Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 15-06-1979.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 19 of 44

 

Page 231 of 540
PDF/HTML Page 240 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 231
pravachana tA. 1p–6–79.
‘pravachanasAr’ 100 mI gAthA. (shrotA kahe chhe ke) k kjhINun paDe chhe. kahe chhe savAre sahelun
hatun bapore jhINun paDe chhe. dhyAn rAkhe to pakaDAy evun chhe.
(ahInyAn kahe chhe ke) “je sarga chhe te sanhAr chhe.” shun kahe chhe? (A vishvamAn) je chha dravya chhe
tenI je samaye (je) paryAy utpanna thAy, te sanhArathI (eTale) pUrvanI paryAyanA sanhArathI thAy chhe.
have A to samajAy evun chhe. ‘sarga chhe te ja sanhAr chhe. - utpanna je chhe te je sanhAr chhe. te utpAdathI
leshe. je sanhAr chhe - vyay chhe te ja utpAd chhe. “je sanhAr chhe te ja sarga chhe; je sargane sanhAr chhe te ja
sthiti chhe.”
utpAd chhe, vyay chhe, e sthiti chhe. traNey ek samayamAn chhe. je sthiti chhe te ja utpanna
ane sanhAr chhe.
“je sthiti chhe te ja sarga ne sanhAr chhe. te A pramANe” have draShTAntarUpe samajAvashe.
kumbhano sarga chhe te ja mRuttikApinDano sanhAr chhe.” kumbhano ghaDAno kartA kumbhAr nathI. AhA...! kumbhano
utpAd- ghaDAno utpAd, ghaDAno utpAd (eTale) Upaje chhe ne ghaDo. e mRuttikApinDano sanhAr chhe.
ghaDAnI utpati je chhe te ja mRuttikApinDano abhAv (chhe). mRuttikApinDano sanhAr kaho ke abhAv kaho
(ekArtha chhe). AhA... hA! A to samajAy evun chhe!
(ahInyAn kahe chhe) “kAraN ke bhAvanun” eTale utpAdabhAvanun, ghaDAnI utpattinA bhAvanun
“bhAvAntar” eTale anerA bhAvathI “abhAvasvabhAve” bhAv eTale utpAd enAthI bhAvAntar eTale
sanhAr- vyay, enA abhAvasvabhAve (eTale) vyayayanA abhAvasvabhAve utpAdananun “avabhAsan chhe”
(shrotA) vadhAre chokhkhun karo... ne prabhu! (uttara) kahIe. A to ghaDAno draShTAnt Apyo. (AchArye)
(juo, bhAShA thAy chhe. bhAShAnI je utpatti chhe te ja sanhAr chhe. eTale? vachanavagarNAnI je
paryAy hatI teno sanhAr thyo eTale ke bhAShAnI paryAyathI bhAvAntarano abhAv- bhAShAnI paryAyathI
bhAvAntar (je bhAv chhe) te bhAvano abhAv, bhAvAntar (arthAt) bhAShAnI paryAyathI bIjo anero
bhAv (eTale) sanhAr-vyay tenA abhAv svabhAve I bhAShAnI paryAy prakAshe chhe. AtmAthI nahIn.
AhA..! lo Avun chhe. bhukako - bukkAnun ahInyAn nathI. bhukakAno vepAr chhe ne ene...! shun kahevAy
ene? pAvaDar. e pAvaDaranI utpatti thaI, paryAyapaNe. to te pUrvanI paryAy - avasthA hatI teno
sanhAr (-te nAsh). utpattinA (pAvaDaranA) bhAvathI anero bhAv eTale (gAngaDAno) sanhAr, e
bhAvathI bhAvAntar, enA abhAv (svabhAve) te bhAv (pAvaDar) dekhavAmAn Ave chhe. lyo, A tamArA
pAvaDar par UtAryun! AhAhA. AchArye paN ghaTano draShTAnt Apyo chhe ne...! juo! ghaDAnI utpatti,
eno

Page 232 of 540
PDF/HTML Page 241 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 232
je bhAv. tenAthI bhAvAntar- anero bhAv (je pinDano bhAvano) sanhAr te abhAv. bhAvAntar eTale
bhAvathI anero bhAvano (te) abhAv. e abhAvasvabhAvathI A utpAd bhAse chhe. samajAy chhe kAI?
A to vastunI sthitinun varNan chhe.
‘ane samyagdarshanano viShay chhe.’ e rIte barAbar pratIt thavI
joIe. pratItimAn paN Ave chhe. Avyun’ tun ne olAmAn (gAthA-98 TIkAmAn) atAdbhAvik
(bhedamAn). paryAyathI joIe to (bhed) unmagna chhe (ane dravyathI joIe to nimagna chhe) em
Avyun’ tun (gAthA-98 nI TIkAmAn). bhaI, A to sarvagnabhagavAn, enA gneyo - padArtha, enI
pratIti kem karavI ane enun kevun svata svarUp chhe enI vAt chhe. AhA.. hA!
ahInyAn kahe chhe kaho je utpanna thayo, e kumbhArathI nahIn. paN te utpattino bhAv chhe enAthI
bhAvAntar - anero bhAv eTale vyay (arthAt) anero bhAv vyay, em (utpattino) bhAv chhe temAn
eno abhAv chhe, e abhAvathI te bhAv bhAse chhe. pUrvanI avasthAnA abhAvathI ghaDAnI avasthA
bhAse chhe. ghaDAnI avasthA ‘bhAv’ chhe. e bhAvAntaranA enA bhAvathI anerA bhAv pUrvanI avasthA te
anero bhAv eno abhAv (eTale) mATInA pinDanI avasthAno abhAv (ne) e pinDamAnthI mATInA
ghaDAnI utpattino sadbhAv. AhA.. hA! shun vAt karI chhe (alaukik!!) dhyAn rAkhe, to pakaDAy evun
chhe. bhAShA sanskRitanI kaI jhINI nathI. AhA..!
