chhe. have vadhavAno hato pagAr. badhu bandh karI dIdhun nokarI - nokarI.
jAvajjIv brahmachArI rahevun chhe. (ahA...! brahmacharyano keTalo mahimA...!) Aje ja Avyo. juone badhun
laIne. sAtaseno pagAr nAshik. vadhAravAnA hatA, have to AgaL vadhe-vadhe..! bhAIe’ ya kahetA’ tA
nahIn. AgaL vadhe ne e to. badhun ya bandh karI dIdhun, chhoDIne Avyo Aj. are bApA...! A vastu
karavAnI chhe. are...! manuShyapaNun vahyun jashe bApu...! ane kyAn jaIne upajIsh..! kyAy bhAn na maLe,
DhoramAn ne... kAgaDAmAn ne... kUtarAmAn ne.. . gAyamAn... bhensamAn.... ne avatarashe.... are... re! bApu, A
tattva chhe, enI draShTi nahIn hoy tyAn sudhI, tyAn sudhI enA janam - maraN nahIn maTe.
AhA... hA..! teras chhe Aj, paramAgamanI Aj tithi chhe. koIe yAd na karyu pUjAmAn -
savAramAn...! chandubhAIe yAd na karyun...? men kIdhun ke karashe (yAd). tyAn tyAn pUjA karatAn sAmbhaL‌yun’tun.
pUjA to AnhI kare chhe. be - traN jaNA hatA. Aj teras chhe ne..! phAgaN shud terase pAnch varas thyAn,
chaitra - vaishAkh ne jeTh. savA pAnch varas thyAn makAnane (paramAgam mandiranA) chhavvIs lAkhanun makAn
chhe A. ekalo ArasapA’ Na..! chhavvIs hajAr mANas AvyA’ tA, udghATan vakhate.. agyAr lAkhanun
kharach ne chhavvIs lAkh A. sADatrIs lAkh...! e badhun rAmajIbhAInA vakhatamAn thyun. rAmajIbhAInA
pramukhapaNAmAn A badhun thyun kIdhun..! AhA...hA...hA..hA... AnhI to teras chhe ne AvI vAt te AvI..!
(kahe chhe ke) prabhu, tun ek chIj chhe ke nahIn, jem jaD- mATI A (sharIr) chhe emAn andar
chaitanyaprabhu vastu chhe ke nahIn, vastu (chhe). to vastu chhe to emAn vaselA anant-guNo chhe ke nahIn.
vastu ene kahIe ke jemAn anant-anant shakti guN vaselAn hoy. have I anantaguN vaselAn chhe, I
guNavALun dravya kahevun e paN paryAyadraShTi atadbhAv chhe. AhA... hA... hA..! e draShTi paN AdaravA
jevI nathI. AhA... hA..! trikALI dravya chhe vastu, prabhu anAdi- anant, ‘sat’ chhe tenI AdishI..?
sat chhe teno ant sho...? sat chhe temAn bhed shA...?
(‘em jotAn samULo ja atAdbhAvik bhed
nimagna thAy chhe.’) samajAy evun chhe, bhAShA bhale (saraL na lAge) mArag to Akaro chhe. e to
tyAn chhokarAone kahyun’ tun badhA dhyAn rAkhajo, Ajano viShay jhINo chhe...! bhAI’ kahyun’ tun ne
badhAne..! ke bhaI, viShay jhINo chhe ho dhyAn rAkhajo. (aho..! sadgurunI vItarAgI karuNA..!)
AtmA andar chhe prabhu..! A to (sharIr to) hADakAn - chAmaDAn, mATI A to (chhe) prabhu (AtmA)
andar chaitanya shAshvat (pragaT birAje chhe). aNaupajel-aNanAsh (eTale) upajel ke nAsh

Page 166 of 540
PDF/HTML Page 175 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 166
vinAnI chIj (AtmA) e andar chhe. emAn anant - anant - anant gnAn- darshan (Adi)
shaktio paDI (dhruv) chhe. paN kahe chhe ke e shakti (o) ane shaktivAn (evo atadbhAv bhed)
- A dravya shaktivALun chhe eTalo paN bhed hajI paryAyanayathI chhe (dravyArthik nayathI abhed chhe, bhed
asta thaI jAy chhe.) e shakti svarUpe ja Akhun chhe. ekarUp chidAnand prabhu andar chhe. are, paN kyAn
sAmbhaLavA maLe ne shun kare...? duniyA AndhaLI, em ne em jagatanA mohamAn hAlyA jAy chhe.
sansAr...! AhA...hA! mANas thaIne kyAn jAy....? olun kahyun’ tun ne bhAI savAramAn nahIn...! be-
traN paramANunun... (paramANuno dAkhalo Apyo hato ne...) (kahe chhe ke) I kem dAkhalo Apyo ke
dravyanI paryAyano dAkhalo ApatA nathI. bhAI..! 93 (gAthA) mAn Avyun ‘tun ne...! ke samAnajAtIy
ne asamAnajAtIy dravya paryAy kone kahevI...? (“anek pudgalAtka dvi– aNuk, tri–aNuk evA
samAnajAtIy dravyaparyAy chhe... tem anek jIvapudgalAtmak dev, manuShya evA asamAnajAtIy
dravyaparyAy chhe.”
-gAthA 93 TIkA) tyAre kahe ke be-traN paramANu bhegAn thAy (skandharUpe dekhAy) tene
samAnajAtIy dravyaparyAy kahevAy. emAn ek - ek AtmAnI ne ek - ek paramANunI paryAy nathI
lIdhI.

OM

Page 167 of 540
PDF/HTML Page 176 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 167
e dAkhalo ahinyAn Apyo. e je nyAn Apyo hato e ahInyA Apyo. tyAn
asamAnajAtIyamAn dev (manuShya) paryAy lIdhI ahInyA asamAnajAtIy (dravyaparyAy) mAn manuShyano
(mAtra dAkhalo) Apyo. manuShya chhe ne...! AhA... hA..! (kahe chhe) ke andar AtmA ane jaD
(sharIr) mATI -dhUL e asamAnajAtIy dravyaparyAy chhe. paramANun-paramANu (no sambandh- ek sAth
dekhAy te sharIr) kAI ek nathI, A to anantA rajakaN - poInT chhe. (sharIr) samAnajAtIy
(dravyaparyAy) chhe. kAraN ke paramANu - paramANu (ek skandharUpe dekhAy chhe) e samAnajAtIy
dravyaparyAy chhe. bhagavAn AtmA ane jaD (sharIr) e be (ek sAth dekhAy e manuShyaparyAy)
asamAnajAtIy dravyaparyAy chhe. AhA... hA..! ahInyAn evI paryAyano draShTAnt Apyo (chhe). guNaparyAy
to (bIjI vAt chhe).
(ahInyAn kahe chhe ke) “e rIte bhed nimagna thatAn tenA Ashraye (kAraNe) thatI pratIti
nimagna thAy chhe.” AhA.. hA.. hA... hA..! shun kahe chhe prabhu! AtmA je vastu chhe, je trikALI sat
emAn je sattA nAmano guN chhe- hovApaNA nAmanI shakti chhe. e shaktine ane Ane bhedathI joIe
to paryAyanayathI bhed chhe, paN jyAre vastu AkhI chhe, AhA... hA...! em jyAre joIe tyAre
atadbhAv (bhed) nimagna thaI jAy chhe. tyAre guN guNIno chhe ane guNIno guN chhe, e bhAv nAsh
pAmI jAy chhe. AhA... hA...! paryAyanI to vAte ya kyAn karavI....? (guNabhed paN raheto nathI.)
AhA... hA.. hA...! ko’ bhAI! AvI vAt chhe’ A... AhA...hA...hA..!
Am (to) “utpAdavyayadhrauvyayuvatan sat” (kahevAy chhe). paN kahe chhe ke utpAd - vyayavALun
A dravya chhe (evo bhed thyo). (jo ke) ahInyAn guNanun (guNabhed) lIdhun, paN e chhe (bhed)
(em) utpAd- vyay (bhed chhe ne..!) ahInyAn atadbhAv (bhed) chhe e (utpAd- vyay) paryAy
ane AtmAne sanyogasambandh tarIke chhe. e gney - gnAyak sambandh kIdhun. are, kyAn Avyun pAchhun
‘panchAstikAy’. AhA...! vastu je trikAL! nitya rahenAr..! prabhu chhe (AtmA) emAn je
nirmaLaparyAy thAy, e paN sanyoge chhe, svabhAve nathI. (AtmA) e to trikALI (paryAy) e to
sanyoge utpanna thAy chhe, ane viyoge (eTale) vyay thAy chhe. AhA... hA... hA.! samajANun AmAn..?
bhAI, e nathI samajANun em kahe chhe. (to kahe chhe ke) A sharIrano sanyog AtmAne nathI, e to
kyAy rahI gyun. e panDitajI..! ahInyA to AtmAmAn je paryAy thAy chhe - e paryAy thAy chhe I to
ek samayanI chhe. - to I sanyogasambandh chhe, svabhAv sambandh nathI...! trikAL rahenAr nathI...!
AhA....hA...hA...! samajANun...? AtmA je chhe, emAn je guNo chhe - gnAn, darshan, Anand (Adi)
trikAL! evo je bhed (guN-guNIno) e (dravyamAn) nathI. have ahInyAn to paryAy chhe ene sanyogI
kIdhI. utpanna thAy chhe ne vyay thAy chhe. avasthA navI thAy ne junI thAy. navI thAy tene sanyog
kahIe, vyay thAy tene viyog kIdho. sanyog ne viyog enI paryAyamAn Avyo. paramAn ene kAI
sambandh nathI. AhAhAhAhA...! kyAn sudhI khenchavun chhe kahe. AhA... hA..!
“te (pratIti) nimagna thatAn
ayutasiddhatva – janit arthAntarapaNun nimagna thAy chhe.” ayutasiddhatva to nAsh ja thaI jAy chhe. “tethI
badhuy (Akhun ya), ek dravya ja thaIne rahe chhe.”
dravya - vastu, vastu, vastu, vastu jemAn A

