Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 16-06-1979.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 20 of 44

 

Page 242 of 540
PDF/HTML Page 251 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 242
pravachana tA. 16–6–79.
‘pravachanasAr’ 100 gAthA. utpAd-vyayanI vAt AvI gaI. (have) sthitinI - dhrauvyanI
vAt Ave chhe. darek padArthano svabhAv utpAdavyayadhrauvya chhe. e rIte je na mAne, to tattvathI viruddha
draShTi thAy. eTale ke darek padArthanI (paryAyanI) utpatti potAthI thAy, ane teno sanhAr paN potAthI
thAy. parathI nahIn (shrotA) paranI jarUrat to hoy ne... (uttara) jarUrat jarIe nahIn, e Akarun
paDe! AhA..! eno potAno svabhAv chhe dravyano. potAno svabhAv utpAdavyayadhrauvya (chhe). e Avyun
ne pahelAn e AvI gayun chhe. (gAthA) 99 mAn. darek dravya svabhAvamAn rahe chhe. tethI sat chhe. dravyano je
utpAdavyadhrauvya sahit te padArthano svabhAv chhe. AhA.. hA! darek padArtha- AtmA ne paramANu Adi
(dharmAstikAy, adharmAstikAy, AkAsh, kAL). darekano svabhAv potAnA potAthI utpAdavyayadhrauvya
(sahit) chhe. eTale bIjAthI (e paryAy) thAy e vAt rahe nahIn.
(shrotA) bIjAnI na thAy, paN
bIjAnun thAy..? (uttara) bIjAnI na thAy ne bIjAnun ya thAy nahIn. AvI vAt chhe!!
(kahe chhe) sharIranA paryAyo utpAdavyayadhrauvya (svarUp) chhe. e enAthI utpAd thAy, enAthI
vyay thAy, ne enAmAn dhrauvya rahe. enAmAn ja utpAd, enAmAn ja vyay ne enAmAn ja dhrauvya. AhA..
hA! chhatAn enA utpAdavyayadhrauvya ja darek paramANuno svabhAv chhe, tethI tenAmAn kShaNe kShaNe utpAd paN
chhe ja kShaNe vyayapaN chhe ne te ja kShaNe dhrauvya paN chhe. ethI ahInyAn (ApaNe A gAthAmAn) utpAd
ane vyay e benI vAt AvI gaI (have sthitinI vAt chAle chhe.)
(ahInyAn kahe chhe ke) “vaLI” chhe? “je kumbhano sarga” eTale ghaDAnI utpatti “ane pinDano
sanhAr.” pahelo je (mATIno) pinD hato teno vyay. “chhe te ja mRuttikAnI sthiti chhe.” te mRutikAnI
sthiti (eTale) Takavun te AhA...! utpAdavyayanI sthiti chhe em kahe chhe. tethI te ja samaye sthiti
em kahe chhe. AvI vAt jhINI chhe! lojik chhe! mRuttikA-kumbhanI je utpatti te ja kumbhano - pUrvanA
pinDano vyay, te ja mRuttikA te ja kShaNe dhrauvya chhe. te ja mRuttikAnI sthiti eTale te ja kShaNe Takelun tattva
chhe.
“kAraN ke” (kAraNone nyAy ApIne) bahu siddhAnto A to chhe bhAI! “vyatireko” chhe?
pinDanI paryAyamAnthI (ghaDA) nI utpatti ane pinDano vyay e (utpAd-vyay) vyatireko kahevAy.
anerI avasthA Upaje, anerI avasthA (no) vyay te vyatirek-bhinna bhinna (avasthAo).
(phUTanoTamAn juo!) vyatirekabhed; ekanun bIjArUp nahi hovun te; ‘A te nathI’ evA gnAnanA
nimittabhUt bhinnarUpapaNun.
“dvArA ja anvay prakAshe chhe.” vyatireko eTale bhinna-bhinna avasthAo
anvayane oLangatA nathI. shun kahyun? ke darek padArthamAn je utpAd ne vyay vyatirek chhe, te tenI
sthitine oLangatA nathI. shun kahyun? ke darek padArthamAn je utpAd ane vyay vyatirek chhe, te tenI
sthitine oLangatA nathI. AhA... hA... hA! chhe? anvay (eTale) te kAyam rahevun; ekarUpatA
sadrashatA (‘A te ja chhe’ evA gnAnanA kAraNabhUt ekarUpapaNun). utpAd-vyay chhe (te)

Page 243 of 540
PDF/HTML Page 252 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 243
visadrash chhe. samajAy chhe kAI? ane anvay chhe I sadrash chhe. ek jAtanun rahe te sandrash. utpAd - vyay
visadrash chhe. kAraN? Upaje ne sanhAr, Upaje ne sanhAr (ek jAtanA nathI mATe) visadrash chhe. bhAI!
AhA.. hA..! Avun chhe. vANiyAne vepAr ADe navarAsh nahIn ne, na maLe ne dharam A shun chhe?
(tattvanI vAt sAmbhaLe nahIn.)
(ahInyAn) kahe chhe ke ghaDAnI utpatti te utpAd (chhe). pinDano vyay te sanhAr (chhe). I
vyatireko kahevAy. bhinna-bhinnatA (chhe ne...!) shAstramAn to tyAn sudhI kahyun chhe ke utpAd-vyay chhe e
viruddha chhe. kAraN ke Upaje chhe ne sanhAr chhe em thyun ne...! paryAy Upaje ne te ja samaye vyay. em
thyun ne viruddha ane sthiti chhe te Takatun tattva chhe te anvay chhe. (AgamamAn) em Ave chhe. shun kahevAy
I Agam? dhaval! dhaval, dhaval! dhavalamAn I Ave chhe. utpAd vyay chhe I virUddha chhe. kem ke Upajavun
ane vyay thavun chhe. ek samayamAn ja virUddha ane Takavun te aviruddha chhe. kem ke (temAn)n sadrashapaNun kAyam
rahe chhe ane A (utpAdavyay) visadrash chhe. visadrash kaho ke viruddha kaho (e kArya chhe.) AhA... hA!
have Avun badhun! munioe keTalI mahenat karI chhe!! jagatanI karuNA!! AhA..! ek ek shlokanun ne
ek ek vAtanun spaShTIkaraN karyun chhe!!