(vaLI pharIne juo!) A sharIr chhe. (A hAth hAlavAnI) A paryAy chhe, e paryAy enA
pahelAnI je paryAy hatI (sthir hAthanI) te A (hAlavAnI) paryAyathI bhAvAntar chhe. anero bhAv-
anerI dashA (chhe). A chAlavAnI utpatti enAthI anero bhAv (chhe). enA abhAvathI A
(hAlavAno) bhAv prakAshe chhe. pUrva bhAvanA abhAvabhAvathI A bhAv prakAshe chhe. AhA... hA!
AtmAthI e bhAv hAle chhe ne chAle chhe ane prakAshe chhe em nathI. AvI vAt chhe!
(shrotA)
samyagdarshananI paryAyanI utpatti shI rIte chhe? (uttara) samyagdarshananI paryAyanI utpatti (mATe) kAl
A dAkhalo Apyo hato. enAthI bhAvAntar eTale mithyAtva, tenA abhAvasvabhAve samyagdarshan prakAshe
chhe. darshanamohanA abhAv svabhAve samyagdarshan prakAshe chhe em nathI. AhA... hA! kaho miThAlAlajI,
vAtun to miThThI chhe badhI. AhA... hA!
(A) gnAnamAn, hINI dashAno utpAd, e pUrvanI je dashA hatI k kThIk teno abhAv, hINI
paryAy-hINI utpatti enun e bhAvathI bhAvAntar (eTale) e paryAy hINI utpanna thaI - hInatAnI
utpattinA bhAvAntar eTale anerI paryAy, enA abhAvasvabhAve e gnAnanI hInatA prakAshe chhe. karmane
laIne nahIn. A moTo vAndho UThayo hato varNIjI hAre. (eNe) chopaDImAn lakhyun chhe. AnhIno virodh
karyo chhe. ‘gnAnAvaraNIy’ bahAr pADayun chhe. pADo bApA! ene khabar nathI bachArAne... enun em kahevun
hatun ke gnAnanI hINI avasthA gnAnAvaraNIyanA udayane laIne chhe. ane gnAnanI visheSh dashA e

Page 233 of 540
PDF/HTML Page 242 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 233
gnAnAvaraNIyanA kShayopashamane laIne chhe. AhA.. hA! A to samajAy evun chhe bApA! bhagavAn
AtmAne na samajAy (to) kone samajAy? AhA... hA! gnAnanI hINI dashA, are! adhik dashA lyo,
gnAnanI visheSh dashA thaI e gnAnAvaraNIy karmanA abhAvathI thaI em nahIn. AhA...! e gnAnanI
adhik dashA thaIe pUrve je hINI dashA hatI e adhik dashAthI anero bhAv chhe, e adhik dashA
gnAnanI emAn pahelAn hINI dashA hatI e bhAvAntar chhe - anero bhAv chhe, enA abhAvasvabhAve
gnAnanI adhikatA bhAse chhe. AhA... hA! gnAnanI hINIdashAmAn abhAvasvabhAve gnAnanI adhik dashA
bhAse chhe. gnAnAvaraNIy (karma) nA kShayopashamathI gnAnanI paryAy adhik thaI em bhAse chhe em nathI.
AhA... hA! prabhu! prabhu! prabhu! mArag to juo! bahu saras vAt chhe A. e bhAI! bahu vAt, ThIk
AvI gyA! AvI vAt chhe bApA! shun kahIe! varNIjI hAre enI charchA thaI’ tI. virodh karyo bahu!
AvI shraddhA agnAn chhe ne te sansArane DUbADI deshe. are prabhu, shAnt thA bhAI! A vidvattAnun chihna
nathI bApA! chopaDImAn chhApyun’ tun, chopaDI chhapAI gaI chhe.
(e chopaDImAn lakhyun chhe shun koN tyAn gayA? ratanachandajI) ‘mahArAj, kAnajI svAmI em kahe
chhe ke gnAnanI hINI-adhikatA potAnI yogyatAthI thAy chhe. gnAnAvaraNIyane laIne nahIn. kem mahArAj!
(tame shun kaho chho?) are, I agiyAr angano bhaNanAr kahe to ya I vAt sAchI nahIn. (shrotA)
Ape svIkArI lIdhI? (uttara) e vastu ja enI pAse nathI ene chAlatI nathI bachArAnne (khabar
ja nathI) shun thAy? are...re! ene AtmAnun hit to karavun chhe ne...! ene hit to karavun chhe ne...!
dukhI thAy evun to (amane bhAvamAn’ ya na hoy). paN khabar na maLe tattvanI! AhA..!
santoShakumAr! A e santoShakumAr chhe ne..! tamArun nAm kIdhun vidishA A damoh. AhA... hA! prabhu!