Page 168 of 540
PDF/HTML Page 177 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 168
guNabhed paN chhe nahIn. (paryAyabhed paN chhe nahIn). ‘pravachanasAr’ 98 gAthA. chhello peregrAph laIe.
‘ane bhed unmagna thAy chhe’ tyAnthI chhello peregrAph chhe. kAle bIjo artha thaI gyo’ to...! draShTi andar
gaI’ tI ne dravya upar paryAy to evun thaI gyun...!
(ahInyAn shun kahe chhe...?) AhA...! shun sUkShma vAt chhe, ke sat nAm dravya je chhe, dravya. AtmA
je chhe e dravya (chhe) e sat chhe ne emAn sattA nAmano guN chhe. e atadbhAv tarIke bhinna chhe
atadbhAv tarIke eTale guN te dravya nahIn ne dravya te guN nahIn. (evo bhed chhe. ene be draShTithI
jovAmAn Ave chhe. (paryAyArthik nay ane dravyArthik nay) em kahe chhe. jem A sat dravya chhe ne sattA
guN chhe evo bhed paryAyadraShTithI jovAthI e atadbhAv (bhed) bhinna dekhAy chhe. paN dravyadraShTithI
juo to sat ne sattA bhinna nathI dekhAtA. (bhed) nimagna thaI jAy chhe. dravyadraShTithI juo to sat
ne sattA bey nimagna thaI jAy chhe. nimagna nAm ek thaI jAy chhe. bhinna nathI rahetA. AvI vAt
chhe. (ane) paryAyadraShTithI juo to e bhed unmagna thAy chhe. “te unmagna thatAn tenA Ashraye
(kAraNe) thatI pratIti.”
pratIti eTale gnAn, khyAlamAn Ave chhe ke sat dravya chhe, sattA guN chhe.
evI paryAyadraShTithI jovAthI evun khyAlamAn Ave chhe. evI
“thatI pratIti unmagna thAy chhe, te
(pratIti) unmagna thatAn ayutasiddhatva–janit arthAntarapaNun unmagna thAy chhe.” shun kahe chhe...? bhinna
padArtha vaDe unmagna nathI thatun. (paN) satthI sattA bhinna chhe e unmag thaI jAy chhe. dravya chhe, sattA
chhe, em unmagna nAm bahAr dekhAy chhe. (upar Ave chhe, tarI Ave chhe) ke sat dravya chhe, ane sattA
(guN) chhe. AhA... hA...! AvI vAt sUkShma chhe..!
(kahe chhe ke) “tyAre paN (te) dravyanA paryAyapaNe unmagna thatun hovAthI, – jem jaLarAshithI
jaLakallol vyatirikat nathI (arthAt samudrathI tarang judun nathI) tem – dravyathI vyatirikat hotun
nathI.”
tyAre paN sat dravya chhe ane sattA guN chhe. - jem jaLarAshithI jaLatarang judun nathI em
paryAyadraShTithI - bhedadraShTithI juo to paN sat ne sattA bhinna (vyatirikat) hotun nathI. satthI sattA
bhinna chhe. abhinna nathI (atadbhAv bhed chhe) bhedadraShTithI juo to jaLathI tenun tarang judun chhe em
sattthI sattA bhinna chhe. AhA...hA...! AvI vAt chhe, sUkShma..! vANiyAne vepAr ADe AmAn...
AhA.... hA...! vastu chhe. chhe e dravya, ane emAn sattA chhe e guN-paN I sattA ne dravya,
dravyadraShTie jovAthI to bhed nimagna thaI jAy chhe. bhed dekhavAmAn Avato nathI. paN paryAyadraShTithI
juo to sat dravya ane sattA guN unmagna thAy chhe, khyAlamAn AvI jAy chhe. upar.. AhA... hA..
hA..! ane khyAlamAn AvI jAy chhe. e kAraNathI dravyathI sattA bhinna chhe. dravyathI sattA bhinna chhe. andar
paryAyadraShTithI jue to paN dravyathI sattA bhinna chhe. (chhatAn jaLarAshithI jaLakallol vyatirikat nathI tem
sat ane sattA bhinna nathI.) AhA... hA...! AvI vAt chhe. samajANun AmAn...?
A to khyAlamAn to e Avyun’ tun ke ‘niyamasAr’ mAn ek shlok chhe. (192. shlokArtha – je
anavaratapaNe (–nirantar) akhanD advait chaitanyane lIdhe nirvikAr chhe temAn (– te paramAtmApadArthamAn)
samasta nayavilAs jarAy sphurato ja nathI. jemAnthI samasta bhedabhAv (–nayAdi vikalpa) dUr thayel
chhe tene (–te paramAtmapadArthane) hun namun chhun, stavun chhun, samyakprakAre

Page 169 of 540
PDF/HTML Page 178 of 549
single page version

gAthA – 98 pravachanasAr pravachano 169
bhAvun chhu. 192) ke AtmA abhinna chhe, abhed chhe emAn badhA guNone dravya bhinna- bhinna draShTimAn na
Avavun joIe (bhedathI) vikalpa UThe chhe. dravya je trikAL chhe, ekarUp chhe evI (dravya) draShTimAn je
kaI vikalpa UThe chhe to kahe chhe padmaprabhamaladhAridev (shlok 194mAn “je yogaparAyaNamAn kadAchit
bhedabhAvo utpanna thAy chhe (arthAt je yoganiShTha yogIne kyArek vikalpo UThe chhe), tenI arhatnA
matamAn mukti thashe ke nahi te koN jANe chhe..? 194.)
AhA... hA..! AvA je vikalpa UThe chhe, evI
bhedabuddhivALAnI mukti thashe ke nahIn, e arhantnA matamAn koN jANe...? arthAt arhatanA matamAn
bhedano vikalpa UThe enI mukti thashe nahIn. samajANun...?
(kahe chhe ke) AtmA, ekasvarUpe ananyaguNanun ek rUp abhed chhe. ahInyA to gnAn karAvavun
chhe to paryAyadraShTithI juo sat ne sattA bhinna chhe satthI sattA vyatirikat chhe, paN samudrathI tarang judun
nathI tem sat ne sattA paryAyathI vyatirikat (paN) nathI. dravya chhe to tenI sattA (atadbhAve)
vyatirikat chhe. bhinna bhinna chhe paN dhyAnamAn jyAre abhedadraShTi thAy chhe tyAre dravyane sattA bhinna chhe
pelun paryAy nayathI dekhAy chhe te (dravyadraShTi) antadraShTi karavAthI dravyane sattA bhinna chhe evun bhAsatunnathI
(dekhAtun nathI). dravya ne sattA abhinna chhe, ekAkAr chhe. (dhyAnamAn banne nay pragaT thAy chhe.) AvI
antaramAn (abhed) draShTi karavI e samyagdarshananun kAraN chhe. AhA... hA..! dayA-dAn-vrat - bhaktithI
samyagdarshan thatun nathI. ahInyAn jyAn tattvanI draShTi jAy chhe. andar tyAre to dravya je sat - vastu sat
chhe enI sattA (je) guN chhe e bhed paN nimagna thaI jAy chhe. abhed upar draShTi thavAthI
samyagdarshan thAy chhe. AhA... hA... hA... samajANun kAI...?
“A pramANe hovAthI (em nakakI thayun ke) dravya svayamev sat chhe.” AhA...hA! dravya
svayamev sat chhe, judun nathI eTale chhe em (abhed svayamev sat chhe) ‘Am je mAnato nathI te
kharekhar parasamay ja mAnavo.”
te vAstavamAn parasamay - mithyAdraShTi chhe, em mAnavun. AhA... hA....
hA.. dravya svayamev satya chhe. svayamev sat (vaLI) dravya sat ane sattA bhinna chhe mATe dravya sat
nathI evun nathI, svayamev sat chhe. sattAne kAraNe sat svayamev sat chhe em nathI. AhA... hA..! have
Avo vichAr..! ne vANiyAne kyAn navarAsh na maLe, dhandhAnI khabar na maLe (ke kyo dhandho sAcho).
AhA... hA...! ‘niyamasAr’ (shlok-194) mAn evun lIdhun chhe, arhatnA matamAn, vItarAg
trilokanAth (tIrthankaradevanA) matamAn abhed dravyamAn bhed, draShTimAn utpanna thAy chhe ke paryAy upar lakSha
jAy chhe ke guN - guNInA bhed upar lakSha jAy chhe to enI mukti thashe ke nahi te koN jANe..?
eno artha e ke arhatnA mArgamAn- (matamAn) enI mukti thatI nathI (em kahyun chhe). AhA...
hA...! samajANun kAI...?
visheSh kaheshe...

