Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 04-06-1979; Gatha: 96.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 44

 

Page 102 of 540
PDF/HTML Page 111 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 102
pravachanaḥ tā. 4–6–79.
‘pravachanasār’ 9p gāthā. dravya - guṇ ne paryāy, e dravyamān chhe. (chhatān) svabhāvabhed nathī.
darek dravyamān, dravyapaṇun, guṇapaṇu ne paryāyapaṇun - e eno svabhāv chhe. (utpādādivāḷun ane)
guṇaparyāy (vāḷun) e be līdhī chhe.... ne...! guṇ - paryāy paṇ eno (dravyano) svabhāv chhe. (have
ahīānn) draṣhṭānt āpe chhe. (‘vastranī jem’)
“jevī rīte jeṇe malin avasthā prāpta karelī chhe evun vastra.’ vastre malin avasthā dhāraṇ
karī chhe (eṭale vastra melun chhe.) evun vastra ‘dhovāmān āvatān nirmaḷ avasthāthī (nirmaḷ
avasthārūpe, nirmaḷ avasthānī apekṣhāe) ūpajatun thakun vastra te utpād vaḍe lakṣhit thāy chhe.’ e
vastra, utpād vaḍe lakṣhit thāy chhe. lakṣhaṇ kahevā chhe ne...! utpād-vyay ne dhruv lakṣhaṇ chhe. dravya lakṣhya
chhe. em guṇ-paryāy lakṣhaṇ chhe. dravya lakṣhya chhe. em vastramān malin paryāyano vyay thaīne
nirmaḷaparyāy utpanna thaī e vastranun - potānun svarūp chhe. āhā...! e paryāy je nirmaḷ thaī te
lakṣhaṇ, lakṣhya vastra. e (nirmaḷ) ūpajatī paryāy thaī e pāṇīthī dhokāthī ke sābuthī utpanna thaī
nathī. āhā... em kahevā māge chhe.
‘te utpād vaḍe lakṣhit thāy chhe.’ parantu tene utpād sāthe
svarūpabhed nathī’, vastra je nirmaḷaparyāpaṇe ūpajayun, enī paryāy, enā svarūpathī judā svarūpe nathī.
dravyanun svarūp judun ne paryāyane svarūp judun, em nathī. ‘svarūpathī ja tevuñchhe (arthāt utpādasvarūpe ja
pote pariṇat chhe);’
e draṣhṭānt thayo. jhīṇī vātun chhe bhāī ā! (have siddhāntamān ūtāre chhe).
‘tevī rīte jeṇe pūrva avasthā prāpta karelī chhe evun dravya paṇ.’ joyun? chhe dravyamānthī koī dravye,
pūrvanī avasthā prāpta, potāthī karelī chhe. pūrvanī avasthā, koī nimittathī thaī chhe, em nathī. nimitta
chhe em kaheshe. bījī chīj nimit chhe paṇ nimittathī te ūpajatun nathī. pratyek dravyano paryāy, potāthī
ūpaje chhe, te tenun svarūp chhe ane utpād tenun ‘lakṣhaṇ’ chhe, dravya tenun ‘lakṣhya’ chhe. utpādathī dravya
lakṣhyamān āve chhe. lakṣhyamān-utpādathī joḍe bījī chīj hatī tenun e lakṣhya chhe ane tenun ā lakṣhaṇ chhe,
em nathī. āhā... hā! hā! bahu jhīṇī (vastusthiti) pratyek padārtha-ātmā ane paramāṇuo -
potānī pūrvanī avasthā je dhārelī chhe. em je kīdhun ne..! chhe? (mūḷapāṭhamān)
‘jeṇe pūrva avasthā
prāpta karelī chhe.’ e paṇ parane laīne karelī nathī. , āhā..! ‘evun dravya paṇ – ke je uchit bahiraṅg
sādhanonī sannidhinā sadbhāvamān.’
paryāy je utpanna thāy chhe ene bahiraṅg - ene uchit ene
yogya- bahiraṅg sādhanonī sannidhi (eṭale ke) hājarī hoy chhe. bījī chījanī nimittanī tyān hājarī
hoy chhe.