kahe chhe ke AtmAmAn kevaLagnAnanI utpatti e ‘bhAv’ . enAthI bhAvAntarapUrvanI paryAy hINI
te bhAvAntar. enA abhAvasvabhAve (kevaL) gnAnanI paryAy bhAse chhe. gnAnAvaraNIy (karma) nA kShayathI
bhAse chhe em nahIn. chhe.? AtmAmAn rAg thAy, e rAganI utpatti (nI paryAy chhe). e pUrvanI
paryAyanA sanhArathI thAy chhe. karmanA udayane laIne rAg utpanna thAy chhe em nathI. (e) rAganI
utpatti chhe e ‘bhAv’ chhe. ane enAthI anero bhAv, pahelI je pUrvaparyAy hatI pagaTI chhe paN thoDI
chhe e anero bhAv, tenA abhAvasvabhAve gnAnanI (rAgarUp) vartamAn dashA dekhAy chhe. AhA.. hA! shun
AchAryonI shailI! gajab vAt chhe bApu!! tIrthankaradev sAkShAt birAje chhe AhA... hA! enI
divyadhvani (sAmbhaLI) jyAn indra bolI nIkaLe (UThe) (aho prabhu!) galuDiyAnnI jem bese
sAmbhaLavA (e vANIne) bApu, e mArag to alaukik chhe. I laukikathI samajAy evun nathI AhA...
hA!
(kahe chhe ke) em (AtmAmAn) sampradAn nAmano guN chhe emAn paryAy pragaT thAy chhe.

Page 234 of 540
PDF/HTML Page 243 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 234
vItarAg (tA) nI paryAy thaI, pragaT thaIne e pote potAne Ape chhe. AhA.. hA..! sampradAnanI
eTale dAnanI (nahIn) parane dAn AtmA karI shakato nathI. paisA devAnun, rUpiyA ApavAnun evun to
AtmA karI shakato nathI. are...! munine AhAradAn Ape, e paN kArya AtmAnun nahIn. Ah... hA!
e AhAranA paramANunI paryAy je roTalIrUpe chhe. e Am-Am jAy chhe. e paryAyanA bhAvathI pUrve
je bhAv hato - Am - Am nahotun te bhAvAntaranA abhAvasvabhAve e paryAy (AhAranI) thAy
chhe. denAranA bhAvathI te bhAv thAy chhe (em chhe nahIn)... AhA...! denAranA bhAvathI tyAn roTalI
apAy chhe ke mosambIno ras apAy chhe. (em nathI.) AhA.. hA! AvI vAt! ko’ bhAI! koIe
koI’ dI kyAn’ ya sAmbhaL‌yun nahotun (Avun tattvasvarUp). shun shailI!! AhA.. hA!
koI kahe ke Ane dUdh khapatun nathI. to eno artha sho? dUdh khape chhe evo je paryAy hato e
paryAyano vyay thaI, sanhAr thayo. ane dUdh khapatun nathI evo je vikalpa utpanna thayo. e paryAyanI
virUddha (no bhAv) - enAthI anero bhAv- khapatun hatun. evo bhAv enA abhAvathI utpanna bhAv
(khapatun nathI e bhAv) thayo. AhA... hA! Avun svarUp chhe! A to badho UDAvI dye chhe vyavahAr
(shrotA) vyavahAr to hoy ne paN... (uttara) A ja vyavahAr chhe. paryAyane... utpAd... vyavasiddha
karIe e vyavahAr chhe. enun lakSha dravya upar jAy e nishchay chhe. AhA... hA! samajANun kAI?
(ahInyAn kahe chhe ke) “je kumbhano sarga chhe te ja mRuttikAmpinDano sanhAr chhe.” ghaDAnI utpatti te
ja mRuttikApinDano sanhAr chhe te ja rIte ja samaye mATInA pinDano sanhAr chhe. “kAraN ke bhAvanun” eTale
ghaDAnI utpatti thaI e bhAvanun “bhAvAntaranA” eTale anerA bhAvanun eTale ke pinD je anero bhAv
hato tenA “abhAvasvabhAve avabhAsan chhe” AhA.. hA! ek nyAy samaje to (badhun samajAy
jAy). (A to) paranun karun, paranun karavun, paranun karun. (e abhiprAy agnAn-mithyAtva chhe). AhA..
hA! “mokShamArgaprakAshak” mAn Ave chhe bhagavAne upakAr karyo. AThamAn (adhyAyamAn). eTale e to
samajAy chhe ke vANI nIkaLI.
(shrotA) to bhagavAne upakAr karyo kem kahevAy? (uttara) koN kare?
ane te te bhAve vANI nIkaLe tem kahyun. e paN vyavahArathI chhe, bAkI to te samaye bhAShAvargaNAnI
paryAy utpanna thaI, enAthI anero bhAv, eno vyay thaIne abhAv thyo, tyAre te bhAShA nIkaLI chhe.
bhagavAnanI thaI nathI. ke jagatanA bhAgyane udayane laIne thaI nathI.
तातै भवि भाविक जन nathI
Avatun.... samajAvavun hoy tyAre em ja samajAve AhA.. hA!
A AtmA, samakitanI paryAyano utpAd, e pUrvanI mithyAtva paryAy hatI, e bhAvAntar bhAv
chhe. enA abhAvasvabhAve samakitanI paryAy prakAshe chhe. darshanamohanA abhAv svabhAve samakitanI
paryAy prakAshe chhe. em nathI. olun Ave chhe ne k knahIn, phUlachandajIe khulAso karyo chhe. yAd rahe
nahIn.
(shrotA) jainatattvamImAnsA (uttara) pahelAnnun k kchhe. paN yAd kyAn rahe chhe? bhAv

Page 235 of 540
PDF/HTML Page 244 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 23p
magajamAn chhe k! kem ke A rIte Am kahyun chhe paN e vyavayahAr chhe. (shrotA) karmanA abhAvathI
thAy chhe.
(uttara) hen, e to thAy chhe, e to ThIk! bIjun chhe k, kI to chAr karmanA kShayathI...