Page 170 of 540
PDF/HTML Page 179 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 170
have utpAdavyayadhrauvyAtmak hovA chhatAn dravya “sat’ chhe em darshAve chhe-
सदवठ्ठिदं सहावे दव्वं दव्वस्स जो हि परिणामो ।
अत्थेसु सो सहावो ठिदिसंभवणाससंबद्धो ।। ९९।।
सदवस्थितं स्वभावे द्रव्यं द्रव्यस्य यो हि परिणामः ।
अर्थेषु स स्वभावः स्थितिसंभवनाशसंबद्धः ।। ९९।।
dravyo svabhAv viShe avasthit, tethI ‘sat’ sau dravya chhe;
utpAd–dhrauvya – vinAshayut pariNAm dravya svabhAv chhe. 99
gAthA 99
anvayArtha– (स्वभावe) svabhAvamAn (अवस्थितं) 1avasthit (hovAthI) (द्रव्यn) dravya (सत)
‘sat’ chhe; (द्रव्यस्य) dravyano (यः हि) je (स्थितिसंभवनाशसंबंद्धः) utpAdavyayadhrauvyasahit
(परिणामः) pariNAm (sa) te (अर्थषु स्वभाव) padArthono svabhAv chhe.
TIkA– ahIn (vishvane viShe) svabhAvamAn nitya avasthit hovAthI dravya ‘sat’ chhe. svabhAv
dravyano dhrauvya- utpAd -vinAshanI ekatAsvarUp pariNAm chhe.
jem dravyanun 2vAstu samagrapaNA vaDe (akhanDapaNA vaDe) ek hovA chhatAn, vistArakramamAn
pravartanArA tenA je sUkShma ansho te pradesho chhe, tem dravyanI 3vRutti samagrapaNA vaDe ek hovA chhatAn,
pravAhakramamAn pravartanArA tenA je sUkShma ansho te pariNAmo chhe. jem vistArakramanun kAraN pradeshono
paraspar vyatirek chhe, tem pravAhakramanun kAraN pariNAmono paraspar
4 vyatirek chhe.
jem te pradesho potAnA sthAnamAn sva-rUpathI utpanna ne pUrvarUpathI vinaShTa hovAthI tathA sarvatra
(badhey) paraspar anusyUtithI rachAyelAn ekavAstupaNA vaDe anutpanna - avinaShTa hovAthI utpatti -
sanhAr- dhrauvyAtmak chhe tem te pariNAm potAnA avasaramAn sva-rUpathI utpanna ne pUrvarUpathI vinaShTa
hovAthI tathA sarvatra paraspar
paanusyUtithI rachAyelA ekapravAhapaNA vaDe anutpanna - avinaShTa hovAthI
utpatti-sanhAr-dhrauvyAtmak chhe. vaLI jem vAstuno je nAnAmAn nAno (chhevaTano) ansh pUrva pradeshanA
vinAshasvarUp chhe te
----------------------------------------------------------------------
1. avasthit = rahelu; Takelun
2. dravyanun vAstun = dravyano sva. -vistAr; dravyanun svakShetra; dravyanun sva-kad; dravyanun sva-daL (vAstu= ghar; raheThAN; nivAsasthAn Ashray;
bhUmi)
3. vRutti = vartavun te; have te; hovApaNun; hayAtI.
4. vyatirek = bhed; (ekano bIjAmAn) abhAv, (ek pariNAm te bIjA pariNAmarUp nathI tethI dravyanA pravAhamAn kram chhe.)
pa. anusyUti = anvayapUrvak joDAN (sarva pariNAmo paraspar anvayapUrvak (-sAdrashya sahit) gUnthAyelA (joDAyelA) hovAthI te badhA
pariNAmo ek pravAhapaNe chhe tethI teo utpanna ke viniShTa nathI.)

Page 171 of 540
PDF/HTML Page 180 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 171
ja (ansh) tyAr pachhInA pradeshanA utpAdasvarUp chhe tathA te ja paraspar anusyUtithI rachAyelAn ek
vAstupaNA vaDe anubhayasvarUp chhe (arthAt bemAnthI ekke svarUpe nathI), tem pravAhano je nAnAmAn
nAno ansh pUrvapariNAmanA vinAshasvarUp chhe te ja tyAr pachhInA pariNAmanA utpAdasvarUp chhe tA te ja
paraspar anusyUtithI rachAyelA ekapravAhapaNA vaDe anubhayasvarUp chhe.
A pramANe svabhAvathI ja trilakShaN pariNAm paddhatimAn (pariNAmonI paramparAmAn) vartatun dravya
svabhAvane nahi 1atikramatun hovAthI 2sattvane 3trilakShaN ja 4anumodavun - motInA hAranI mAphak. (te
A rIte) jem jeNe (amuk) lambAI grahaN karelI chhe evA laTakatA motInA hArane viShe,
potapotAnA sthAnomAn prakAshatAn samasta motIomAn, pachhIpachhInAn sthAnoe pachhI pachhInAn motIo
pragaT thatAn hovAthI ane pahelAn pahelAnnAn motIo nahi pragaT thatAn hovAthI tathA badhey paraspar
anusyUti rachanAro doro avasthit hovAthI trilakShaNapaNun prasiddhi pAme chhe; tem jeNe nityavRutti grahaN
karelI chhe evA rachAtA (pariNamatA) dravyane viShe, potapotAnA avasaromAn prakAshatA (pragaTatA)
pariNAmomAn, pachhIpachhInA avasaroe pachhIpachhInA pariNAmo pragaT thatA hovAthI ane pahelAn pahelAnnA
pariNAmo nahi pragaT thatA hovAthI tathA badhey paraspar anusyUti rachanAro pravAh avasthit
(-Takato) hovAthI trilakShaNapaNun prasiddhi pAme chhe.
bhAvArtha– darek dravya sadAy svabhAvamAn rahe chhe tethI ‘sat’ chhe. te svabhAv utpAdavyay
dhrauvyasvarUp pariNAm chhe. jem dravyanA vistArano nAnAmAn nAno ansh te pradesh chhe, tem dravyanA
pravAhano nAnAmAn nAno ansh te pariNAm chhe. darek pariNAm - sva-kALamAn potAnA rUpe upaje chhe,
pUrvarUpathI nAsh pAme chhe ane sarva pariNAmomAn ekapravAhapaNun hovAthI darek pariNAm utpAd- vinAsh
vinAno ekarUp - dhruv rahe chhe. vaLI utpAd-vyay-dhrauvyamAn samayabhed nathI, traNey ek ja samaye chhe.
AvA utpAd- vyay- dhrauvyAtmak pariNAmonI paramparAmAn dravya svabhAvathI ja sadAy rahetun hovAthI dravya
pote paN, motInA hAranI mAphak, utpAdavyayadhrauvyAtmak chhe. 99.







----------------------------------------------------------------------
1. atikramatun = oLangatun, chhoDatun.
2. sattva = satpaNun; (abhedanaye) dravya.
3. trilakShaN= utpAd, vyay ne dhrauvya e traN lakShaNavALun; trisvarUp; trayAtmak.
4. anumodavun = AnandathI sammat karavun.
pa. nityavRutti = nitya TakavApaNun; nitya hayAtI; sadA vartuvun te.