(ahInyAn kahe chhe ke) “vaLI je mRuttikAnI sthiti chhe te ja kumbhano sarga ane pinDano sanhAr
chhe, kAraN ke vyatireko anvayane atikramatA (oLangatA, chhoDatA) nathI.” AhA... hA! te sthiti
(eTale anvayane) vyatireko oLangatA nathI. utpAd-vyay je chhe vyatireko - bhinna bhinna jAt.
Upajavun ane sanhAr bhinna (paryAy) thaIne..! e jAt ja bhinna thaI Upajavun ane vyay (viruddha chhe)
e Upajavun ne vyay (eTale) vyatireko anvayane (arthAt) TakavA tattvane chhoDatA nathI. AhA..
hA!.. hA! paranI hAre AnhI koI sambandh nathI. parathI thAy ne par (nimittathI thAy). uchit nimitta
chhe em kahevAy, enun gnAn karavA, paN te nimitta chhe mATe AmAn (upAdAnamAn) kAI utpAd-vyay
thAy chhe em nathI. AhA... hA! upar to gayun A!
(shrotA) gnAn karavA mATe gnAn! (uttara)
nimitta chhe, nimitta chIj chhe. gnAnano svabhAv sva-parane prakAshavAno chhe. par chIj ya chhe. tenun gnAn
karavA nimitta chhe. nimitta nathI em nahIn, paN nimittathI ahIn utpAd-vyay thAy em nathI.
AhA... hA!
(kahe chhe ke) (ghaDo bane tyAre) kumbhAr nimitta chhe, nimitta kahevAy paN ethI ghaDAnI utpati
thAy chhe, kumbhArathI em nathI. AhA... hA! makAn thavAmAn kaDiyAne nimitta kahevAy. paN kaDiyo
nimitta chhe mATe makAnanI utpatti thAy chhe em nathI. (paramANuomAn) utpAdano samay chhe mATe
makAnanI paryAy thAy chhe. pUrva paryAy pinDano ke mATIno ke pattharano ke (sImenTano) ke bIjI - trIjI
chIjano vyay thAy chhe (ane ghaDo ke makAnano utpAd thAy chhe) e utpAd ane vyay e vyatireko chhe,
bhinna bhinna chhe.
(shrotA) majuroe (kaDiyAoe) taDakA sevyA kAm karyAn. ... ne! (uttara) koN seve

Page 244 of 540
PDF/HTML Page 253 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 244
taDakA ne koN kare? rAmajIbhAI bahu karatA bahAr vyAkhyAnamAn nIkaLIne...! bIjA pUchhatA’ tA men
joyun’ tun nyAn. vyAkhyAnamAnthI nIkaLe ke pUchhe, Anun kem chhe? Anun kem? lyo (shrotA) hun andare ya
jAto nathI ne bahAre ya jAto nathI. (uttara) men joyun’ tun ne... bahAr nIkaL‌yA te pUchhatA’ tA.
AhA... hA! ahInyAn kahe chhe prabhu! bhAre vAt bApA!
ek ek AtmA ne ek ek paramANu, pratyek potAnI te samayanI paryAyanA utpAd vakhate
Upaje chhe. vyay vakhate samay to te ja chhe. utpAdano je samay chhe te javyayano chhe. ane vyayane
utpAdano je samay te ja sthiti - TakavAno samay chhe. samayamAn bhed nathI paN tenA traNeyanA
lakShaNomAn bhed chhe. AvA... hA... hA! be vAto AvI gaI chhe (upar) utpAd-vyayanI A to sthiti
(no bol chhe tenI vAt chAle chhe). kumbhano sarga ne pinDano sanhAr te ja mRuttikAnI sthiti (chhe).
kAraN vyatireko (eTale) bhinna bhinna be dashAo, pinDano vyay ne ghaTanI utpatti (chhe). vyatireko
eTale (e) bhinna bhinna dashAo anvay eTale kAyam rahenArun dravya-mATIne oLangatA nathI. sthitine
- dhrauvyane (vyatireko) oLangatA nathI. (athavA) dhrauvyathI bhinna samay nathI. AhA... hA! e
utpAd - vyayano samay te ja dhrauvyano (dhruvano) samay chhe. e utpAd-vyay thayo chhatAn dhrauvyapaNun te
(jA kShaNe chhe, e dhrauvyapaNAne vyatireko oLangatA - chhoDatA nathI. AhA... hA!
AhA.. hA! ahInyAn to tyAn sudhI kahyun ne...! ke AtmAno nirNay - anityathI te nityano
(nirNay) thAy chhe. to anitya eTale utpAd-vyay paryAy (chhe). ane te ja samaye Takatun tattva (chhe).
teno nirNay utpAd-vyayathI thAy chhe. hon! AhA... hA! nityano nirNay anityathI thAy chhe. nityano
nirNay nityathI thAy chhe em nahIn. nitya chhe I to sandrash kIdhun ne...! ‘vyatirek vinAnun chhe’ ane
A to nirNay kare chhe I to utpAdavyay chhe A... hA! e utpAd - vyay, dhruvano nirNay kare chhe.
(shrotA) dhruvano kare chhe ne potAno ya kare chhe ne..! (uttara) badhAno kare nahIn! e potAno kare,
bAkInAno thAy, badhAne jANe. bIjAnA utpAdavyayadhrauvya jANe (paN kyAre?) potAnA
utpAdavyayadhrauvyane yathArtha jANe tyAre. paN kahe ke bIjAnA ya jANe, paN ahIn potAnA jANe tyAre
tene jANe. potAnA utpAdavyayadhrauvyane yathArthapaNe na jANe ane goTA UThe I bIjAnA utpAdavyay
dhrauvyane paN yathArtha jANe nahIn.