(shrotA) akarmadashA.. . (uttara) I to khyAl chhe, bIjun k kchhe bhAShAmAn. siddhAnt ene (Apyo
chhe) bahu sAro chhe. thoDun paN satya hovun joIe bhAI! lAmbI lAmbI vAto kaI moTI (kare) ne satya
kAI hAth na Ave. utpAd - vyay - dhrauvya sat e utpAdabhAvathI anero vyayabhAv, enA
abhAvasvabhAve utpanna (utpAd) chhe. AhA... hA! (shrotA) kevalagnAnI bhagavAn bhAvashrutathI
divyadhvanimAn gnAn Ape chhe.
(uttara) I to Ape chhe. e to badhI khabar chhe, bhAvashrutathI Ape chhe.
bIjI vAt chhe, magajamAn Ave chhe paN (shrotA) eno abhAv svabhAv chhe I (uttara) ahIn nA.
e to abhAv chhe. (shrotA) abhAvasvabhAve kahyun paN jaDano abhAv thayo nathI (uttara) nA, nA.
e to badhI khabar chhe, paN bIjun chhe. e shrutagnAnano upadesh paN koN Ape? e to pahelun kahI
gyA... ne!
AhA... hA! te vakhate te paramANuno svaavasar, bhAShA thavAno svaavasar chhe. te pragaTe (chhe)
bhAShA. te ja avasare, te ja kALe, te ja rIte divyadhvani thAy. teno pUrvanI paryAno te bhAvathI anero
bhAv (eTale) nahotI paryAy thaI e anero bhAv e bhAvanA abhAv svabhAve bhAShA thaI chhe.
bhagavAne bhAShA karI chhe em nathI. bhAvinA bhAgyane laIne thaI chhe eme ya nathI. AhA.. hA!
(shrotA) bhavinA bhAgya mATe to kahevAy chhe.. . (uttara) e to kIdhun ne.. e badhI nimittathI vAtun
bApA!
(kahe chhe ke) samay, samayanun sat. utpanna. svatantrapaNe, bhAvAntar je pUrvano sanhAr enA
abhAvasvabhAve utpanna thAy. e vastunI sthiti chhe. bAkI badhun nimittathI thAy ne AmathI thAy ne
(e badhA vyavahArathA kathan chhe) (loko kahe ne) be kAraNe kArya thAy. (em kahIne) vAndhA UThAve
chhe. ‘tattvArtha rAjavArtik’ mAn evun Ave chhe, be kAraNe kArya thAy. ahInyAn to kahe chhe ke e bIjI
chIj chhe evun gnAn karAvyun chhe. ahInyAn sAdhak rAg chhe enAthI samyagdarshan thAy, sAdhakathI sAdhya thAy
em nathI paN nimittathI kathan chhe. bAkI to sAdhak je shubharAg chhe eno vyay thaIne (samyagdarshan
thAy chhe). (shubharAg chhe) enI ruchino vyay thaIne - e samyaktvI paryAyathI (shubh) nI ruchi chhe
te anero bhAv chhe - teno abhAv thaIne samyagdarshananI paryAy utpanna thAy chhe. (vastunun svarUp)
Am chhe. kyAy tamArA chopaDAmAn Ave nahIn. kyAy, vepAramAn Ave nahIn, atyAre to sampradAyamAn ya
Avatun nathI, prabhu shun! AhA... hA! ane ekAnt, ekAnt karIne (A vAtane lakShamAn na lye.)
AhA... hA! mAnD bahAr Avyun anekAnta!! haLave bolo, utAvaLathI bolo, samajAy em bolo e
badhI vAtun ho! AhA.. hA! are!
(kahe chhe) A pAnAmAn khyAl gyo ane je gnAnanI utpatti thaI, e AnAthI nahIn. te kALe
te thavAnI hatI te utpAd thyo, ane bahu kAr lyo to pUrvanI (paryAyano) vyay chhe - enA

Page 236 of 540
PDF/HTML Page 245 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 236
sanhAr - abhAvane kAraNe (eTale ke) enA abhAvathI bhAv utpanna thayo. pUrvanI paryAyanA abhAvanA
kAraNe bhAvanun avabhAsan thyun. (prakAshavun thyun) AhA..! have Avun kyAn yAd rahe? juo, A chhokarAmv
chhe ne...! I kaye savAranun sahelun paDe ne A baporanun jarI jhINun paDe (chhe)! bhAShA to sAdI chhe bApA!
A to A. A to draShTAnt Apyo ghaDAno. siddhAnt to siddhAnt chhe te chhe. paN lokone ekadam
khyAlamAn Ave (tethI draShTAnt ghaDAno Apyo chhe). tyAre e (loko) kahe ke kumbhAr vinA ghaDo thAy
nahIn. (vaLI kahe) kumbhAramAn ghaDAnA kartApaNAno bhAv chhe tyAn sudhI kahe chhe. ghaDAnA kartApaNAno je
bhAv (ghaDAmAn) chhe evo kartApaNAno bhAv kumbhAramAn paN chhe. ahA.. hA! nimitta kartA kahyun chhe ne...!
em nathI bhAI! AhA..!