Page 172 of 540
PDF/HTML Page 181 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 172
pravachano tA. 10–6–79.
‘pravachanasAr’ 99 gAthA.
have utpAd–vyay–dhrauvyAtmak hov chhatAn dravya ‘sat’ chhe em darshAve chhe– sattA chhe to paN
dravya sat chhe ane utpAd- vyay-dhrauvya hoy to paN dravya sat chhe. AhA...! jhINI vAt chhe, gAthAo
ja jhINI...! ‘pravachanasAr’! bhagavAnanI divyadhvanino sAr (chhe).
सदवठ्ठिदं सहावे दव्वं दव्वस्स जो हि परिणामो।
अत्थेसु सो सहावो ढिदिसंभवणाससंबद्धो।। ९९।।
nIche harigIt,
dravyo svabhAv viShe avasthit, tethI ‘sat’ sau dravya chhe;
utpAd–dhrauvya– vinAshayukta pariNAm dravyasvabhAv chhe. 99
AhA.... hA...
TIkA– jhINo viShay chhe bhAI A.. TIkA chhe ne...! “ahIn (vishvane viShe) svabhAvamAn nitya
avasthit hovAthI dravya ‘sat’ chhe. dravya nAm AtmA, dravya nAm paramANu Adi dravya sat (chhe). gney
chhe te sat, (e svabhAvamAn nitya avasthit chhe.) vishvane (viShe) e svabhAvamAn nitya avasthit
chhe. dravya svabhAvamAn nitya avasthit chhe. te kAraNathI dravya sat chhe.
“svabhAv dravyano dhrauvya –
utpAd–vinAshanI ekatAsvarUp pariNAm chhe.” AhA... ha..! vastuno svabhAv utpAd- vyay ne
dhrauvyanun ekatArUp svabhAv chhe. ek samayamAn traN chhe... chhe...? vishvamAn - A jagatamAn tattvagnAnanI
khabar nahi ne pAdharA dharam thaI jAy, mandir ke darshan kare ke sAmAyik kare ke poShA (kare) ekaDA
vinAnA mInDA chhe. mithyAtva bhAv chhe e to. tattva shun chhe...? AtmA andarathI..? je guN- guNIno
bhedano vikalpa UThe chhe e paN bandhanun kAraN chhe. (vikalpa) jANavAmAn Ave chhe ke sat chhe e
sattAvAn chhe. jANavAmAn Ave, ane prasiddhi (mAn) paN e dekhavAmAn Ave, paN draShTi jyAn karavI chhe.
dravya upar (jyAre draShTi thAy chhe.) tyo sat ane sattAnA (bhed) nathI. svayam sat sattAthI nathI. sat
svayam chhe. AhA... hA..! em “ahIn vishvane viShe svabhAvamAn nitya avasthit hovAthI dravya ‘sat’
chhe.”
(satno) svabhAv shun...? “dhrauvya– utpAd–vinAshanI ekatAsvarUp pariNAm (chhe). pariNAm
chhe e. utpAd-vyay-dhrauvya traNeyane pariNAm kahe chhe hon..! vaLI utpAd - vyay- dhrauvya traNeyane
pariNAm kahe chhe. AhA... hA...! ekarUp chIjamAn (dravyamAn) traN prakAr thyA ne...! utpAd-vyay ne
dhrauvya e traNey pariNAm thayA. paryAy thaI. AhA... hA...! “
jem dravyanun vAstu” (eTale
phUTanoTamAn) nIche (juo) dravyanun vAstu=dravyano svavistAr; dravyanun svakShetra; dravyanun svakad, dravyanun
svadaL. (vAstu=dravyanun ghar; dravyanun raheThAN, dravyanun nivAsasthAn; dravyano Ashray; dravyanI bhUmi).
“samagrapaNA vaDe (akhanDapaNA vaDe) ek hovA chhatAn” AtmA samagrapaNe ek chhe. bhale asankhya
pradesh chhe. paN asankhyapradesh tarIke ek chhe.
‘ek hovA chhatAn vistArakramamAn

Page 173 of 540
PDF/HTML Page 182 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 173
pravartanArA” jyAn guNano vistAr je anant chhe enun lakSha karavA mATe “tenA je sUkShma ansho te
pradesho.” (eTale) guNanA je sUkShma ansh chhe te pradesh (chhe) AtmAmAn asankhyapradesh - vistAr Avo
(tIrachho) chhe emAn ek pradesh (teno) ansh chhe. AhA... hA...! AvI vAtun koI dI’ sAmbhaLI (na
hoy) dravyanun vAstu-ghar samagrapaNe ek chhe. “ek hovA chhatAn, vistArakramamAn pravartanArA tenA je
sUkShma ansho te pradesho chhe.”
AtmA asankhyapradeshI chhe, e samagrapaNe ek chhe. paN tenA ek-ek pradesh
chhe e ansh guN nahi, kShetra nahi. ek pradesh chhe.
“tem dravyanI vRutti samagrapaNA vaDe ek ek hovA
chhatAn” shun kahe chhe...? vastu je dravya chhe, e pariNaman je emAn trikAL thAy chhe. ekarUp pariNati chhe
ekarUp. jem vistAr ekarUp chhe. - temAn ek ek pradesh bhinna chhe. em pariNati paryAyano vistAr
ekarUp hovA chhatAn paN ek ek pariNAm bhinna - bhinna chhe. AhA...! Avun chhe. (loko kahe ke) kaI
jAtano A dharam...? (shrotA) AmAn samajavun shun paN...? (uttara) I samajavAmAn I chhe ke dravya
potA pariNAmapaNe pariName chhe. dravya utpAd-vyay dhrauvyarUpe pariName chhe. e koInA kAraNathI pariName
chhe em nathI. ahInyAn to kramasar-kramabaddha leshe. sUkShma vAt (chhe) kramabaddha (nI) Am AtmA mAn
asankhyapradesh ahInyAn samagrapaNe chhe. (sharIr pramAN) chhatAn emAn ek-ek pradesh bhinna (bhinna) chhe.
evI rIte samagrapaNe pariNati chhe anAdi-anant. e pariNati anAdi anant ekarUp hovA chhatAn paN
ek-ek samayanun pariNAm bhinna (bhinna) chhe. AhA... hA..! have AvI vAt..!! vepArIne navarAsh
na maLe, pachhI sAmAyik karo. ne poShA karo... ne phalANun karo.. ne dharam thashe, dhULe ya dharam nahI.
thAy.. AhA...! dharam bIjI chIj koI chhe bApu..! AhA... hA! dravyanI vRutti (chhe nIche phUTanoTamAn)
vRutti=vartuvun te; hovun te; hovApaNun; hayAtI. samagrapaNA vaDe ek hovA chhatAn pariNit-vRutti trikAL.
“pravAhakramamAn pravartanArA” pravAhakram (eTale) je pradesh chhe e vistArakram ne pravAhakramamAn
chhe. AtmA asankhyapradeshI chhe. e vistArakram Am (tIrachho-ekasAth) chhe. ane pariNAm je
(ekapachhI ek) e pravAhakram chhe. ek pachhI ek thAy chhe. pariNAm e pravAhakram chhe.
(vistArasAmAnya samudAy ane AyatasAmAnya samudAy) 93 (gAthAmAn) AvI gyun chhe. pravAhakramano
pinD ane vistArano pinD te dravya chhe. A... re... bApu! A to vItarAgano mArag, lojikathI vAt
(siddha chhe) paN game teTalI bhAShA ene (sahelI karavAno prayatna) kare paN vastusthiti hoy evI
Ave ne...! shun kahe chhe...?
“dravyanI vRutti samagrapaNA vaDe ek hovA chhatAn.” e pariNati “pravAhakramamAn pravartanArA”
ek pachhI ek pravartanArA “tenA je sUkShma ansho te pariNAmo chhe.” sUkShma ansh je chhe te pariNAm chhe.
AtmAmAn asankhya pradesh Am chhe. vistAr. emAn ek- (ek) pradesh chhe te bhinna (bhinna) chhe.
ekek-ekek-ekek Am. em AtmAmAn trikALI paryAy anant trikALI guNanI je paryAy chhe, e
pariNati (no) anAdi-anant je pravAhakram chhe, e samagra (paNe) ek chhe. emAn ek-ek samayanI
paryAy bhinna bhinna chhe. ek - ek samayanun pariNAm, pravAhakramamAn bhinna bhinna chhe. AhA... hA.. hA..!
Avun chhe. hen...!
(kahe chhe ke) “jem vistArakramanun kAraN pradeshono paraspar vyatirek chhe.’ shun kahe chhe..?