(kahe chhe ke) vyatireko anvayane (dhruvane) kAyam TakatI chIj chhe. te ja kShaNe je sthiti chhe
paramANu ane AtmAnI, e sthitine vyatireko oLangatA nathI. utpAd- vyay tene chhoDI detA nathI.
AhA..! ekalA lojik - nyAy bharyA chhe.
“vaLI je mRuttikAnI sthiti chhe.” mATInI Takavun chhe. “te
ja kumbhano sarga chhe.” te ja samaye ghaDAnI utpatti chhe. je samaye mATInI sthiti chhe - Take chhe te ja
samaye kumbhano utpAd chhe.
“ane pinDano sanhAr chhe.” te ja samaye - mATInI sthitine samaye pinDano
vyay ne kumbhano utpAd utpAd chhe te ja samaye chhe. AhA..! “kAraN ke vyatireko anvayane

Page 245 of 540
PDF/HTML Page 254 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 24p
oLangatA (atikramatA) nathI.”) AhA... hA! ‘pravachanasAr’!! bhAre AmAn? A shun kahe chhe
AnhI? dhyAn rAkhe to, bhAShA sAdI chhe. lakhAN to ghaNun sAdu! lojIkathI ekadam sIdhA (nyAy
hRudayamAn UtarI jAy.) bhAI! tun chho ke nahIn AtmA? (chhe.) to chhe to e sthiti thaI. have AtmA
chhe eno nirNay karanAr paryAy vyakta chhe ke nahIn? e paryAy - vyatirek bhinna bhinna chhe ke nahIn?
ek ja samaye bhinna hon? A samaye utpAd ne bIje samaye vyay em nahIn. ahInyAn to te samaye
utpAdane te samaye vyay ane te samaye sthiti chhe ke nahIn? je samaye sthiti chhe te samaye utpAd ne
vyay chhe ke nahIn? (badhun ekasamaye ja chhe). AhA... hA.. hA!
(kahe chhe) jem vyatireko eTal utpAd - vyay, bhinna bhinna e mATInI sthitine oLangatA
nathI. tem mRuttikAnI sthiti chhe te ja kumbhano sarga ane pinDano sanhAr (chhe). kAraN ke vyatirako dvArA
ja anvay prakAshe chhe. juo! bhAShA dekho! AhA... hA! ke utpAd-vyay dvArA ja sthiti chhe (em)
prakAshe chhe. A Takatun chhe I ityAd-vyay dvArA jaNAy chhe. eno je utpAd - vyay chhe samay -
samayano, te vaDe te sthiti - Takatun jaNAy chhe, AhA... hA.. hA! samyagdarshananI paryAyanI utpatti,
mithyAtvano vyay, bhagavAnanun sthiti-Takavun (Atmadravyanun ek ja samaye chhe). te ja samaye vyatireko
eTale samyagdarshan (no utpAd) ane mithyAtvano vyay, e dvArA AtmA chhe e prakAshe chhe. e dvArA
ja AtmA shun chhe te prakAshe chhe (eTale ke jaNAy chhe). Avun kyAn badhun mushkel! AhA... hA! shun kIdhun
ke samyagdarshananI utpattino je samay chhe te ja samay te paryAy utpanna thAy chhe, te ja samaye
mithyAtvano vyay thAy chhe, te vyatireko te sthitine oLangatA nathI. te judA - judA bhAvo paN dhruvane
chhoDatA nathI. ek vAt, bIjI vAt ke vyatireko dvArA anvay prakAshe chhe. AhA... hA... hA! joyun?
aras - paras (kIdhun) pahelAn Am kIdhun ke utpAd- vyay te sthitine chhoDatAn nathI, anvayane
vyatireko chhoDatA nathI. ek vAt. ane te utpAd - vyay chhe te sthitine prakAshe chhe (e bIjI vAt).
AhA.. hA! sthitine sthiti prakAshe chhe em nahIn. samajAy chhe kAI? AhA..! vyatireko dhruvane chhoDatA
nathI. paN ethI karIne jANavAnun kAm dhruv kare chhe em nahIn e kAm utpAd-vyay kare chhe. AtmAne.
ahIn ApaNe to AtmAnun ja levun chhe bIje jaDamAn ne (thAy chhe enun shun kAm chhe?) AhA hA! ane
je utpAd - vyay (thAy chhe). samyagdarshanano utpAd, mithyAtvano vyay e vyatireko TakatA tattvane
chhoDatAn nathI, ane te vyatireko - utpAdavyay TakatA tattvane prakAshe chhe. AhA... hA! samajAy chhe ke
nahIn? A Avo upadesh have! (shrotA) paryAy paN e rIte ja oLakhAy. (uttara) em ja chhe
ne...! kArya to paryAyamAn thAy chhe ne..! e paryAyo, dhruvane chhoDatA nathI ek vAt. ane te paryAyo
dhruvane prakAshe chhe. (bIjI vAt.) nyAyathI (sAbit thAy chhe). bhAShA to sAdI chhe. AhA... hA!
abhyAs joIe (A samajavA) nivRutti joIe ne bApA! are.. re! Avun kyAre TANun maLe?
vItarAgI tattva!! ene oLakhavA ne jANavA ne mAnavA ne (anubhavavA) TANun kyAre maLe bhAI!