(kahe chhe ke) dUdhamAnthI dahIn thAy chhe. e chhAshanun (meLavaN) nAkhyun enA kAraNe nahIn, em kahe
chhe. e dahInnI je paryAyano utpAd (thayo), te pUrvanI (dUdhanI) paryAyano sanhAr (arthAt) abhAv
(thayo). dahInnI paryAyano ‘bhAv’ enAthI bhAvAntar pUrvanI paryAy je (dUdhanI) chhe te (bhAvAntar chhe)
eno abhAv thaIne dahInnI paryAy thAy chhe. AhA.. hA! have A te (vastusthiti). e bhAI! Avun
chhe.
ahInyAn to kahe chhe ke prabhu tun gnAtA chhe ne..! e gnAtAnI je paryAyano utpAd (thyo) e
parane jANe chhe mATe gnAtA (thyo) em nathI. AhA.. hA! paN gnAtAnI paryAy je chhe eno je utpAd
(thyo) enI pahelAnI paryAyano sanhAr nAm abhAv thaIne (gnAtAnI) paryAy thaI chhe. AhA... hA!
(Amm kahIne prabhu) shun kahevun chhe? (‘samayasAr’) 320 gAthAmAn Avyun ne..! ke AtmA, uday ane
bandhane jANe, nirjarA ne mokShane jANe. AhA... hA! shun shailI!! prabhunI!! nirjarA ne mokShane kare nahIn
paN jANe. e jANavAnI paryAy paN - nirjarA ne mokShanI paryAy chhe mATe tene jANavAnI paryAy chhe,
em nathI. samajANun kAI? a. hA... hA... hA! mokShanI paryAy ane mokShanA mArganI paryAy to dravya
kare nahIn. AhA.. hA! ene jANe! ene kALe! ke mokSha chhe, nirjarA chhe em. I jANavAnI paryAy paN
- e nirjarA ne mokShane jANe chhe -enAthI jANavAnI paryAy thaI em nathI. e jANavAnI paryAy
pahelAn je jANavAnI paryAy hatI, eno sanhAr nAm e jANavAnI paryAyathI bhAvAntar sanhAr, enA
abhAvasvabhAve e (jANavAnI) paryAy bhAse chhe. e mokSha ne nirjarAne jANe chhe mATe paryAyane mokSha
ne nirjarAnun kAraN chhe, mATe gnAnanI paryAy thAy chhe em nathI. A to Avun - Avun AvI jAy
chhe! AhA.. hA! (lokone) kAne to paDe AhA...! param sat prabhu! gnAtA- draShTAnI paryAy, e paN
jene jANe chhe mATe enAthI thaI chhe em nathI. chhe enI paryAy paN, pUrvanI paryAyamAn, utpanna paryAy
thaI enAthI anero bhAv te pUrvanI paryAy, teno sanhAr nAm abhAv-bhAvAntaramAn abhAvasvabhAve te
paryAy bhAse chhe. AhA.. hA! (AtmA) navaro nagAr chhe. parathI bilakul navaro chhe!! maphatanA
abhimAn karIne (rakhaDe - bhaTake chhe).
(shrotA) parathI navaro paN potA kAmathI bharapUr chhe ne...!

Page 237 of 540
PDF/HTML Page 246 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 237
(uttara) kAm kedI’ hatun ene! AhA..! enun kAm to jANavun - dekhavun e paryAy (mAn TakI rahevun)
e enun kAm (chhe), e kAmamAn paN jene jANe chhe e kAraN kAmamAn nahIn. AhA... hA! kevaLagnAnanI
paryAy lokAlokane jANe mATe lokAlok kAraN chhe em nahIn. AhA... hA! te kevaLagnAnanI paryAy,
pUrvanI paryAyanA abhAvasvabhAve prakAshe chhe. te ja samaye utpAd chhe ane te ja samaye pUrvanI paryAyano
abhAv chhe. sanhAr chhe. AhA.. hA.. hA.. hA!
‘ek sUtra jo A samaje to kramabaddha’ (besI jAy).
vyavahArathI nishchay thAy, nimittathI nishchay (upAdAnanun kArya) thAy e badhI vAt UDI jAy chhe.
(gnAtA-draShTA thaI jAy chhe.) are! paN evo vakhat kyAn chhe? AhA..! “pragaT paryAy je chhe, pragaT
paryAy vinAnun dravya koI dI’ na hoy.’
ahInyAn em kahe chhe, pragaT paryAy je chhe guNanI, AhA... hA! te paryAyathI anerI paryAy
eTale te pUrvanI paryAy, teno sanhAr eTale abhAvasvabhAve vartamAn paryAy dekhAy chhe. AhA... hA...
hA.. hA! (A ek nyAyamAn to) keTalun samADI dIdhun chhe!! utpatti kIdhI ne.. ghaTanI.. (utpAdano
pahelo bol thayo) have bIjo bol Avyo.
(ahInyA kahe chhe ke) “vaLI je mRuttikApinDano sanhAr chhe.” mATInA pinDano vyay chhe “te ja
kumbhano sarga chhe.” te ja ghaDAnI utpatti chhe. “kAraN ke abhAvanun bhAvAntaranA bhAvasvabhAve”
AhA..! sanhAr chhe te abhAv chhe. eno bhAvAntar je anero bhAv te utpAd (chhe).. a. hA.. hA..! chhe’
pinDano sanhAr, te kAraN te kAraN te abhAv-te kAraNano abhAv, bhAvAntar (eTale) te bhAvathI
anero bhAv (sanhAr bhAvathI anero bhAv) koN? utpanna thAy te. ghaDAnI utpatti thAy te. jenun
sanhAranA abhAvanun bhAvAntararUpe prakAshavun. AhA.. hA.. hA! pahelA (bol) mAn em hatun. bhAvAntaranAn
abhAvasvabhAve prakAshavun, ahInyAn (bIjA bolamAn) abhAvanun bhAvAntaranAn bhAvasvabhAve prakAshavun (chhe).