‘sadbhāvamān anek prakāranī ghaṇī avasthāo kare chhe.’ dravya. te dravya (anek prakāranī
ghaṇī) avasthāo kare chhe. jhīṇī vāt chhe bhāī! ‘te - antaraṅgasādhanabhūt svarūpakartā.’ je dravya
pūrvanī avasthā dhāraṇ kare chhe. e avasthā paṇ potānā svarūpakartāne sādhanathī thaī chhe. chhe? (mūḷ
pāṭhamān?) āhā... hā..! te anek prakāranī ghaṇī avasthāo kare chhe te - anantaraṅgasādhan. (eṭale)
dravyamān potānā ja
‘svarūpakartānā ane

Page 103 of 540
PDF/HTML Page 112 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 103
svarūpakaraṇanā sāmarthya’ chhe. darek dravyanī paryāy thāy, te svarūpakartā (eṭale) svarūpanun sādhan, e
potānā dravyamān ja kartā (thavānun) sādhan chhe. paradravya enā kartāne sādhan chhe nahīn chhatān nimitta chhe.
uchit-yogya, temān nimitta hoy chhe. paṇ chhatān antaraṅg sādhan-antaraṅg kartā-te pūrvanī paryāyanī
prāptimān ane navī thavānī prāptimān e svarūpakartāne svarūp sādhan chhe. āhā... hā! āvun jhīṇun chhe
(vastu-tattvanun svarūp) darek dravya (antaraṅgasādhanabhūt) svarūpakartānī ane svarūpakaraṇanā sādhananā
sāmarthyarūp chhe.)
jem, ā ek dākhaloḥ - ā chashmā chhe. ā (enī dāṇḍalīnī) je pūrvanī avasthā chhe. (ā
dāṇḍalī ām thatān) avasthā thaī navī. have ene bahiraṅg-nimitta, uchit - yogya (nimitta) āṅgaḷī
chhe. paṇ āṅgaḷī tenī (dāṇḍalīnī paryāyanī) kartā nathī. (ā dāṇḍalī juo) āmathī ām thāy, tenī
kartā āṅgaḷī nathī. e (dāṇḍalīnā) paramāṇummān, potānī paryāy thavānī kartāpaṇun ne sādhanapaṇun enun
(dāṇḍalīnā paramāṇunun) potānun sāmarthya chhe (e sāmarthyathī dāṇḍalī āmathī ām thaī chhe, āṅgaḷīnā
nimittathī nahī). āhā.. hā! samajāṇun kāī? (shrotāḥ) kartā-karaṇ shakti potāmān chhe e mūḷabhūt
siddhānt chhe’
(uttaraḥ) e chhe. darek dravya-ātmā ho ke paramāṇu ho dharmāsti ādi chha dravya (je)
bhagavāne dekhyā chhe. (e badhāmān svarūpakartānā ane svarūpakaraṇanā sāmarthyarūp svabhāv chhe.)
āhā... hā! (e chha e dravye) je pūrva avasthā dhāraṇ karī chhe, e paṇ potānā svarūpakartā
ne svarūpakaraṇ-sādhanathī prāpta karī chhe. nimittathī nahīn, nimitta ho (bhale) uchit-yogya nimitta ho.
paṇ tenī pūrvanī avasthā je chhe temānthī vyay thaīne ‘svabhāv vaḍe anugr̥uhīt thatān, uttar
avasthāe ūpajatun.’