(kahe chhe ke) ethI em be vAt siddha karI. ke je utpAd- vyay visadrash chhe, te sadrashane chhoDatA

Page 246 of 540
PDF/HTML Page 255 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 246
nathI visadrash hovA chhatAn sandrash je dhruv sthiti ene chhoDatAn nathI. ane I visadrash chhe e visadrashane
jANe chhe em na kahyun. AhA.. hA! shun kIdhun samajANun AmAn? visadrash chhe I visadrashane ja prakAshe chhe
em na kahyun. AhA... hA! visadrash eTale? utpAdane ne vyay e visadrash chhe. beyamAn bhAvamAn virodh
chhe ek chhe bhAvarUp ane ek chhe abhAvarUp. utpAd te ‘bhAvarUp’ ne vyay te ‘abhAvarUp’ (chhe).
chhatAn bey ekasamaye hoy chhe. chhatAn te bey sthitine chhoDatAn nathI. TakatA tattvane chhoDatAn nathI. ek
vAt. bIjun te TakatA tattvane te vyatirek prakAshe chhe. vyatirek vyatirekane prakAshe chhe em nathI. I to
andar gnAn thatAn AvI jAy andar. vaLI vyatireko dhrauvyane prakAshe chhe. AhA... hA! gajab vAt kare
chhe ne!! Akaro!! Ato bhaI mArag evo chhe A kAI vAratA nathI. traNalokanA nAth, sarvagnadev!
enI A vANI chhe. kundakundAchArya dvArA lakhANun chhe! amRutachandrAchArye TIkA karI chhe!!
(shAstrapAThI) vAndhA bahu kare ke nimitta vinA kArya thAy? ‘tattvArtha rAjavArtik’ mAn Ave chhe
be kAraNathI kArya thAy. ane ahInyAn kahe chhe ke enun kArya je chhe utpAd-vyayanun e potAthI thAy chhe.
ane te kArya (A) sadrashane chhoDatun nathI. vaLI te kArya sadrashane chhoDatun (jA nathI. (vaLI) e kArya
sadrashane prakAshe chhe!! AhA... hA! (A vastusthiti) vANiyAnA chopaDAmAn Ave nahIn, bahAranI
charchAmAn Ave nahIn. AhA.. hA! shun vAt karI chhe! (AchArya bhagavantoe!) vyatireko dvArA (eTale
ke) utpAd ane vyay je samayamAn chhe te ja samay sthiti chhe, chhatAn e sthitine vyatireko dvArA ja
prakAshe chhe. AhA...hA! enAthI thyun! ke guru, dev, shAstrathI dhruv prakAshatun nathI. enI paryAy je
utpAd-vyay (chhe) I paryAy dvArA I prakAshe chhe. AhA... hA! shAstra dvArA paN e (dhruvadravya)
prakAshatun nathI. enA je paryAy chhe (utpAd-vyay) te Takatun tattva je chhe enAthI e be judA nathI.
judA (chhe e apekShA ahInyAn nathI). AhA... hA! ane TakatA tattvane prakAshe chhe vyatirek paN samay
bIjo nathI. vyatireko, dravyane prakAshe eno samay judo nathI. AhA... hA! e bhAI! (have) ATalun
badhun yAd karavAnun! vakat chal jAy phir hotA nahIn kuchh! have evI jhINI vAt chhe hon! kyAn’ ya maLe
evI nathI bApA Akarun kAm chhe! em abhimAnathI kahe ke mArI pAse chhe ame ja kahIe chhIe
sAchun. shun bApu! vastu Am chhe bhAI! gajab kAm karyun chhe ne!! keTalI emAn.... gambhIratA chhe!!
AhA... hA! samakitano utpAd, e mUL chIj. mithyAtvano vyay, e Takatun nityAnand prabhu
(Atmadravya) tenAthI vyatireko judA nathI, judo kAL nathI. AhA.. hA! “vyatireko anvayane
atikramatA (oLangatA) chhoDatA nathI.” AhA.... hA! ane I vyatireko dhruvane prakAshe chhe. bhinna
bhinna visadrash pariNAm (e) visadrash pariNAm athavA utpAd - vyay guN chhe chhatAn te utpAdadhruvane
prakAshe. AhA.. hA!
[भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिठ्ठी हवदि जीवो (‘samayasAr’) agiyAramI
gAthA. bhUtArtha vastune Ashraye samyak (darshan) thAy. eno artha samyagdarshan paryAy dravyane jANe chhe.
AhA.. hA! dravyane prakAshe chhe. AvI mUL chIj (dravyadraShTi) vinA vrat ne tap ne bhakti (e bAL
vrat, bALatap ne bALabhakti chhe.) Aj Avyun chhe bhAI hukamachandajIe nAnkhyun chhe e badhAn karI, karIne

Page 247 of 540
PDF/HTML Page 256 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 247
thothAn chhe. mUL samyagdarshan shun chhe? bhale chAritradoSh kadAch (dekhAy) ethI karIne darshanano doSh nathI.
bIjA guNano doSh, bIjA guNane doSh kare em nathI. I shun kIdhun? chAritra guNano je doSh - utpAd,
e samyagdarshananI paryAyane doSh karatun nathI. chAritranA doShano utpAd te ja samay samyagdarshanano utpAd
banne ek samaye hovA chhatAn e chAritrano doSh, samyagdarshanI paryAyane doSh karato nathI. AhA.. hA..
hA! narakamAn paN siddha lIdhun chhe. rAte kahyun’ tun narakanI andar paN siddha chhe! ‘siddha’ eTale
samyagdarshan ane anantAnubandhI kaShAyano abhAv evun siddhapaNun tyAn paN chhe. bIjA doSho bhale ho,
paN e siddha tyAn chhe. (te) tyAn sudhI lIdhun chhe ke tyAnthI tIrthankar thashe. AhA.. hA! chAritra doSh chhe,
paN darshanadoSh nathI. tethI e utpAd je chhe te dravyane prakAshe chhe. vyay ja chhe tyAn to enI jAtano
paryAyano vyay (chhe). chAritradoShanI sAthe jarI svarUpAcharaNachAritrano doSh utpAdasvarUpe chhe. svarUpanun
achAritra chhe (tenA vyayasvarUpe jarI pariNati chhe). shun kIdhun I? samyagdarshananI paryAy vakhate,
samyaggnAnanI paryAy chhe, svarUpAcharaNanI paryAy chhe. I pUrvanI paryAy svarUpAcharaNathI viruddha chhe eno
tyAn vyay chhe ane svarUpAcharaNanI paryAyano utpAd chhe. ane e enAthI viruddha chhe teno vyay chhe. e
utpAdane vyay sthitine dhruv (Atmadravyane) jaNAve chhe. AhA.. hA! AmAn em na kIdhun ke utpAdane
vyay, utpAdane vyayane jaNAve chhe em na kIdhun. AhA.. hA! shun shailI!!