utpanna chhe ne..! sanhArane samaye ja utpAd chhe, te sanhArathI anero bhAv eTale utpatti (utpAd). e
bhAvanA abhAvasvabhAve bhAv (kahyun) pelAmAn abhAvasvabhAve abhAv (kIdhun tun) AmAn
abhAvasvabhAve bhAv (kIdhun). AhA... hA.. hA! mRuttikApinDano sanhAr chhe - (mATInA) pinDano vyay chhe
te ja ghaDAnI utpatti chhe, kAraN ke abhAvanun - e pinDano abhAv jenun bhAvAntar (eTale) anero
bhAv evo je ghaDAnI utpatti tenA bhAvasvabhAve
“avabhAsan chhe.” AhA.. hA.. hA! vANiyAne A
vepAr ADe samajavun kaThaN paDe! dhIrethI samaje to A samajAy. (shrotA) DAhI jAt, hushiyAr jAt
ene vaLI kaThaN paDe?
(uttara) duniyAmAn to em kahe chhe (DAhInA gAnDA ne gAnDInA DAhyA)
DAhImAnA dIkarA vANiyA gAnDA. gAnDI (mAnA) DAhyA em kahe lyo! vANIyANI DAhIne DAhImAnA
dIkarA gAnDA em kahe ane bharavADaN DAhI enA dIkarA gAnDA em (paN) kahe chhe. bharavADaN DAhyun
enA dIkarA gAnDA em kahe vANiyANI vevalIyun enA dIkarA DAhyA em kahe chhe. badhI vAtun chhe. evI
vAtun sAmbhaLatA. ohoho! aDhI rUpiyAnun maN to chAr paisAnun shair evI A kUnchI UtArI chhe. enA

Page 238 of 540
PDF/HTML Page 247 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 238
uparathI dAkhalA (gaNo ne) chAlIsh sher sudhI laI jAv eTalA dAkhalA (gaNo to paN jarI bhUl na
paDe).
(ahInyAn kahe chhe ke) “arthAt nAsh anyabhAvanA utpAdarUp svabhAve prakAshe chhe.” AhA..
hA! mokShamArganI paryAy (chhe) eno nAsh, eno anero bhAv je utpAd ke gnAn, tenA sanhAranA
abhAvasvabhAve ‘bhAv’ bhAse chhe. sanhArano abhAvasvabhAv ane bhAvAntar e bhAv. utpanna thayel
bhAv (arthAt) sanhAranA abhAvasvabhAvarUp, bhAvathI anero bhAv utpanna thAy chhe. AhA.. hA!
karmathI bilakul nahIn em ahInyA kahe chhe. AhA...hA...hA!
(kahe chhe loko ke) antarAyakarmathI AtmAmAn vighna paDe. em vAtun kare. AhA..! (amAre)
bhaI ghaNI samajavAnI (dhagash) chhe paN gnAnAvaraNIy (karma) no kShayopasham thAy to ne...! em kahe
chhe. AhA...! (samajavAmAn) gnAnAvaraNIy (karmano) kShayopasham joIene! enI ahInyAn nA pADe chhe.
(kahe chhe ke) tAro je ughADabhAv vartamAn (je) svatantra utpAd chhe ene pUrvaparyAyanA bhAvanA
anerAbhAvanA - abhAvasvabhAve tArun prakAshavun chhe. karmanA abhAvasvabhAve nahIn. karmanA abhAvasvabhAve
gnAnanun prakAshavun chhe em nahIn Ato gayun chhe kAle. gnAnanI hINI - adhik dashA gnAnAvaraNIy (karma)
ne laIne thAy e vAt sAchI nathI. A charchA thaI’ tI moTI. (varNIjI hAre gaNeshaprasAd varNI).
samajANun? AhA.. hA! chhe ne I chhe ne! pustak chhe ne e kyAn chhe? khulAsAmAn Am kahe chhe e?
(chopaDImAn vAnchIne) juo prashna to paN jIvane utpAd. gnAn kI pariNati jIvakA svabhAv to
pariNamanA hai. aur vartamAn men jo hamArI sansAr avasthAmen ekendriy jIvonko gnAnakI kamI huI hai
kayA vah karmakI vajahase huI hai? binA karmase huI hai (kamI svayamev apanese huI hai)? AhA... hA!
varNIjI kamI karma ke kAraN hai, kamI men kAraN karmakA uday gnAnAvaraNIyakarma hai, AhA.. hA! chhe?
kAnajIsvAmI kahate hain mahArAj! gnAnAvaraNIy Adi karma kuchh nahIn karatA. AhA..! achchhA hai TheTh...
gnAnAvaraNIy karma-karma kuchh nahIn karatA. apanI yogyatAse gnAnamen kamI hotI hai, mahArAj! gnAnakI
kamI-vRuddhi apanI vajahase hotI hai, apanI yogyatAse hotI hai. kAnajIsvAmI em kahate hain. nimitta
karma kuchh nahIn karatA. mahArAj! kayA yah ThIk hai? varNIjI kayA ThIk hai? yah ThIk hai! Ap hI socho.
kaise yah ThIk hai, yah ThIk nahIn hai. ar..ra..ra! AvI chIj thaI gaI. bichArA varNIjI. Avun kahevun’ tun
dharamamAn. e loko to paN varNIjI, varNIjI kare ne digambaramAn. shAntisAgar karatAn paN kShayopashamamAn
kShayopasham vadhAre ne...! have I Am kahe chhe. ahIn bhagavAn Am kahe chhe have. AhA.. hA! ke gnAnamAn
kamI hatI, e potAnI paryAyano kamI thavAno kAL chhe tethI thAy chhe. e pUrvanI paryAyanA
abhAvasvabhAve thAy chhe. e karmanA udayane laIne kamI thAy chhe em nathI. varNIjIne maL‌yA chho ne..!
tyAn bhAI chhe bichArAn Am viShNumAnthI AvyA’ tA.