Page 174 of 540
PDF/HTML Page 183 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 174
bhagavAn AtmAmAn je asankhyapradesh - vistArakram chhe. enA pradesho paraspar bhinna-bhinna chhe. darek
pradesh, ek-bIjAthI bhinna-bhinna chhe. asankhya pradesh (samagrapaNe) chhe to (paN) darek pradesh ek-
bIjAthI bhinna chhe. chhe...? (vistArakramanun kAraN pradeshono parapaspar vyatirek chhe. kram Am (tIrachho -
pahoLAI - ekasAth) (AtmAmAn) asankhyapradesh chhe e vistArakramamAn ek ek pradesh bhinna - bhinna
chhe.
“tem pravAhakramanun kAraN pariNAmono paraspar vyatirek chhe.” tem ek pachhI ek pariNAm thAy
chhe te pravAhakram (anAdi-anant) emAn paN ek-ek samayanun pariNAm chhe te paraspar bhinna-bhinna
chhe. ek pariNAm, bIjA pariNamathI ekatva thatun nathI. AhA...hA...hA...! A to tattva kevun chhe, sarvagna
parameshvar, jineshvaradeve jevAn joyAn, evun tAre samajavun paDashe. e samajaN karIne pachhI tattvadraShTi karIne
abhed prApta karavun. pahelAn samaje ja nahIn ke tattva shun chhe....? (to) abhed upar draShTi kyAthi karashe...?
AhA...hA...’ bhed chhe. gnAn karavAmAn bhed chhe. asankhyapradesh (AtmAmAn) chhe, paN ek-ek pradesh
bIjA pradeshathI bhinna bhinna chhe. em AtmAmAn pravAhakramamAn anant pariNAm chhe, chhatAn ek-ek
pariNAm ek bIjAthI paraspar bhinna bhinna chhe. AhA.. hA..! samajANun kAI...?
(ahInyAn kahe chhe ke) “jem te pradesho potAnA sthAnamAn sva–rUpathI utpanna” AhA... jhINI
vAt chhe. (AtmAmAn) pradesh asankhya emAn je je pradesh potAnA sthAnamAn chhe, (te) svarUpathI utpanna
- lakShamAn AvyA ke A pradesh chhe andar - ek - ek. asankhya nathI
. “ne pUrvarUpathI vinaShTa” pUrvanA
pradeshanI apekShAe nathI, e apekShAe vinaShTarUpe chhe. vartamAn pradeshanun lakSha karavAthI, (eTale)
asankhyapradeshamAn (thI) ek pradeshanun lakSha karavAthI (arthAt) potAnA sthAnamAn sva-rUpathI) utpanna
karavAmAn Avyun. (ane) ekapradeshamAn bIjo pradesh nathI e apekShAe (pUrvarUpathI) vinaShTa karavAmAn
Avyo. AhA...! chhe...?
“tathA sarvatra (badhey) paraspar anusyUtithI.” anusyUti eTale
anvayapUrvak joDAN, kAyam ak pachhI ek rachit “rachAyelA ekavAstupaNA vaDe anutpanna –
avinaShTa hovAthI utpatti – sanhAr–dhrauvyAtmak chhe.”
AhA... hA... hA... konun kahyun...? pradeshanI pahelA
vAt karI. ke AtmA koN chhe...? tenI khabar nahIn.. A AtmA chhe. A paramANu - sharIrathI to bhinna
tadna AtmA (chhe). andar asankhyapradesh (AtmAnA) chhe. e asankhya pradesh samagrapaNe (akhanD) chhe.
emAn ek pradeshathI bIjo pradesh bhinna-bhinna chhe. evI rIte A kramasar pariNAm thAy chhe anAdi-
anant. (e) samagra pravAhakramathI ek chhe. (paN) emAn ek-ek samayanun pariNAm bhinna-bhinna chhe.
AhA.. hA...! Avo dravyano svabhAv (chhe). enI khabar nahIn (lokone). anusyUt = utpatti -
sanhAr-dhrauvyAtmak pradesh, pradesh kShetrI apekShA.
“tem te pariNAmo potAnA avasaramAn sva–rUpathI
utpanna” pariNAm paN je ek samayamAn utpanna thAy chhe, e apekShAthI ene utpanna kahevAmAn Ave chhe.
chhe..?
“te pariNAm potAnA avasaramAn” potAnA kAL- avasaramAn ja pariNAm utpanna thAy chhe.
AhA... hA...! AgaL pAchhaL nahIn. “kramabaddha” AhA... hA.. hA..! potAnA avasaramAn jyAre
pariNAm thAy chhe. tyAre te pariNAm trikALanI apekShAthI bhinna chhe. badhA anAdi -anant pravAh
(kram) pariNAm chhe. (to) te ek pariNAm potAnA avasaramAn thyA to te pariNAm bIjA
pariNAmathI bhinna chhe.
(shrotA) kramabaddha..! (uttara) kramabaddha chhe. ek pachhI ek

Page 175 of 540
PDF/HTML Page 184 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 17p
kramabaddha pariNAm thAy chhe. loko atyAre mAnatA nathI. ke kramabaddha thaI jAy to puruShArtha shun rahyo....?
AhA...! ek pachhI ek (kramabaddha) pariNAm thAy to puruShArtha vaLI (kyAn rahyo). paN kramabaddhanA
nirNayamAn potAnA svarUp taraph draShTi thAy chhe. (e draShTi thavI) e puruShArtha chhe. Ah... hA... hA..!
A to bhagavAnanI vANI chhe..! divya dhvani chhe...! (trilokanAthanI divyadhvanimAn (Avyun ke) prabhu
tArI chIj (AtmA) shun chhe..? e vistAr (kram) shun chhe...? pravAh (kram) shun chhe..? vistAramAn paN
ek-ek pradesh bhinna (bhinna) chhe ane pravAhakramamAn paN ekaek pariNAm bhinna (bhinna) chhe. ek
ek pradesh upar najar karavAthI utpanna draShTi thAy chhe. bIjA pradeshanI apekShA ‘vinaShTa’ (draShTi) chhe.
ane badhA pradeshane akhanD dekhavAthI ‘dhrauvya’ chhe. (eTale) pradesh chhe... chhe... chhe... chhe..., utpanna - vinaShTa
nahIn. dhrauvyamAn, pradesh chhe, pradesh chhe, pradesh chhe bas. evI rIte pravAhakramamAn je pariNAm thAy chhe
anAdi-anant chhe. e pariNAm bIjA pariNAmathI bhinna chhe. AhA.. hA.. santoe - digambar
munioe to A vAt karI chhe bhAI..! bhAI, tAre AtmA jANavo hoy, to A (vastu-maryAdA)
jANavI paDashe. Avun (vastusvarUp) jANyA vinA AtmA jaNAy, dharma thAy - evun hotun nathI.
AhA... hA..!
(kahe chhe ke) A AtmA shun chhe..? vistArakramathI kevo chhe, pravAhakramathI kevo chhe..? (shrotA)
vistArakram kone kahevo ane pravAhakram kone kahevo..? (uttara) vistAr Am vastu - AtmA,
vistAr (kram) ek nAm. asankhyapradeshe ekarUp e vistAr. ane pariNAm ek pachhI ek thAy chhe
e pravAhakram. pariNAm anant chhe. vistArakramamAn paN ek pradeshathI bIjo pradesh bhinna chhe. em
pravAhakramamAn anant pariNAm thAy chhe. (anAdi-anant) emAn ek-ek pariNAm bIjA-bIjA
pariNAmathI bhinna bhinna chhe. AhA.. hA..!
“sva–rUpathI utpanna”. shun kahe chhe e..? juo, “te
pariNAmo potAnA avasaramAnsva–rUpathI utpanna.” kahevAmAn AvyA. ane “pUrvarUpathI vinaShTa
hovAthI”
pUrvanA (pahelAnA) pariNAmanI apekShA vartamAn pariNAm vinaShTa to (pUrvanA- pahelAnA
pariNAm) vinaShTa-vyay kahevAmAn Ave chhe. potAnI apekShA utpanna kahevAmAn Ave chhe. paranI apekShAthI
vyay kahevAmAn Ave chhe. “tathA sarvatra paraspar anusyUtithI rachAyelA ekapravAhapaNA vaDe.” koN...?
pariNAm, pariNAm, pariNAm, pariNAm, pariNAm, pariNAmanun ekarUp, anAdi-anant ekarUp chhe to
“anutpanna avinaShTa hovAthI. Am. pariNAm chhe.. chhe... chhe... chhe... em, (dhrauvya). AtmAmAn asankhya
pradesh chhe. e vistArakram (chhe), emAn ek-ek pradesh chhe e bIjA pradeshathI bhinna chhe. emAn ek
pradesh par najar paDe to utpanna- utpAd kahevAy chhe, ane bIjA pradeshanI apekShA vinaShTa-vyay kahevAy
chhe ane badhA pradesh chhe... chhe... chhe... chhe... chhe... enun nAm dhrauvya (chhe.)
evI rIte AtmAnA pariNAm “utpatti– sanhAr–dhrauvyAtmak chhe. AhA.. hA..! kAI koI dI’
sAmbhaL‌yun na maLe..! jagatanI majUrI karIne marI gyA...! anantakALathI AhA.. hA..! tattva..!! vItarAg shun
kahe chhe, e tattvanI hajI kAI khabar nahIn. pratIti to pachhI. AhA.. hA..! A AtmA chhe, asankhya -
pradeshI chhe, anAdi-anant pariNAmavALo chhe. be vAt (karI). (vistArakram ne pravAhakram) have emAn
asankhyapradeshomAn je ek pradesh chhe te bIjo pradesh nathI. to ek pradesh upar lakSha gyun to utpanna (utpAd)