(kahe chhe ke) (utpAd-vyay) e to jANavAmAn AvI jAy chhe. e utpAd-vyay dravyane jANe
chhe. paN jor ahInyAn dIdhun. nahitar to padArthanI sthitinun varNan chhe. gney padArthanun (varNan chhe) je
padArtho gnAnamAn jaNANA, bhagavAnanA gnAnamAn - e padArthanI sthiti, maryAdA kaI rIte chhe em batAve
chhe. emAn A nAnkhyun! (dravyadraShTinun - lakShyanun) AhA-hA! paramANunA paN utpAd- vyay chhe te
paramANunI dhruvatAne jaNAve chhe. jANanAro (chhe) AtmA bhale, (paN) prakAshe chhe je dhruv, te enI
utpAd - vyayanI paryAyathI e dhruv prakAshe chhe. (shrotA) jANanAr bhale gnAn (bIjA padArthane)....
(uttara) bIje bhale, jANanAr bhale bIjo hoy enun kAI nahIn. paN enA utpAd-vyay je chhe -
potAnA kAraNe e paryAyano utpAd-vyay chhe, te paramANunI kAyamI sthitine te prakAshe chhe. (pAThamAn)
em chhe ne? vyatireko dvArA ja. ‘ja’ ho pAchhun. ekAnt karI nAnkhyun. bIjA dvArA nahIn. AtmAnA
utpAdavyay dvArA AtmA jaNAy. paN e bhagavAnanI divyadhvanine dev-guru-shAstrane laIne (jaNAy)
nahIn. AnAthI ja jaNAy em ek ja vAt karI chhe. AhA... hA! AvI vAt kyAn chhe? shvetAmbaranAn
mULathI vAnchelA (emAn kyAy AvI vAt nathI.) A ek shabdomAn! santo digambar! kevaLInA keDAyato
chhe. AhA..! je kevaLagnAn reDayAn chhe jagat (upar)! bhAI! tun AtmA chho ne prabhu! tArI paryAy je
utpanna thAy chhe e tArAthI thAy chhe. parathI nahIn.’ AhA. hA! A to kIdhun ne gnAnAvaraNIy (karma)
no kShayopasham thAy tethI ahIn gnAnanI vRuddhi thAy, em ahInyAn nA pADe chhe.
(kahe chhe ke) 81mAn hansarAjabhAI AvyA’ tA amarelIvALA. 81 (nI sAl) gaDhaDA (mAn)
A gnAnAvaraNIyanA kShayopasham pramANe gnAn UghaDe, kahe. e jANe ke olun vAnchyun chhe ne te vAt karun.

Page 248 of 540
PDF/HTML Page 257 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 248
kIdhun em nathI. 81 nI vAt chhe. gaDhaDAnA chomAsAmAn. tamArAn olA janam pahelAnI vAtun (chhe.)
ekAshI keTalA thayAn? pa4 (chopan varas pahelAnI vAt chhe). juo vAt to kAI kare nahIn! dIkarI
no’ tI. paN maL‌yA hashe (ne vevAI) paisAvALAne chhokarAo to paisA thyA to das lAkh. pachhI vadhI
gayA karoDopati thaI gyA. ahIn to kAI nahi. paN e vAt karatA bolyA vyAkhyAnamAn beThA. ne
eTalun bolyA gnAnAvaraNIyano jeTalo kShayopasham thAy eTalun gnAn thAy. kIdhun em nathI potAnA
puruShArthathI jeTalo gnAnano paryAy UghaDe eTalo kShayopasham thAy. karma to sAme nimittarUp chhe ene shun
chhe? A.. re! AvI vAtun! lakhAN I Ave nimittanA gnAnAvaraNIy karam gnAnano roke lyo! have,
chhe? gnAn ne gnAnAvaraNIy jud chIj chhe.
(shrotA) bhAvagnAn, gnAnAvaraNIyane roke ne...! (uttara)
hen, bhAv, bhAv! bhAvaghAtI chhe ne...! kIdhun’ tun ne rAte. bhAvaghAtI gnAnanI hINI paryAy I bhAvaghAtI
pote chhe. AhA... hA! I bIjI chIj to nimittamAtra vastu chhe. paN nimittathI kAI AmAn pheraphAr
jarIe - ochhun - adhik - viparIt kAI madad thAy em nathI. I to Aj ghaNun Avyun’ tun ne
upAdAnanun (vyAkhyAnamAn). savAre nahotun Avyun!’ upAdAn-nimitta’ doharA, sajhajAyamAn
(shrotA)
shAstrakAre nimitta - upAdAnano bhed batAvyo chhe? (uttara) nimitta chhe e batAvyun chhe. (shrotA)
nimittamAn pher batAvyo chhe! (uttara) pher eTale nimitta chhe. darekanI chIjamAn nimitta bhinna bhinna
jAtanA chhe, ek jAtanA nimitta na hoy. uchit nimitta chhe, em kIdhun’ tun (gAthA-9p, ‘niyamasAr’
mAn)
(shrotA) nokarmanI asar to hoy chhe ne...! (uttara) e nokarma hoy ke game te (karma nimitta
chhe) e badhun nimitta chhe. nimitta chhe ane uchit nimitta hoy pAchhun. enI lAyakAtanun (jo hoy chhatAn
nimitta ene kAI karatun nathI. pATh ja A chhe uchit nimitta. ethI karIne (kAI te kare chhe em
nahIn) I to nimittane nimittatA uchit kIdhI.