Page 239 of 540
PDF/HTML Page 248 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 239
paN A mUL chIj bApu! hindustAnamAn no’tI! e bhagavAnano pokAr chhe. AhA...hA!
gnAn kI kamI jo hai, gnAnAvaraNIy karma se hotI hai e ThIk chhe. apanI yogyatAse hotI hai ye
(ThIk) nahIn. ko’ mIThAlAlajI! A tamArA varNIjI!! gnAnamAn kamI (gnAnAvaraNIy karmase hotI hai)
AhA...! to to eno artha e thyo ke samakitanI utpatti paN darshanamohanA abhAvathI thAy. AhA...!
ahInyAn kahe chhe ke mithyAtvanA abhAvathI samakitanI utpatti thAy. utpAdathI sanhAr e anero bhAv
chhe. enA abhAvathI tenI (utpAdananI) utpatti thAy. AhA...hA...hA! ‘A to mahA siddhAnt chhe.’
(shrotA) charaNAnuyog ane karaNAnuyoganI paddhatimAn pher to paDe ne...! (uttara) I to
nimittathI kathan chhe. vastusthiti ‘A’ chhe. bAkInI vAtun chhe badhI. I karmathI thAy ne...! e badhA
nimittanAn kathan chhe. em nathI. vyavahAranay kahe chhe em nathI. bhAIe na kahyun? ToDaramalla (jI)
(‘mokShamArgaprakAshak’) mAn kahyun chhe jyAn jyAn vyavahArathI kahyun tyAn em nathI. emAn nimitta hatun enun
gnAn karAvyun chhe. (paN) em nathI. (shrotA) mokShamArgaprakAshakamAn to chokhkhun chhe. (shrotA) Avun
mAne to kathAnuyog Adi shAstro khoTAn paDI jAy..!
(uttara) shAstro sAchAn paDe chhe. I paryAy je
apekShAe kahyun chhe I (apekShAe) sAchAn chhe. AhA..! vAt khoTI paDe ne I vAt sAchI paDe em chhe?
(to to) lyo, A pravachanasAr chhe I khoTun paDe chhe, bhagavAnanI vANI khoTI paDe lyo!! (shrotA)
be ya apekShAmAn kaI vAt sAchI?
(uttara) be ya apekShA eTale sAchI eTale? nimittathI kahyun chhe e
sAchun. pratyakShathI kahyun ‘A’ (te nishchay sAchun apekShA samajavI joIe ne...! (shrotA) e (loko)
apekShA ja samajatA nathI... (uttara) chhe, e e moTo vAndho... moTo vAndho! lakhI gayA chhe (varNIjI)
sonagaDhanun sAhitya DUbADI deshe. lakhI gayA chhe shun thAy? e bachArAne beThun hashe! bhagavAnadAsane kahyun
to e kahe e to panDitoe.. banAvyun (chhe) paN e bolyA chhe e lakhAN hajAro pustak chhapAI gyA
chhe. are! (A tattvanI) sUkShmatA, bahu sUkShmatA! A to pUrvanun hatun andar eTale Avyun nahIntar to
kyAn’ya sAmbhaL‌yun jAy nahIn. AhA... hA! ekoteramAn pahelun bahAr paDayun! baporanA poShA karIne beThA
hoy ne badhA. AhA... hA! deshAI ne...! bhImajI deshAI! ane A manasukhabhAI chhe ne... e badhA
poShA karIne beThAn’ tA bapore. sAmbhaLe pUrvamAn beThA hoy I sAmbhaLe. pAchhaL beThAbeThA sAmbhaLe. kem to
bolI na shake! kahyun laIne AtmAne vikAr thAy e bilakul jUThI vAt. tyAn ‘A’ kyAn hatun?
(pravachanasAr Adi) A to sAmbhaL‌yun no’ tun kAI! ‘potAnI paryAy potAthI thAy, parathI nahIn
evo mahAsiddhAnt chhe’ kIdhun. mAnavun na mAnavun jagatanI pAse (chhe) jainamAn to karmathI – karmathI thAy’
(evo ja abhiprAy ghaNAno chhe). pelA jeThAbhAI chhe ne...! rAmavijayajI hAre charchA kare.
rAmavijayajIe kahyun ke karmathI vikAr thay, karma bandhAshe pachhI karam (thI chhUTashe tyAre vikArathI chhUTashe)
A kahe ke e mAnyAmAn Avatun

Page 240 of 540
PDF/HTML Page 249 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 240
nathI. AhA.. hA!
(kahe chhe ke) bIjA dravyanI paryAy bIjA dravyanI thAy bApu! (ekabIjA dravya) aDe ya nahIn
(ne) A shun kahe chhe bApu! ek dravya bIjA dravyane aDatun nathI.’ bhagavAn Atma (dravya) karmanA
udayane aDatun nathI. (karma) e jaD chhe. prabhu chaitanya arUpI chhe. arUpI, rUpIne kem aDe? karma jaD chhe
e AtmAne kem aDe? (kadI na aDe.) AhA.. hA! ane karmano Uday paN utpanna je thayo, te
sattAnI paryAyamAn ahIn sanhAr thyo. AhA.. hA! enI sattAnI paryAyano sanhAr thyo (e) utpanna
kALathI bhAvAntar - anero bhAv je sattAnA paryAyano abhAv, enAthI utpanna chhe. AhA... hA.. hA!
ko’ (panDitajI)! Avun chhe. ‘prabhu tyAn rahyA (ame) ahIn AvI gyA!! AhA.. hA! A mArag
prabhuno chhe, hAlyo Ave chhe. enA paDayA virah! vAtun rahI gaI. enA artha UndhA karIne (adharma
chalAvyo.) ane (A satne) ekAnt chhe (ekAnt chhe) em chalAvyun. shun thAy bApu! emAn bIjAne
nukasAn nathI. I (loko) ekAnt kahe to bIjAne nukasAn chhe kAI? nukasAn to ene chhe. AhA...
hA!