chhe? te dravya uttar avasthāe ūpajatun. pūrvanī je avasthā chhe avasthā chhe teno
kartā ne karaṇ (eṭale) sādhan jīv chhe ke dravya chhe. nimitta ho paṇ nimitta teno kartā nathī. tem
nimitta te, paryāy prāpta thaī tenun sādhan nathī. āhā.. hā āvī vātun jhīṇī chhe. vāstavik tattva,
svayansiddha svatantra chhe! pūrvanī avasthā prāpta thayelī chhe, te vaḍe anugr̥uhīt thatān te paramāṇumān ke
ātmāmān navī avasthā thavāmān, svarūpakartā ne svarūpakaraṇanun sāmarthya hovāthī, navī avasthā dravyamān
utpanna thāy chhe. ek to viṣhay jhīṇo ane gujarātī (bhāṣhāmān vyākhyān!) āhā... hā! tattvagnān
jhīṇun ghaṇun bāpu! (ene samajavā upayog sūkṣhma karavo joīe) vītarāg, sarvagna parameshvare joyun ne
kahyun e bījā koīe joyun nathī ne kahyun nathī. bījāmān kyāy (ā vāt) chhe nahīn. sarvagna sivāy,
e paṇ digambar dharmamān (enā) sivāy kyāy āvī vāt (tattvanī) chhe nahīn. āhā... hā!
juo, ā hāth chhe ne (tenī āṅgaḷī) ām (sīdhī, ūbhī chhe) e ām (vāṅkī) thāy chhe.
pūrvanī avasthā ene prāpta karī chhe, ane tene have navī avasthā (je) ām thaīne ām thāy chhe.
navī avasthā dhāraṇ kare chhe. to e navī avasthā dhāraṇ thavāmān, anakūḷ bhale āṅgaḷī chhe. bījī
paṇ enāthī (āṅgaḷīthī) āṅgaḷī ām sīdhī - vāṅkī thaī nathī. e kartā-karaṇ (arthāt) sādhan
nathī, ane ā āṅgaḷī (je vāṅkīmānthī sīdhī) thaī e enā paryāyanun kartāne sādhan, e āṅgaḷīnā
(darek) paramāṇu chhe. āvī vāt chhe (vastusthitinī)!

Page 104 of 540
PDF/HTML Page 113 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 104
(vaḷī,) lakhavānī (je) kriyā chhe. (lakhavā māṭe) kalam chhe. (āṅgaḷīmān kalam pakaḍī chhe
paṇ) e kalamane āṅgaḷī aḍī nathī. ane kalam je ām- ām (kāgaḷ upar) thāy chhe. e
kalamanī pūrve je paryāy hatī, enā kartā ne karaṇ e kalamanā paramāṇu hatān. ane e paryāy badale chhe
ām lakhavāmān (je kriyā thatī dekhāy) e lakhavānī paryāy, pūrvanī paryāyathī uttar avasthā (je)
thaī navī (navī paryāy thaī) to navī avasthānun thavun emān bhale bījānun āṅgaḷī ādinun uchit
nimitta ho paṇ e kalam chāle chhe, tenā kartā-karaṇ (sādhan) te tenā paramāṇu chhe. (shrotāḥ)
āṅgaḷīnī hājarī to chhe ne...!
(uttaraḥ) āṅgaḷī - āṅgaḷī enī uchit nimitta nahīn, hājarī chhe.
enī kartā chhe nahīn. nimitta chhe paṇ kartā-karma nathī. (shrotāḥ) paṇ enī rāh jovī paḍe ne...!
(uttaraḥ) rāh na jovī paḍe! e prashna ja nathī. (shrotāḥ) enā māṭe ūbhā to rahevun paḍe ne...!
(uttaraḥ) bilakul ūbhā rahevunn paḍe. (vastusthiti e chhe ke) enī paryāy thavā kāḷe - jayāre thāy
tyāre sāme anukūḷ nimitta ho, paṇ anukūḷ nimitta chhe to e kartā-karaṇasādhan thayun em nathī.
āhā... hā! (ā vāt gaḷe utāravī) bahu ākarun kām.
(kahe chhe) par jīvanī kr̥upā pāḷavānī hoy, enu āyuṣhya ne sharīr rahevānun hoy, e to
enā potānā paramāṇunī paryāyane jīvanī paryāyane rahevānun prāpta chhe. emān rahe chhe jīv, e karmane
laīne paṇ nahīn. āyuṣhyane laīne nahīn. āyuṣhya ane karma ene uchit nimitta chhe. paṇ e āyuṣhya
(karmane) laīne ātmā sharīramān rahyo chhe, em nathī. āhā... hā.. hā.. āvī vāt chhe!! e ātmā,
ā je sharīramān rahyo chhe, pūrvanī paryāy je chhe rahevānī, enī prāpti jīve pote karī chhe. ane pachhī
paṇ paryāy, uttaraparyāy navī thāy, eno kartā-karaṇ (sādhan ātmā chhe ene navī paryāy utpanna)
thavāmān-āyuṣhya ke koī karma nimitta chhe, to enāthī kartā-karaṇ thayun chhe, em nathī. āhā.. hā..