Page 176 of 540
PDF/HTML Page 185 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 176
kahevAmAn Ave chhe. bIjA pradeshanI apekShAe ene viniShTa - (vyay) kahevAmAn Ave chhe, paN (pradesh)
chhe... chhe.. chhe... chhe.. e apekShAe dhrauvya kahevAmAn Ave chhe... AhA... hA..! bhAI, jhINun Avyun chhe A
badhun AhA.. hA..! samajANun..?
evI rIte AtmAmAn pariNAm anAdi-anant thAy chhe, ek pachhI ek, ek pachhI ek-e
pravAhakramane samagra juo to ek pachhI ek, ek pachhI ek (pariNAm) thAy ja chhe. paN ek
paryAyane juo to I paryAy ke jenA upar lakSha gyun te (apekShA) tene utpanna (utpAd) kahevAmAn
Ave chhe ane e paryAyamAn pUrvanI paryAy nathI e apekShAe vinaShTa (vyay) kahevAmAn Ave chhe ane
paryAy chhe.... chhe... chhe.. chhe.. chhe.. ene dhrauvya kahevAmAn Ave chhe. AvI vAt chhe bhAI...! haLave-haLave
(kahevAy chhe).
(shrotA) bahu sUkShma tattva (uttara) A to samajAy evun chhe. (paN) bhAI, koI
dI’ sAmbhaL‌yun nhotun bApadAde’ ya koI dI’! (are... re..!) vahyA gyA bApA, dAdA ye gyA..! A vastu
bApu, A shvetAmbar, sthAnakavAsImAn to chhe ja nahIn. digambaramAn chhe paN chAlatI nathI. kriyAkAnD karo.
paDimA lyo..! munipaNun lyo ne lUgaDAn chhoDo. vAstavik tattva shun chhe, bhagavAn trilokanAth shun kahe chhe
ane e tattvanA be rUp kayA chhe...? (kAI khabar na maLe..!)
AhA...hA..! ek tattva e chhe enA vistArakramamAn asankhyapradesh chhe. e vistArakShetra chhe.
(bIjo pravAhakram e chhe) emAn pariNAm trikALI thAy chhe. e pravAhakram chhe. pravAhakramamAn ane
vistArakramamAn (ek pariNAm) ke ek pradesh upar najar karo to utpanna kahevAmAn Ave chhe. pUrvanA
(pariNAm) ke pradeshanI apekShA ene vinaShTa kahevAmAn Ave chhe. ane e (pariNAm) ke pradesh chhe
emAn chhe, chhe, chhe, chhe, chhe, ene dhrauvya kahevAmAn Ave chhe. AhA... hA...! samajAy chhe kAI...? Avun
jhINun chhe. (A to) pravachanasAr! bhagavAnanI divyadhvani..! trilokanAth prabhu (sImandharasvAmI)
birAje chhe mahAvidehamAn!! (emanI A vANI chhe.)
(shrotA) divya dhvanimAn Avun kaThaN Ave..?
(uttara) hen! kaThaN chhe ja nahIn ene abhyAs ja nahIn. nyAnto omakAr dhvani chhUTe chhe. ‘om dhvani
sUni, artha gaNadhar vichAre, rachi Agam upadesh bhavIjIv sanshay nivAre.’ AhA... hA..! shun thAy
bApu, atyAre to kriyAkAnDanI pravRuttimAn gUnchavIne mArI nAkhyo bichArAne! vAstavik tattva shun chhe (e
jANyun nahIn). AhA.. hA..!
(kahe chhe ke) pahoLAI shun chhe, pahoLAI Am (ekasAth) vistAr ane Urdhva shun chhe paryAy,
ek pachhI ek (kramabaddha) paryAy kevI chhe (e jANavun joIe) AhA... hA..! e vastunun svarUp chhe.
(shrotAone nidarshan dvArA) A mUkayun chhe ne juo, (A motInI mALA). A (samagra) kShetra chhe.
temAn (A maNakAnI apekShA) A kShetra nahIn, A kShetra te bIjun nahIn. to A kShetra chhe (AtmAnun)
asankhya pradeshI (jem mALAmAn) 108 maNakA chhe. to A apekShA (bIjA maNakAnI apekShA lakShamAn
lIdhel maNako) utpanna, (e) pUrvanI apekShAe vyay ane ‘chhe’ apekShAe dhrauvya (kahevAy chhe). ane
have pariNAm (nI vAt) je samaye je pariNAm AtmAmAn thayun te tyAn chhe, e ja samayamAn (mALAnA
maNakAnI jem) e utpanna thayun chhe em jovAthI tene utpanna kahevAmAn Ave chhe. pUrvanI apekShAe ene
vinaShTa kahevAmAn Ave chhe. ane trikALamAn chhe, chhe, chhe, chhe, to e paryAyane dhrauvya kahevAmAn Ave chhe.
(ek samayamAn traN chhe.) AhA... hA..! Avun chhe.

Page 177 of 540
PDF/HTML Page 186 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachasAr pravachano 177
ko’ bhAI! A je motInI (mALAnun) ek motI chhe. e bIjA montImAn nathI em AtmAmAn
asankhya pradesh chhe. ek pradeshamAn bIjo pradesh nathI. ane Am ek pariNAm chhe. AtmAmAn - e
(mALAnun) motI je sthAnamAn chhe tyAn chhe. ahInyA (motI) chhe, ahInyA (motI) chhe, je je sthAnamAn
je je motI chhe. em AtmAmAn je je samaye - avasare je je pariNAm thAy te te tyAn tyAn chhe.
kramabaddhamAn je pariNAm samayanun thayun tyAn e chhe. e pariNAm upar lakSha karavAthI (je pariNAm lakShamAn
Ave) te pariNAmane utpanna kahevAmAn Ave chhe. pUrvanun pariNAm emAn nathI to ene vinaShTa kahevAmAn
Ave chhe. e pariNAm chhe, chhe, chhe, chhe, ene dhrauvya kahevAmAn Ave chhe. ek paryAyane traN-guN (tri-
lakShaN) kahevAmAn Ave chhe. Ah.. hA..! samajANun kAI...?
AhA...hA...! te prakAre “te pariNAmo potAnA avasaramAn sva–rUpathI utpanna”. AhA..!
AtmAmAn ane paramANummAn - chha e dravyamAn- potapotAnA avasare pariNAm utpanna thAy chhe. AgaL -
pAchhaL nahIn. (ene) kramabaddha kahe chhe. moTo virodh karyo’ to kramabaddhano. varNIjI kahe ke kramabaddha chhe paN
ek pachhI ek (bIjun) A ja pariNAm chhe evun nahIn. ahInyAn to kahe chhe ke je pariNAm je samayamAn
chhe pachhI je thavAvALun chhe te ja thashe. kramabaddha pariNAm chhe. moTI charchA thaI’ tI teranI sAl. varNIjInI
sAthe. e kahe ke kramabaddha chhe paN A pachhI A ja pariNAm Avashe evun nathI. ahInyAn to kahe chhe ke
A pariNAm pachhI ‘A ja’ pariNAm Avashe, pot - potAnA avasaramAn (ja) pariNAm thashe,
AgaL - pAchhaL nahIn.’ AhA... hA..! moTo goTo chhe dharamamAn. digambaranA dharam nAme paN moTA goTA
chhe. AhA...! shvetAmbaramAn ne sthAnakavAsImAn to A vAt chhe ja nahI. e to tyAn, A karo ne A
karo... ne kriyAkAnD karI ne marI jAv...! jAv... chorAshInA avatAr rakhaDatA (rakhaDatA) AhA... hA..
ahInyA to paramAtmA dravyano vistAr (kram) ane dravyano pravAhakram - pariNAmanI be vAt
kahe chhe. bannenA pariNAm kramathI thAy chhe eno pinD te dravya chhe ane pradesh chhe asankhya vastu-chIj
(dravya) ek ja chhe. have ene ahInyA kahe chhe ke asankhya (pradesh) siddha karavA chhe to asankhya kaI
rIte siddha thAy..? ke ek pradesh upar najar karavAthI, ene utpanna kahevAmAn Avel chhe. utpanna
(eTale) navo utpanna thayo evun nahIn. lakShamAn ek pradesh lIdho to utpanna kahevAmAn Avyun. bIjA
pradeshanI apekShA (ene) vinaShTa kahevAmAn Avyun ane (pradesh) chhe, chhe, chhe, e apekShA dhrauvya kahevAmAn
Avel chhe. barAbar chhe...? (shrotA) barAbar prabhu..! evI rIte pariNAm-pot-potAnA avasare je
pariNAm anantaguNA thAy chhe. e pariNAm (sva) avasare pot-potAnA avasare thAy chhe. bIje
samaye paN potAnA avasare thAy chhe. trIje samaye (paN) potAnA avasare thAy chhe. to pot -
potAnA (avasare) pariNAm thAy chhe. ene jovA hoy to e (vartamAn) ‘chhe’ enA upar lakSha gayun
to utpanna kahevAmAn Avyun chhe. pUrvanI paryAy (apekShA) tene vyay kahevAmAn Avyun ane chhe, chhe, chhe, chhe,
(pariNAm) to ene dhrauvya kahevAmAn Avel chhe. darek paryAyane dhrauvya kahevAmAn Avel chhe. AhA...
hA... hA..! ko’ samajAy chhe kAI...?
(prashna) A samajIne karavun shun...? (samAdhAna) ke chIj
(dravya-vastu) AvI chhe, evun gnAn karIne, antaramAn draShTi abhed (AtmA) upar laI javI. asankhya.
pradeshanA bhed paN nahIn, ane anant pariNAmamAn (ek) pariNAmano bhed paN nahI.