jem AtmA gati kare tene dharmAstikAy uchit nimitta chhe. chhatAn e uchit nimitta
(dharmAstikAy) kAI (AtmAne) gati karAvatun nathI. AhA.. hA! (shrotA) nimitta to uchit ja,
hoy ne...! (uttara) em ja. ghaDAne (kumbhAr) uchit nimitta kahevAy, paN uchit nimittathI ghaDAmAn
kaIpaN thAy chhe em nahIn. AhA.... hA! sArA akShar lakhanArane evo kShayopasham hoy te uchit
nimitta kahevAy, paN ene laIne (sArA) akSharo paDe chhe ne lakhe chhe em bilakul nahIn jarIe
(nahIn). AhA.. hA! jem ke A pApaD thAy, vaDI jAy, puDalA thAy, emAn hushiyAr bAI hoy I
Am sarakhA kare - Am ghI pAy ne (sarakhA pherave ne.) to e uchit nimitta hoy, paN uchit
nimittathI emAn kAI thyun (em nathI.)
(shrotA) paN I bAI hushiyAr hoy to thAy ne...?
(uttara) bilakul nahIn. hushiyArI to enAmAn (bAImAn) rahI ahA..! A puDalAmAn kyAn e gaI
(chhe)?
(shrotA) paN nimitta hoshiyAr em to jaNAy chhe ne...! (uttara) I, I khabar paDe chhe
enAmAn I hushiyArI chhe em jaNAy. paN enAthI ahInyAn kAI thyun chhe (em chhe nahIn.) tethI uchit
nimitta kIdhun chhe. uchit nimittano artha e ja e lIdho chhe ke te (chIjA sAme chhe tethI sArun thAy chhe
paN tenAthI k kthAy chhe em nathI e to nimittanI yogyatA, e kAryakALe Avun nimitta hoy
em jaNAvyun chhe. paN e

Page 249 of 540
PDF/HTML Page 258 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 249
nimittane laIne ahInyAn utpAd paryAy thAy chhe (em nathI). AhA... hA! (shrotA) badhA kahe chhe ke
jItyA e shun pANImAn gayun? (uttara) e badhun jItyA, pANImAn gyun. pANImAn gyun nathI (nakAmun thyun
nathI) ahankAr ne dambhamAn (pAp bAndhyun chhe.) kaho (panDitajI!) AvI vAt chhe. AhA... hA!
ahInyAn to bIjun svarUp magajamAn Avyun. uchit nimitta kIdhun ne...? uchit nimittano artha
ja e chhe ke ene yogya nimitta sAme hoy chhe. paN hoy chhatAn tenAthI kAI thAy - uchit e ja chhe
mATe ahInyAn kAI thAy, em nathI. AhA... hA! bhaNAvavAmAn uchit nimitta mAstar hoy ke kumbhAr
hoy? mAstar ja hoy. (e) uchit nimitta chhe mATe tyAn chhokarAne gnAn thAy chhe em nathI. AhA...
hA! AvI vAt chhe.
(shrotA) ekane udAsIn ekane prrerak nimitta kahevAy to eno marma hovo
joIe ne...! (uttara) bilakul nahIn. e badhun ekanun ek (chhe). parane mATe be ya udAsIn. parane
mATe be ya udAsIn (nimitta chhe.) ‘dharmAstikAyavat’ ‘iShTopadesh’ 3p mI gAthA (mAn kahyun chhe.)
AhA.. hA! (juo,) e dhajA Am hAle chhe (pharake chhe) emAn pavan uchit nimitta chhe. paN ene
laIne dhajA hAle chhe em nathI. AhA.. hA... hA! sheraDImAnthI ras nIkaLavAmAn sancho uchit nimitta
chhe, paN e nimittathI sheraDIno ras nIkaLe chhe em vAt jUThI chhe. enA utpAdane vyay ene prakAshe chhe
bas! AhA..! AvI vAt!! e... I (panDitajI!) A to uchit nimittano artha karyo! uchit
nimitta hoy chhe paN tene yogya - uchitano artha ene yogya ja hoy chhe. ene yogya hovA chhatAn
paramAn kAI karatun nathI. AhA... hA.. hA! AvI vAt!! samajAy chhe kAI?
(ahInyAn kahe chhe ke) “ane jo Am ja (upar samajAvyun temajA na mAnavAmAn Ave.” chhe?
(pAThamAn) bhAShA to sAdI chhe prabhu!! ene samajavun hoy to em na chAle (kAI) A to
(sUkShmatattvane samajavA upayog sUkShma kare to samajAy). bhAShA (sAdI), TIkA ghaNI sAdI! ghaNI
haLavI bhAShAthI (kahe chhe.) AhA... hA! chhatAn tyAn sAmbhaLanArane uchit nimitta (A) vANI kahevAy,
paN chhatAn sAmbhaLanArane paryAy je thAy chhe e utpAdane, A nimittathI kAI ja asar nathI. AhA..!
uchit nimittathI kAI asar nathI enAthI kAI thatun nathI. ghaDA thavAmAn uchit nimitta to kumbhAr ja
hoy ne...? vANiyo hoy? ghaDA banatI vakhate (vANiyo) hoy? na hoy. (kumbhAr ja hoy) eTalo
pher paDayo ne nimittano...! paN nimittamAn pher paDayo paN paramAn pher kyAn paDayo! (na paDayo.)