āvun jhīṇun chhe. vītarāgano mārag bahu jhīṇo bhāī!
atyāre to goṭā ūṭhayā chhe bhāī! ānāthī thāy, ne ānāthī thāy.. nimitta āve to
nimittathī thāy. nimittanī rāh jovī (paḍe)! (e mānyatā tattvathī viruddhanī chhe) māṭīnā piṇḍanī
paryāy, e piṇḍarūpe paryāy je māṭīmān chhe. e (paryāy) prāpta chhe e potānā kartā-karaṇathī prāpta chhe. e
piṇḍanī avasthā badalīne, ghaṭarūp avasthā thāy, te ghaṭarūp avasthānā kartā ne karaṇ (sādhan) te
(māṭīnā piṇḍanā) paramāṇu chhe. kumbhār nahīn. kumbhār uchit nimitta chhe. kumbhār koī ghaḍānī paryāyano
kartā ne karaṇ (eṭale) sādhan (banāvanār) nathī. āhā.. hā! samajāy chhe kāī? āvī vāt chhe,
(duniyāthī ūndhī vāt chhe)
(shrotāḥ) par sāthe sambandh toḍī nākhavānī vāt chhe..! (uttaraḥ) chhe ja
nahīn. paṇ sambandh mānyo chhe. chhe kyān? ene to (darek dravyane to) enā dravya-guṇ-paryāy sāthe
sambandh chhe. em kīdhun ne..! parane laīne kyāy thāy (em chhe nahīn) āhā.. hā... hā! .
guru kāī samajāve chhe. bhāṣhā e bhāṣhānī paryāy, prāpta, e paramāṇuthī bhāṣhānī paryāy prāpta
chhe, ātmāthī nahīn. ene bhāṣhānī paryāy pahelī, vachanavargaṇārūpe hatī. e vachanavargaṇānī paryāyane
prāpta hatī. pachhī bhāṣhāpaṇe thaī uttar avasthārūpe thaī emān uchit nimitta jīvanun. īchchhā nimitta
paṇ e bhāṣhā thaī e potānā kartā ne karaṇ sādhan vaḍe thaī chhe. ātmāthī nahīn. (īchchhāthī nahīn)
(shrotāḥ)

Page 105 of 540
PDF/HTML Page 114 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 10p
vachanavargaṇā to ghaṇī hatī. ghaṇā paramāṇuo hatān. to eṭalā ja kem (bhāṣhārūpe pariṇamyā)
(uttaraḥ) ek ek paramāṇu potānī paryāyanun kartākaraṇ karanārun (chhe) evun chhe. bījā paramāṇune
laīne nahīn. āvun chhe prabhu! (vītarāg vignān) ek ek paramāṇu, pūrvanī paryāyane prāpta thaī paṇ
potānī kartā- karaṇathī, ane enī utar paryāy navī thaī e paṇ potānā kartā-karaṇ sādhanathī
(utpanna thaī chhe) uchit nimitta ho. nimittathī thaī nathī. ghaḍā (banyā). kumbhārathī ghaḍo thayo nathī.
vaṇakarathī vastra vaṇāyun nathī. strīthī roṭalī thaī nathī. ātmāthī hāth - pag halatā nathī (hāth -
pag hāle chhe) e paganā rajakaṇ je chhe, enī avasthā ām hatī te ām thaī (sīdhī hatī te vaḷī
paganī avasthā) te navī avasthā dhāraṇ thashe, to enī avasthāno kartā - karaṇ enā paramāṇu chhe.