Page 178 of 540
PDF/HTML Page 187 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 178
AhA.... hA...! bhAI, AvI vAt! sheThiyAoe Avun sAmbhaL‌yun na hoy kyAnk... vADAmAn! kriyAkAnD!!
AhA... evun to (karI-karIne) navamI grevaiyake gayo jain sAdhu-digambar thaIne. evI kriyA to
(atyAre) chhe ya nahIn. ‘munivrat dhAr anantavAr grIvak upajAyo’, evI kriyA to atyAre chhe ya
nahIn. kAraN atyAre to sAdhu nAm dharAve, ane enA mATe ‘chokA’ to hoy chhe te lye chhe chokAmAn
badhun AhAr pANI ene mATe banAve chhe ane e lye chhe aThThAvIs mUlaguNamAn ya ThekANAn nahIn. evun na
de to nirdoSh banatun ja nathI, varasAd Ave to nirdoSh maLe chhe. kAI pANI - pANI...! em kahe chhe.
AhA... hA.. ene mATe (muni mATe) banAve chhe. ‘choko’ (rasoDA). (gRuhastha) agAuthI jAy, jeTalun
joItun hoy eTalun banAve. gRuhastha banAve.. AhA...! ek pANInun bindu - asankhya jIv, badhI
hinsA...! atyAre AcharaN (munionun) are, vyavahAr AcharaN paN sAchun nathI. nishchayanI draShTi to
khoTI chhe. (shrotA) gRuhIt mithyAtvamAn paDayA chhe. (uttara) hA, hA...! (e kriyAkADamAn) dharam mAne
chhe. draShTi mithyAtva chhe.
AhA...hA...! dharam to prabhu...! AtmA asankhya pradeshI chhe evo bhed paN lakShamAnthI chhoDI devo
ane AtmAmAn anant pariNAm kramasar thAy chhe, kramasaranI draShTi paN chhoDI devI ane draShTi akhanD,
Anandakand prabhu chhe andar, abhed chhe e upar draShTi karavAthI, dharamanI pahelI sharUAt - samyagdarshananI
pratham sharUAt thAy chhe. e vinA badhun ekaDA vinA mInDA chhe. AhA... hA...! sAmbhaL, sAmbhaL..!
Akarun paDe! e panchAmahAvratanA pariNAm kare, parIShah sahan kare, ughAD page hAle, paN andaramAn
(mAne chhe ke) rAganI kriyA e mArI chhe ane enAthI mArun kalyAN thashe. e mithyAdraShTivALun chhe. e
jain ja nathI. AhA... hA... hA...! digambar (jain) dharma kaI pakSha nathI, panth nathI, vADo nathI (e
to) vastunun svarUp chhe. e chIj (vastusthiti) chhe.
e ahInyAn kahe chhe vastunun Avun svarUp chhe. ke paramANu ekapradeshI, AtmA asankhyapradeshI,
kAlANu ek pradeshI, dharmAstikAy asankhyapradeshI, adharmAstikAy asankhyapradeshI, AkAsh anantapradeshI
(chhe). to darek padArthamAn ja eno pradesh chhe, to (tene) ekarUpe juo to samagra ek chhe. paN ek
pradesh upar lakSha karavAthI e pradeshane ‘utpanna’ kahe chhe. navo utpanna thayo (chhe) em nahIn (paN ek
pradesh upar lakSha karavAthI e pradeshane utpanna kahe chhe.) pUrvanI apekShAe (tene) vyay chhe. ane chhe, chhe,
chhe, chhe, chhe, nI apekShAe dhrauvya (kahe chhe.) Am AtmAmAn kramasar ek pachhI ek (ek pachhI ek)
pariNAm thAy chhe. AhA... hA..! A mALAmAn juo, ek pachhI ek motI chhe. ke (te) AgaL -
pAchhaL chhe..? ek sthAnamAn ek motI chhe. (je jyAn motI chhe) tyAn ja chhe. em AtmAmAn je
avasare je pariNAm thAy te, te ja avasare thAy chhe. (AgaL - pAchhaL nahIn) AhA... hA..! AvI
vyAkhyA...! e pariNAm, pot-potAnA avasaramAn thAy chhe. juo, A sharIr chhe. A (hAth
halavAnI) paryAy chhe, paryAy to je samaye, (je) thavAnI chhe te samaye ja thAy chhe. (e paryAy)
AtmAthI nathI (thatI), pUrva paryAyathI A paryAy thAy chhe. em (paN) nahIn. AhA... hA..! e
paryAy potAthI chhe, e paryAy taraph jovAthI te ‘utpAd’ chhe ane pUrva paryAyanI apekShAe e vinaShTa
chhe ane paryAy, paryAy, paryAy, paryAy chhe e apekShAe dhrauvya chhe. AhA...! Avun jhINun have..! mArag
bahu jhINo bApu! atyAre to garabaD karI nAkhI badhI, mULavastunA bhAn vinA, pravRuttinI kriyAkAnDamAn

Page 179 of 540
PDF/HTML Page 188 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 179
e paN sAdhAraN kriyAkAnD (mAn dharam - mAne - manAve chhe). bhale, ekalo jangalamAn rahe, vanavAsamAn
raho - panchamahAvrat pALo, paN samyagdarshan vinA e badhun ekaDA vinAnA mInDA chhe. e koI bhavano
abhAv karavAnI chIj nathI. AhA...hA...!
ahInyAn to paramAtmA paN e kahe chhe (AtmA) asankhyapradeshI chhe. ane anAdi - anant
paryAy paN pravAhakramamAn (thAy chhe). pravAhakramamAn ho..! pravAhakram (Urdhva-lambAI) vistArakram Am
(tIchchho- ekasAth-pahoLAI) ek pachhI ek, ek pachhI ek Am pradesh (vistAr) pravAhakram -
ek pachhI ek, ek pachhI ek em paryAy. to jyAn je samaye je paryAy thavAnI te samaye te paryAy
thavAnI. ane asankhya pradeshamAn paN je (sthAnamAn) je tyAn ja te pradesh hashe. AhA... hA..! jyAre
jyAre (je je) paryAy (thashe) potAnA avasaramAn samayamAn (ja) thashe. (prashna) to AtmAe karavun
shun...?
(samAdhAna) paN e avasaramAn (paryAy) thashe em jyAre nakkI karI chhe to enI draShTi dravya
upar jAy chhe. ke A pariNAm dravyamAnthI Avyun. dravya je gnAyak chidAnand prabhu (AtmA) chhe evI
draShTi thavAthI (paryAy-sva-avasare thAy chhe em jaNAyun) vaLI e paryAyamAn lakShamAn AvI gyun ke A
‘dravya chhe’ e paryAyamAn jANavAmAn Ave chhe paN paryAyamAn (e) dravya Avatun nathI. AhA... hA!
samajANun kAI AmAn.
AhA...hA...! “te pariNAmo potAnA avasaramAn sva–rUpathI utpanna” pot - potAnA
avasare thatA (pariNAmo), enI (svarUpanI) draShTi karavAthI - pUrNAnandanA nAth prabhu chaitanya
AtmArAm enA upar-pUraN svarUp upar draShTi karavAthI, vartamAn pariNAmamAn dravyanun gnAn, shraddhAn,
pUraN Ave chhe. chhatAn paryAyamAn dravya Avatun nathI. AhA... hA..! e shun kahyun...? ke je potAnI
paryAyamAn, avasare paryAy thAy chhe evo jyAre nirNay kare to e pariNAm konun lakSha karavAthI, evo
(nirNay) thAy chhe..? to kahe chhe dravyanun (lakSha karavAthI). to e dravya kevun chhe...? chaitanya prabhu
bhagavAn, pUrNAnand abhed chhe. enI draShTi karavAthI kramasar pariNAm je thAy en vistArakram je
(asankhya) pradesh chhe enun gnAn thAy chhe. paN draShTi abhed kare tyAre (enun gnAn, shraddhAnAdi thAy
chhe.) (evA) abhed (AtmAmAn) A guNabhed paN nahIn, paryAyabhed to nahI, rAg to nahIn, (ane
pradeshabhed paN nahIn.) AhA... hA..! AvI vAt chhe.
(sakhat unALAmAn) A lUnI juo ne...! lU vAy chhe to keTalA bichArA (jIvo) gabharAI
jAy chhe...! A lU, lU, kahe chhe ne...! garam- garam garam (lU varase unALAmAn) to A lU karatAn to
anantagaNI lU pelI narakamAn chhe.
(shrotA) enA sharIr vadhAre majabut hoy chhe ne..! (uttara) e
sharIr evun hoy ke AyuShya nAsh na ho, jyAn sudhI Ayu (karma) raheshe tyAn sudhI raheshe. Ah... hA..!
juone enI bA, ene ulTI thaI kaI emAn AntaramAn taD paDI gaI, emAn deh chhUTI gyo. A
(sharIr) to jaD chhe. paN e samay e thavAnun ja hatun. jaDanI avasthA e samaye AvavAnI ja hatI.
AhA... hA... hA..! em AtmAmAn paN je samaye (je pariNAm thavAnA te tenA avasare thAy chhe.)
are, e pariNAm mAre (kyAn thyA) paN e pariNAm, e samaye thavAvALA hatA ja (te thAy chhe.)
are, e pariNAm mAre (kyAn thyA) paN e pariNAm, e samaye thavAvALA hatA ja (te thayA chhe).
AhA... hA..! (shrotA) nishchit thaI gyun.. (A to) (uttara) nishchit ja chhe. AgaL - pAchhaL
kyAre ya thatun ja nathI. AkarI vAt chhe bhAI..! hindustAnamAn A vAt hatI nahIn. kramabaddha (nI
vAt). je samaye je thavAvALI chhe e samaye e ja thashe. A vAt