(kahe chhe) A ‘gney adhikAr’ chhe. chha e dravyo, enI pUrva paryAyanA sanhArano bhAv, enAthI
bhAvAntar je utpanna (bhAv), enA bhAvathI utpanna bhAse chhe. arthAt (bhAvAntar bhAvanA) abhAvanA
bhAvathI (e) bhAv utpanna bhAse chhe. AhA.. hA.. hA! dAkhalA AkhI duniyAnA Ave emAn (siddhAnt
samajavo joIe). (sabhAne udreshIne) ko’ thoDun - thoDun pakaDAy chhe ke nahIn? e bhAI! e em kahe
chhe ke’ bhIlAI - bhIlAImAn maLe tem nathI. aho... ho... ho! AhA... hA! shun gAthA!! so... so...
so. te, te. AhA... hA! gajab vAt chhe!! hoy chhe rAg, hoy chhe gnAnIne, shubhabhAv hoy chhe, paN te
to shubharAg, shubharAgane kAraNe ane dehanI kriyA dehane kAraNe thAy bhAI! ene (gnAnIne) je
ashubharAg chhe tene, jANavAnI je paryAy thaI. e ashubharAgane laIne nyAn nahIn, jANavAnI paryAy
pUrve e jAtanI nhotI, teno abhAv thaIne (A) jANavAnI paryAy thaI. AhA... hA! bhAv ne
abhAv be ya nI andaramAn (ramat) chhe A. (shrotA) pUrvano abhAv (vartamAn) A bhAv.
(uttara) “kAraN ke abhAvanun bhAvAntaranA bhAvasvabhAve avabhAsan chhe (arthAt nAsh
anyabhAvanA utpAdarUp svabhAve prakAshe chhe).
AhA... hA! chhe? be bol thyA. (have) trIjo (bol).
(ahInyAn kahe chhe ke) “vaLI je kumbhano sarga ane pinDano sanhAr chhe te ja mRuttikAnI sthiti
chhe.” vaLI je kumbhanI utpatti ne pinDano vyay te mRuttikAnI sthiti chhe. te ja samaye mRuttikApinDano vyay
chhe. AhA.. hA! utpAd, vyay ne dhrauvya ek samayamAn chhe. keTalAk em kahe chhe ke utpAd, vyay,
dhrauvyamAnthI ek ansh lyo dhrauvyano paryAyamAn, dhruv Akhun na levun. em nathI. dhruv pote ja ansh chhe.
AkhAmAn utpAd, vyay ne dhrauvya traN thyA ne...! e traNey ne payAy kIdhI chhe. Avashe

Page 241 of 540
PDF/HTML Page 250 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 241
ApaNe (AgaL gAthAmAn). (vaLI) keTalAk em kahe ke utpAdavyayadhrauvya hAre chhe to dhruvano eno
ansh levo (paryAyamAn). dhruv trikALI chhe e judun chhe! em nathI. AhA... hA! are, prabhuno mArag,
param satya!! (chhe tem jANavo joIe.)
(kahe chhe ke) ahInyAn je (vyAkhyAn) sAmbhaLatA, je gnAnanI paryAy tyAn UghaDe chhe. e to
pUrvanI paryAyanA sanhArathI Upaje chhe. shabdothI Upaje chhe em nathI. emanun Upajavun ane pUrva paryAyano
vyay ek ja samaye chhe. pUrvanI paryAyanA vyayathI (eTale) sanhArathI (je) anero bhAv (te) utpanna
thayo. (arthAt) anero bhAv- bhAvabhAsan. (e) shabdane laIne, sAmbhaLavAne laIne bhAsyo (em
nathI). AhA.. hA! AvI vAt!! (koI em kahe ke) tyAre e pahelAn (to) e paryAy nahotI,
ane atyAre (vyAkhyAn) sAmbhaLavA vakhate magajamAn (buddhimAn) paryAy A ja AvI pahelAn jANI
nahotI, vichAramAn pahelI nhotI. tyAre tene sAmbhaLavAthI (gnAn) thyun evun k kchhe ke nahIn enI
asar (shabdonI)? ‘nA.’ te te samayanI paryAy, gnAnanI, shraddhAnI, vIryanI te te potapotAnA
avasare te thaI chhe. enun kahyun’ tun pUrvanI paryAyano sanhAr-enA abhAvathI ‘bhAv’ thyo (chhe.)
abhAvathI thyo ke bhAvathI thyo? abhAvathI thyo ne bhAvathI thyo em (ahInyAn) Avyun ne...!
‘abhAv thyo’ eTale enAthI thyo (‘bhAv’) em Avyun ne? abhav thatAn’ utpAd thayo chhe
potAthI... AhA.. hA! abhAv thayo ane kAraNe utpAd thyo eme ya nathI. to paN samajAve chhe A.
have sthitinI vAt chhe. lyo!
visheSh kaheshe...