ātmāne laīne pag hāle chhe, traṇ kāḷ, traṇ lokamān nahīn. āhā... hā... hā...! āvun svarūp chhe
prabhu! (shrotāḥ) jīv chhe māṭe (hāth - pag) chāle chhe ne! (uttaraḥ) bilakul nahīn. e to kahyun hatun
ne...? jīv chhe te jīvanī potānī paryāyane prāpta jīv chhe. paṇ ā je sharīranī paryāy chhe. e paṇ
enā potānā kartā -karaṇe sharīranī paryāy chhe. paryāy prāpta thāy chhe. sharīrapaṇe, ām gati kare chhe. e
uttaraparyāy thaī navī, e uttaraparyāyamān nimitta - uchit nimitta bhale ātmā ho. paṇ enāthī
ām hālavānī paryāy (paganī) thāy em chhe nahīn. enā kartā- karaṇ enā paramāṇu chhe. kartākaraṇ
ātmā chhe e bilakul nahīn.. āhā.... hā... hā.. āvī vātun chhe. vītarāg mārga! atyāre to vrat
pāḷo...ne! bhakti karo... ne! pūjā... karone! e... ya hālyun chhe badhun!
ahīnyān to kahe chhe keḥ hāthamān-hāthamān je kāī chokhā rākhe ām mūkavā, tyān (bhagavāne ardhya
chaḍāvatān) e chokhānī paryāy, tyān pahelī hatī ahīn ane pachhī ām gaī, e paryāyanī prāpti
chokhānā paramāṇuthī (enā) kartā-karaṇathī thaī (chhe). āgaṇaḷīne laīne e chokhā āṅgaḷīne
bhagavān pāse gayā, em nathī. āhā... hā... hā! darek dravya-chha dravya bhagavāne joyān - e anantā
ātmāo, anantā paramāṇuo, asaṅkhya kālāṇuo, ek dharmāsti, ek adharmāsti (kāy), ek
ākāsh (e) darek dravyanī je pūrvaparyāy prāpta chhe. e paṇ potānā kartā ne karaṇ, sādhanathī prāpta chhe.
ane teno vyay thaīe, navī uttar avasthāne dhāraṇ kare (chhe) darek dravya. tene uchit nimitta bhale ho,
paṇ e nimitta eno kartā ne karaṇ-sādhan nathī. e navī avasthāmān te te dravyanā kartāne karaṇ-
sādhan eno svabhāv chhe. āhā... hā... hā..! duniyāthī judun chhe! āhā... hā!
“antaraṅgasādhanabhūt svarūpakartā” āhā... hā! e (māṭīnā) paramāṇumānthī ghaḍānī paryāy
thaī, e antarasvarūp paramāṇu pote kartā ne pote karaṇ-sādhan chhe. kumbhār to uchit nimitta chhe.
chākaḍo (dorī ādi) nimitta (chhe) paṇ e ghaḍānī paryāy, nimittathī thaī nathī. āhā... hā.... hā!
āvun chhe! pāṇī chhe, pāṇī tr̥uṣhā lāgī hoy ne...! e pāṇīnī avasthā je hatī ne ām gaīne pachhī
bījī avasthā thaī gaī andar. e paramāṇunī paryāy prāpta hatī. enā svarūpakartā e paramāṇu hatā.
ā hāthane laīne pāṇī andar āvyun, em nathī. e pāṇīnā paramāṇu - je dravya chhe - tenī pūrva
paryāyanī prāpti paṇ potānā svarūpakartāne karaṇ ne sādhanathī chhe. ane pāchhī paryāy badale chhe, ām
andar jatān e badalatī avasthānā kartā-karaṇ te paramāṇu chhe. āhā... hā... hā! pāṇī chhe e ūnun
thāy chhe. agni uchit nimitta chhe paṇ

Page 106 of 540
PDF/HTML Page 115 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 106
uchit nimittathī ūnun thatun nathī. pāṇīnī pahelī je ṭhaṇḍī avasthā hatī, tenī prāpti pāṇī chhe. pachhī
(e pāṇī) uṣhṇa avasthāne prāpta thayun tenā kartā ne karaṇ te pāṇīnā paramāṇu (dravya) chhe. agni
nahīn. āhā... hā... hā! samajāy chhe kāī?