Page 180 of 540
PDF/HTML Page 189 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 180
(kramabaddhanI) hindustAnamAn hatI nahIn. varNIjI jevA (vidvAn) pAse paN nahotI. varNIjI bichArA
kahetA ke viShNu hatA (tenI pAse paN) A vAt ja nahotI. AhA... hA...! bhAI hamaNAn lakhAN
lakhe chhe. jayapur ‘kramabaddha’ no lekh chhe. AhA.. hA! samajANun kAI..?
(kahe chhe ke) paryAy, paramANunI ane AtmAnI (chha e dravyonI) thavAvALI chhe te ja thashe.
AgaL - pAchhaL nahIn. (Avo nirNay hoy) enI draShTi kyAn chhe...? e paryAy upar draShTi nathI,
draShTi (chhe) jemAnthI kramasar paryAy thAy chhe kramasar e dravyanI (upar draShTi chhe). AhA... hA..!
‘samayasAr’ (gAthA. 308-311) sarvavishuddha adhikAramAn lIdhun chhe ne...! क्रमनियमित
(kramabaddha”) kahyun chhe. je dravyanI krame paryAy niyamit, je thavAnI te thashe. paN enun (“क्रमनियमित”)
nun tAtparya shun..? (gAthA upar juo) pATh chhe. “AtmAnun akartApaNun draShTAntapUrvak kahe chhe.” (eTale)
akartApaNun (siddha karavun chhe.) akartApaNA mATe kramabaddha karI rahyA chhIe kramabaddha paryAy ho, draShTi tyAn nahIn.
‘hun to gnAtA-draShTA chhun ‘rAgano kartAy nahIn, ne paryAyano ya kartA nahIn. AhA... hA..! kramasar thAy chhe emA
karavun shun AhA... hA..! bahu AkarI vAt chhe bhAI...! vItarAg sarvagna parameshvar trilokanAth, eno dharam
bahu sUkShma!! atyAre to badhI garabaD thaI gaI chhe. (loko) sonagaDhanun ekAnt chhe em virodh kare chhe,
pokAr kare chhe. karo.. bApA! AhA..! (vastusthiti) jem chhe tem chhe. sonagaDhavALA vyavahArathI nishchay
(thAy em) kahetA nathI..! nimittathI paramAn (kArya) thAy chhe. em kahetA nathI. vAt sAchI chhe. potAnA
samayamAn (kArya) thAy chhe. emAn nimittathI thAy evun kyAthi Avyun..? AhA... hA..!
(kahe chhe ke) vyavahAr - rAgAdi to bandhanA kAraN chhe. enAthI samyagdarshan thAy chhe...? (na
thAy). rAgathI haThIne, ruchine haThAvIne, paryAyanI ruchi paN chhoDIne, je samaye je paryAy thavAvALI chhe
te thashe enI paN ruchi chhoDIne, gnAyakaprabhu andar bhagavAn pUrNAnand anantaguNano sAgar,
anantaguNavALo emey nahIn (e bhed thayo) paN anantaguNasAgar svarUp (abhed) bhagavAn AtmA
(chhe). enA upar draShTi javAthI samyagdarshan thAy chhe. samyak nAm satyadarshan. bhagavAn evo (chhe).
AtmA jevo chhe. (evo) pratItamAn enI draShTi thavAthI (Ave chhe). emAn ene samyaknAm satyadarshan
(thAy chhe.). sat prabhu trikALI Anand (svarUp) evI pratIti nAm darshan, e taraph jhUkavAthI thAy
chhe. AhA... hA... hA..! kriyAkAnD lAkh kare ne kroD kare
“lAkh bAtakI bAt yahai, nishchay ur lAo,
tori sakal jag dang–phand, nit Atam dhyAo.” Ave chhe ne...! ‘chhahaDhALA’ mAn (chothI DhAL). paN
kAI vichAr nahIn, vAnchan nahIn. jagat chAlyun jAy chhe...! TANA chAlyA jAy chhe... dehanI sthiti pUrI
thavAno kAL Avye chhUTI jashe. bApu, ten nahIn karyun hoy to rakhaDavun nahIn maTe. AnhI badhA paisAdAr-
karoDopati, abajopati dharamanI khabar na maLe, e ahInthI marIne tiryanch - DhoramAn jAy. pashumAn jAy.
AhA... hA..! AnhI bahAramAn eTalA prasiddha hoy oho abajo rUpiyA, be jaNA to dekhyA, ek
tamArA sheTh pachAs karoD. bIjA sAhU chAlIs karoD. AnhI ghaNIvAr AvI gyA. kalakattAmAn tyAn
AvyA hatA, AnhI AvyA hatA, mumbaI AvyA hatA. ane trIjA ek ApaNA vANiyA chhe govAmAn
gujarI gyA hamaNAn be varas pahelAn..! be abaj chAlIs karoD..! be abaj chAlIs karoD...! eno
dIkaro hamaNAn Avyo’ to mumbai darshan karavA. paN shun dhULanA (dhaNI). AhA... hA... marI

Page 181 of 540
PDF/HTML Page 190 of 549
single page version

gAthA – 99 pravachanasAr pravachano 181
gyA, mArI nAkhyA! I to dhUL chhe, jaD chhe. jaD mArI chIj chhe..? AtmAnI chIj chhe...? AtmAnI
mAnavI (e chIj) e to mithyAtvabhram chhe agnAn (chhe).
(ahInyAn to (kahe chhe ke) paryAyadraShTimAn rahevun e paN mithyAdraShTi (paNun) chhe, kemake paradravyane
potAnA mAnavA, paisA mArA. ne bAyaDI mArI, kuTumb mArun ne are, e mArI mArI kare chhe paN e
chIj tArAmAn kyAn chhe...? tArAmAn- tArA je chhe nahIn ene mArA-mArA mAnavA (e mithyA abhiprAy
chhe) A mAro dIkaro chhe, A dIkarAnI vahu ane koN dIkarA bApu e to paradravya chhe. AhA.. hA..!
AtmAne dIkarA kevA AhA... hA..! ahInyAn to ekasamayanI paryAy par paN draShTi nahIn, ek samayanI
paryAy jevaDo AtmA nahIn, paN bhagavAn (AtmA) sat ane sattA guN evo (guNI-guNano) bhed
paN jene najaramAn nahIn. AvI vAt chhe, duniyAthI bIjI jAt chhe. AhA.. hA..!
(kahe chhe ke) AhA... hA...! andar dehathI bhinna, karmathI rAg - dayA, dAn, bhaktinA rAgathI
prabhu to bhinna chhe. ek samayanI paryAyathI paN bhinna chhe. AhA... hA..! avasare - (avasare) paryAy
thashe, Avo nirNay karavAvALA (gnAnI) gnAtA-draShTApaNe raheshe, akartA thaI jashe...!! rAgano ne
paryAyano paN akartA thaI jashe. AhA...hA...! A (kramabaddha) samajavAno sAr e chhe. paramAtmA
trilokanAthe jevun dravya gnAnamAn joyun evun kahyun, vANImAn Avyun. parameshvar sarvagna sivAy A vAt kyAy
chhe nahIn. AhA...hA...! jenA sampradAyamAn (sarvagna) chhe ene (A tattvanI) khabar nathI. bIjA
sampradAyamAn to A vAt chhe ja nahIn. shvetAmbar ane sthAnakavAsI chhe jain emAn paN A (kramabaddhanI)
vAt nathI. AhA...hA..! AkarI vAt chhe. digambar sampradAy koI panth nathI, e to vastunun svarUp chhe,
samajANun...?
(kahe chhe ke) bhagavAn AtmA ane paramANu (emAn ek paramANu) lyo. e paramANunnun kShetra
ek pradesh chhe. ane enI paryAy anAdi-anant thAy chhe. avasare - avasare enA samayamAn thAy chhe.
paN e to gnAn karavA mATe chhe. (AdaraNIy AtmA chhe) e potAnA AtmAmAn asankhyapradeshI kShetra
chhe. prabhu..! potAnun ghar asankhyapradeshI chhe. ek pradeshamAn bIjo pradesh nahIn e apekShAe em
asankhyapradesh siddha thAy chhe. ane paryAy ek pachhI ek thAy chhe. ek paryAy chhe te bIjI paryAy nathI,
e apekShA e anantaparyAy siddha thAy chhe. e anantIparyAyo ane asankhyapradesh siddha karavA mATe draShTi
dravya upar jAy chhe. (tyAre e siddha thAy chhe.) AhA.. hA..! samajANun...? Akarun kAm chhe bhAI..!
A badhu gAthAo jhINI evI AvI chhe. 97, 98, 99.. AhA...!
(ahInyAn kahe chhe ke) “anusyUtithI rachAyelA ekapravAhapaNA vaDe anutpanna – avinaShTa
hovAthI utpati – sanhAr–dhrauvyAtmak chhe.” shun kahyun..? darek dravyamAn juo, samaye je pariNAm thaI
rahyA chhe. je anAdi - anant (chhe). temAn jo ek paryAy upar lakSha karIe to te ‘utpanna’, bIjI
paryAyanI apekShAe ‘vyay’ ane chhe, chhe, chhe, nI apekShAe dhrauvya. em anAdi - anant paryAy
(no) pravAhakram (chhe) evo nirNay karavA (mATe) gnAyak chhe pUrNAnand prabhu (abhed AtmA) e
upar draShTi javI joIe, tyAre eno nirNay sAcho thAy chhe. AhA... hA...
visheSh pachhI kaheshe.....