(shrotA) uchit ja chhe, darek kAryamAn uchit ja nimitta chhe (evun kharekhar samajAyun.) AhA... hA..
hA! gajab vAt chhe bApA!!
(kahe chhe) ‘param sat’ ne prasiddha karavAnI kaLA bhagavAn, santonI!! AhA... hA!! param
satya chhe ene prasiddha karavAnI santonI ghaNI ja saraLatA chhe! AvI saraLatA ne TIkA!! (ajoD chhe.)
jagatanA bhAgya... bhAShAnI paryAy rahI gaI!! AhA.. hA!

Page 250 of 540
PDF/HTML Page 259 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 2pa0
(ahInyAn kahe chhe ke) “ane jo Am ja na mAnavAmAn Ave to ‘anya sarga chhe.” anerA
kALe utpatti chhe. “anya sanhAr chhe.” anerA kALe sanhAr chhe. “anya sthiti chhe.” anerA kALe sthiti
chhe. “evun Ave chhe.” arthAt traNe judAn judAn chhe evun mAnavAno prasang Ave chhe) ” ek ja samayamAn
traNey chhe em na mAnatAn judAn judAn samaye mAnavAno prasang Ave chhe. AhA... hA! bahu siddhAnt.
(kahe chhe ke) (A siddhAnt samajatAn) enI mAnyatAmAn pher paDe chhe ne ke utpAd-vyay chhe tethI
dravya prakAshe chhe. parane laIne nahIn. evI shraddhA hoy to enI parAvalambI shraddhA chhUTI gaI. AhA... hA!
eTalo to ene lAbh thAy. have ene svataraph vaLavun rahyun! ane svataraph vaLavAnun paN paryAy chhe te
svataraph vaLe. dhruv chhe te dhruv chhe. AhA..! paranI paryAyathI antar vaLe e to na rahyun. ane potAnI
je paryAy chhe tenAthI antar vaLe. ane utpAdanI e paryAy ene (dravyane) prakAshe. Am na mAne to
ek samaye traN chhe (utpAdavyayadhrauvya) e siddha thatun nathI. AhA... hA! dAkhalA to ghaNA AvyA!
(siddhAnt samajavAno rahyo!)
“ane jo Am ja (–upar samajAvyun tem jA na mAnavAmAn Ave to ‘anya sarga chhe, anya
sanhAr chhe, anya sthiti chhe’ evun Ave chhe (arthAt traNe judAn chhe evun mAnavAno prasang Ave chhe).
em thatAn (shA doSho Ave te samajAvavAmAn Ave chhe)
jo Am na mAnavAmAn Ave to kayA-kayA
doSho utpanna thAy te samajAvavAmAn Ave chhe.
(ahInyAn kahe chhe ke) “kevaL sarga shodhanAr kumbhanI”. kevaL - ekalI utpatti ja shodhanAr
kumbhanI- kumbhAr, ekalA ghaDAnI utpattine, ekalI utpattine jANanAro - shodhanAr. “(–vyay ane
dhrauvyathI judo ekalo utpAd karavA janAr ghaDAnI), utpAdanakAraNanA abhAvane lIdhe, utpatti ja na
thAy.”
AhA.. hA! vyay chhe te utpAdanakAraN chhe em kahe chhe. ke vyay vinA ekalI utpatti jovA
jAy to, utpAdanakAraN abhAvane lIdhe ekalI utpatti nahIn dekhAy. eTale utpatti na thaI shake.
AhA... hA! jhINun to chhe hamaNAn. mumbaI jevAmAn Avun mUke to... (loko kahe) A shun kahe chhe? kevaL
ekalI ghaDAnI utpattine jovA jAy (mAtra) utpattine sthitine nahIn ne vyayane nahIn. to
utpAdanakAraNanA abhAvane lIdhe (utpatti ja na thAy). utpattinun kAraN sanhAr chhe, sanhAranA abhAvanun
kAraN na hoy to utpattinun kArya hoy shake nahIn. AhA... hA! emAn em nathI kahyun ke bIjo uchit
nimitta na hoy to utpannanun kArya na thaI shake. AhA.. hA.. hA! samajANun kAI?
enAmAn ne enAmAn (eTale ke mATImAn) ghaDAnI utpatti chhe, e ekalo (utpAd) jovA jAy
to utpattinun kAraN je vyay chhe - (mATInA pinDano sanhAr chhe eno abhAv (thayA) vinA utpatti

Page 251 of 540
PDF/HTML Page 260 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 2pa1
na thAy. AhA... hA.! samajANun kAI? uchit nimitta vinA ghaDAnI utpatti na thAy em na kIdhun.
AhA... hA! bhAI! AvI vAtun chhe. are AvI vAtun sAmbhaLavI! maLavI mashkel chhe bApu! A to
paramAtmAnI gnAnanI dhArA chhe. traNalokanA nAth! enun kahelun tattva enI A vAt ne dhArA chhe
bApA! AhA.. hA! e vAt sAdhAraN rIte kADhI nAkhe! AhA... hA! shun prabhunA shabdo! shun TIkAnA
shabdo! prabhunA ja shabdo chhe (A) vANI!! AhA...! kevaL ekalI ghaDAnI utpatti ja jovAmAn Ave
“(vyay ane dhrauvyathI judo ekalo utpAd karavA janAr ghaDAnI), utpAdanakAraNanA abhAvane
lIdhe, utpatti ja na thAy.”
nIche chhe (phUTanoTamAn) utpAdanakAraN = utpattinun kAraN. kharekhar to
sanhAr chhe ne paryAyano e ja utpattinun kAraN chhe. I to AvI gayun ne olAmAn -
jainatattvamImAnsA’ mAn pUrvaparyAyayukta dravya te kAraN (arthAt) pahelI paryAyayukta dravya te kAraN.
uttar paryAyayukta dravya te kArya. jo pUrva paryAy na hoy to uttar paryAy kyAthi thAy? I pUrva
paryAyane temAn (teno) kShay kAraN kIdhun. e pUrvaparyAyano kShay - sanhAr (kAraN chhe) sanhAr na hoy
to ghaDAnI utpatti na hoy. AhA... hA... hA! ‘mithyAtvano vyay na hoy to samakitanI utpattino
ja abhAv thAy.’