āhā... hā... hā! pratyek padārtha svatantra chhe. bījā tattvanī ene (pariṇamanamān) rāh jovī paḍe.
(em chhe nahīn). olun āvyun chhe ne...! benamān (bahenashrīnān vachanāmr̥ut bol 2pa1.) dravya kone
kahevāy? keḥ ‘ke dravya tene kahevāy ke jenā kārya māṭe bījā sādhanonī rāh jovī na paḍe.’ benanā
vachanāmr̥utamān chhe.
है आपके पास..? पुस्तक लिया है..? पुस्तक लिया है...? [श्रोताः] आपने पुस्तक
दिया है, हमारे पास, हम सबके पास है। वचनामृत हिन्दीमें है [गुरुदेवः] उसमें ये शब्द है।
āhā... hā...! pratyek dravyanā kāryane māṭe (bījā sādhanonī) rāh jovī paḍe nahīn, e siddhānt
chhe. dravya ene kahīe ke potānī paryāyanā kāryane māṭe paradravyanī rāh jovī paḍe nahīn. āhā... hā...
are! vītarāgī mārag!! sarvagna parameshvare jāṇyo ane kahyo chhe, karyo nathī. paranun karyun nathī kāī. karyun
chhe potānun. āhā... hā.. hā!
(kahe chheḥ) jemake ātmāmān, pūrvaparyāyanī prāpti mithyātvanī hoy, e paṇ potānā kartā
karaṇathī, mithyātvanī prāpti chhe. darshanamohano uday thayo māṭe mithyātva chhe, em nathī. darshan- mohano
uday uchit nimitta chhe, paṇ ene laīne mithyātva ahīnyān thāy chhe, em nathī. mithyātva thavāmān
ātmānā kartā- karaṇ-sādhanathī mithyātva thāy chhe. āhā... hā... hā.. hā! (je) mithyātvanī prāpti
chhe pūrvanī, emānthī gulāṇṭ khāīne samyka (tva) thāy chhe. samyagdarshan (thāy chhe.) te samyagdarshananī
paryāyanī prāpti, darshanamohano abhāv thayo māṭe samyagdarshan paryāyanī prāpti thaī, em nathī.
samyagdarshananī paryāyanī prāpti (thaī temān) ātmā teno kartā - karaṇ- sādhanathī samyagdarshan
paryāyanī prāpti thāy chhe. āhā...hā...hā..! āvun chhe. vītarāg, sarvagna jineshvaradev...! enun tattvagnān
jhīṇun bahu bāpu...!
(shrotāḥ) ā svarūpakartā ne ā svarūpakaraṇ..! (uttaraḥ) hen...! svarūpakartā ne svarūpakaraṇ
(ā chhe). em ātmāmān chāritranī paryāy thāy, vītarāgī chāritra, dayā-dān - vrat - bhaktinā
pariṇām chhe. e kāī chāritra nathī. e to achāritra chhe. vratanā pariṇām paṇ e achāritra chhe.
chāritra te to ene kahīe ke je ānandamūrti prabhu ātmā, tenā taraphanī sanmukhatāthī temān ānandamān
rame, are enun nām chāritra (chhe). chāritranī paryāyamān chāritramohanīyano abhāv thyo māṭe
chāritranī paryāy thaī, em nathī. chāritramohanīyano abhāv e uchit nimitta chhe. paṇ ene laīne
ahīnyā chāritranī paryāy thāy, em nathī. chāritranī paryāy-pūrve achāritranī paryāyanī prāpti hatī.
emān paṇ enā svarūpakartā ne karaṇ ātmā hato. ane chāritranī paryāy (prāpta thaī) eno kartā ne
karaṇ (sādhan) eno ātmā chhe. mahāvratādinā pariṇām hatā māṭe chāritranī paryāy thaī, em nathī.
āhā... hā... hā! āvun jagatathī ūndhun chhe bhāī...! vītarāg mārag, āhā.... hā... hā... hā..! e
vītarāg sivāy kyāy vāt chhe nahīn. badhe - badhe gappā māryā chhe badhāe..! tīrthaṅkar sarvagna
trilokanāth..! sarvagna parameshvare jevun joyun, evun vāṇī dvārā āvyun..! e sivāy kyāy e vāt sāchī
chhe nahīn. āhā... hā..! ā ye dharma sācho ane ā... ye dharma sācho, evun chhe nahī...

Page 107 of 540
PDF/HTML Page 116 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 107
ek vītarāg sarvagnadev, parameshvare, ātmā je kahyo e ātmā anantaguṇ sāgar chhe enī
antaradraṣhṭi - anubhav thaīne, pachhī svarūpamān rame, ene chāritra kahīe. e chāritranī paryāy, utpanna
thaī temān chāritramohanīyakarmanā uyano abhāv, uchit nimitta ho. paṇ ene laīne chāritranī paryāy
thaī chhe, em nathī. chāritranī paryāyamān - svarūpano kartā- karaṇ ātmā chhe. āhā.... hā... hā...!
āvun chhe bhagavān...! āchārye to bhagavān tarīke bolāvyo chhe..! 72 gāthāmān. ā ‘samayasār’
savāre chāle chhe ne...! ‘bhagavān ātmā’ anant - anantaguṇano bharelo prabhu..! enī vartamān
paryāyane (e) prāpta chhe. e paṇ potāthī chhe. koī karmane laīne chhe ke, em nathī. ane navī paryāyane
prāpta thāy, temān paṇ karmanā nimittano abhāv ho. paṇ nimitta darshan - gnān-chāritra (nī
paryāyano) kartā nathī. samyagdarshan - gnān -charitra (nī) je nirvikārī vītarāgīparyāy, ene jīv
pote potāthī kare chhe. enā kartā - karaṇane sādhan ātmā chhe. ene shubhabhāv ne mahāvratādi pariṇām
hatā māṭe chāritra thayun, em nathī. ahā... hā... hā...! āvun chhe.
(shrotāḥ) antaraṅgasādhanabhūt kartā ne
karaṇ kahyā, to bāhya sādhan hashe ne...? (uttaraḥ) e kartā ne karaṇ antaran gachhe. bāhyā uchit to
nimitta chhe, e kartā ne karaṇ nathī. ‘bahiraṅg’ shabda paḍayo chhe ne...! ‘uchit bahiraṅg sādhanonī
sannidhimān’ e to nimitta thayun. have
“anek prakāranī ghaṇī avasthāo kare chhe te–
antaraṅgasādhanabhūt svarūpakartānā ane svarūpakaraṇanā sāmarthyarūp svabhāv vaḍe anugr̥uhīt thatān,
uttar avasthāe upajatun thakun” āhā... hā...! “te utpād vaḍe lakṣhit thāy chhe”
āhā... hā... hā!
e navī avasthā je thaī, tenā lakṣhaṇ vaḍe to dravya lakṣhit thāy chhe. te utpād thayo māṭe temān karma
lakṣhit thāy chhe emān - ke karmano abhāv thayo - lakṣhit thāy chhe, em nathī. ā vītarāg mārag chhe
bāpā...! bahu jhīṇo. bhagavān to birāje chhe mahāvidehamān prabhu..! sīmandharasvāmī bhagavān..! tyānthī
ā vāt āvī chhe. kundakundāchārya tyān gyā hatā prabhu pāse, birāje chhe atyāre samavasaraṇamān, dharmasabhā
prabhu birāje chhe mahāvidehamān, pāñchaso dhanuṣhano deh (chhe). kroḍ pūrvanun āyuṣhya (chhe). ek pūrvamān, 70
lākh karoḍ ane pa6 hajār karoḍ varṣha jāy. ek kroḍ pūrvanun āyuṣhya chhe prabhunun...! atyāre birāje chhe
mahāvidehamān. tyān gayā hatā kundakundāchārya. samvat-49. āṭh di’ tyān rahyā hatā. āhā... hā... hā..!