AhA... hA! samajANun kAI? mithyAshraddhAn eno sanhAr na hoy, vyay na hoy
ane Takatun tattva sAme na hoy, to utpatti kyAthi thAy? (na thAy.) AhA...! ekalA lojikathI -
nyAyathI vAt bharI chhe. (keTalAk loko) AmAn tarkaNA UpADe. e (sonagaDhanun) ekAnt chhe, ekAnt
chhe. prabhu! prabhu! tun kar em bApu! ‘ekAnt ja chhe.’ anekAnta paN anekAnta - paNe chhe. anekAnta
- samyakekAnt ane samyakanekAnt em chhe. AhA.. hA! te te paryAyano ansh te te tenAthI thAy,
te
‘samyak ekAnt chhe.’ nay chhe I samyakekAnt chhe. pramAN chhe I samyak anekAnta chhe. AhA.. hA!
ahInyAn em kahe chhe ke ekalI utpatti mAnanAr (nI doShadraShTi chhe.) gnAnamAn, gnAnanI
paryAyano visheSh je utpAd thayo. enI pahelAnI jo paryAyano sanhAr na hoy - enI pahelI paryAyano
vyay na hoy, ane vastunI sthiti (dhrauvya) na hoy, to I utpAd ja thAy nahIn. utpAdanA kAraN
vinA utpAd thAy nahIn paN kAraN A - enI pUrvanI paryAyano vyay te kAraN (chhe). bIjun koI
kAraN nahIn, bahAranun (bAhyanun) koI kAraN nahIn. AhA... hA... hA! (shun kahe chhe?) utpAdanA
kAraNanA abhAve utpatti ja na thAy. ek vAt.
“athavA to asatno ja utpAd thAy.” asat
adhdharathI AkAshanA phUl jem thAy, em thAy. (jo) sanhAr ne sthiti na hoy to AkAshanA phUlanI
jem thaI jAy... AhA... hA! chhe?
“athavA to asatno ja utpAd thAy.” asat ja chhe nahIn eno
utpAd thAy. Ah... hA! sthiti ane sanhAr, e vinA jo utpanna thAy to to asatnI utpatti
thAy, vinA sat!! chhe nahIn (ne kArya thAy?) em chhe nahIn. ekalo nyAyano viShay goThavyo chhe!
AhA... hA.. hA!
(kahe chhe ke) I ek vAt, bIjun “jo kumbhanI utpatti na thAy to badhAy bhAvonI utpatti ja
na thAy.” A to (kumbhano) to draShTAnt kIdho. kumbhanI je utpatti, sthiti ne sanhAranA

Page 252 of 540
PDF/HTML Page 261 of 549
single page version

gAthA – 100 pravachanasAr pravachano 2pa2
kAraN vinA na thAy, em darek dravyanI paryAyanI utpatti, sthiti (eTale dhrauvya - Takavun) ane sanhAr
(eTale) paryAyano abhAv (e) na hoy to e paryAyo ja thAy. darek dravyamAn - anantA dravyo chhe
emAn sthiti (Takavun) na hoy, ane pUrvanun sanhAr kAraN na hoy abhAv to utpAd ja na thAy, darek
dravyanamAn (chha e dravyamAn) AhA.. hA! shun vastu (sthiti!) samajAy chhe kAI? kumbhAranA ghaDAnI
utpatti emAn kahe chhe ke sanhAr ne sthitinA kAraN vinA utpatti thAy to asatnI utpatti thAy. em
badhAn - anantA dravyo, je samaye tenI (paryAyanI) utpatti thAy tenA pUrvanI (paryAyanA) sanhAranA
kAraN vinA ane sthiti vinA te utpatti thAy to asat - asat - asatnI utpatti thAy em
kahe chhe. adhdharathI utpatti thAy (vastu vinA em bane nahIn.) AhA.. hA! gahan vAt!! muL rakam
chhe!!
AhA... hA! (nyAy Apyo ke) kumbhanI utpatti na thAy to, “badhAy bhAvonI utpatti ja na
thAy (arthAt jem kumbhanI utpatti na thAy tem vishvanA koIpaN dravyamAn koIpaN bhAvano utpAd ja
na thAy e doSh Ave) ” athavA “jo asatno utpAd thAy.”
chhe ja nahIn sthiti chhe ja nahIn.
vastumAn utpAdanA kALe paN sthiti chhe ja nahIn, to asatno utpAd thAy. (ane)
“jo asatno
utpAd thAy to vyomapuShpa vagereno paN utpAd thAy.” nathI temAnthI utpanna thAy (tem mAnavun)
AkAshanA phUl (jevun) chhe. AhA... AhA.. AvA-AvA shun paN nyAy ApyA chhe!! vepArIone
“A jain dharma’ maL‌yo! have atyAre to AvA nyAy! vakIlAtanA joIe atyAre to badhA
(nyAy). (A sarvagnanA nyAy) magajamAn besavun kaThaN paDe! chhe to sAdI bhAShA paN bahu (nyAy
sUkShma chhe!)
(ahInyAn kahe chhe ke) “to badhAy (bhAvonI) dravyonI utpatti ja na thAy... athavA jo
asatno utpAd thAy to vyomapuShpa vagereno paN utpAd thAy.” AhA..! shUnyamAnthI paN padArtho
utpanna thavA lAge em. shUnyamAn sthiti nathI, sanhArano abhAv nathI (ane utpAd thAy) to
adhdharathI thAy to shUnyamAnthI thAy! e sthiti sAthenun varNan thyun.
visheSh kaheshe...