tyānthī āvīne, ā granth rachyā (chhe). āhā.... hā... hā...! sākṣhāt traṇ lokanā nāth...! birāje chhe
sīmandhar bhagavān antare mahāvideh kṣhetramān...! manuṣhyapaṇāmān...! āhā... hā... hā...! emanī om dhvani
sāmbhaḷī, kundakundāchārya prabhu āṭh di’ tyān rahyā hatā. āhā... hā.. āmano chār hāthano deh!
bhagavānano pāñchaso dhanuṣhano (deh) be hajār hāth ūñcho māṇaso paṇ (tyān) evāj ūñchā. tīḍ
jevun dekhāy, tīḍ..! (jantu) chhe ne...! uḍatā tīḍ...! chakravartīe pūchhayunḥ tīḍ jevo māṇas koṇ chhe
ā...? āhā... hā...
bhagavān pāse gyā kundakundāchārya! āṭh di’ tyān rahyā. pāñchaso dhanuṣhano dehane ā to chār
hāthano! prabhu ā koṇ chhe tīḍ jevun? em chakravartīe bhagavānane pūchhayun, bhagavānano uttar āvyoḥ
he! chakravartī, e bharatakṣhetranā kundakund nāmanā āchārya chhe. āhā... hā... hā! em bhagavānanī vāṇī
nīkaḷī. om nīkaḷe chhe.

Page 108 of 540
PDF/HTML Page 117 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 108
om nīkaḷe emānthī ā jīvo samaje chhe. bhagavānanī vāṇī āvī na hoy, bhagavānanī vāṇī to om
ekākṣharī chhe. īchchhā vinā vāṇī nīkaḷe ekākṣharī! īchchhā hoy tyān (vāṇī) ekākṣharī nathī. āhā...
hā... hā! evī vāt chhe! atyāre to khīchaḍo karī nākhyo chhe! ekadravya, bījā dravyane madad kare ne...!
sahāy kare ne! bījānī sahāy hoy to emān kāīk thāy. lākaḍī ām ūñchī thāy chhe te juo, te
āṅgaḷīne laīne em ūñchī thāy chhe, em nathī em kahe chhe. enī pūrva paryāy ām hatī ne pachhī
ām thaī enī paryāyanā kartā-karaṇ enā paramāṇu chhe. āṅgaḷī nahīn. āṅgaḷīthī (e lākaḍī)
ūñchī thaī nathī, āṅgaḷī uchit nimitta chhe. (paṇ) enāthī kartā-karaṇ thayun ja nathī. āhā... hā...
hā! āvun chhe. bahu pher! vītarāgano mārag! (jagatathī judo chhe).
darek dravyanī paryāy svatantra, teno kartā pote, e paṇ hajī apekṣhā chhe. paryāyano kartā
dravyasvarūpakartā (e apekṣhit kathan chhe) kharekhar to darek dravyanī paryāy, (potānā ṣhaṭkārak) paryāy
kartā, paryāy karma, paryāy karaṇ, paryāy sampradān paryāy apādān, paryāy adhikaraṇ. ek samayanī
paryāy, chha dravyamān je thāy, e paryāy ṣhaṭkārakanun pariṇaman, potāthī chhe, dravyaguṇathī paṇ nahīn.
āhā... hā... hā... hā! nimittathī to nahīn, (paṇ) dravya-guṇathī nahīn. ek samayanī paryāy ṣhaṭkārakarūpe,
paryāy pote kartā, paryāy pote karma kārya, paryāy pote karaṇ- sādhan, paryāy pote sampradān - paryāye potā
māṭe paryāy karī, apādān- paryāyathī paryāy thaī e paryāyanā ādhāre paryāy thaī e adhikaraṇ.
ṣhaṭkārakarūpe ekasamayanī paryāyamān anādianant darek dravyamān ā rīte thāy chhe. āhā... hā... hā!
(kahe chhe keḥ) ahīnyān to paryāyanun lakṣhaṇ kahīne, dravyanun lakṣhya, batāvavun chhe ne...! eṭale
svarūpakartā ne svarūpasādhan kahevāmān āvyun, bākī to pratyek dravyanī, pratyek samayanī avasthā potānā
utpād, je paryāy thāy, tene dhruv ne vyayanī apekṣhā nathī. nimittanī to apekṣhā nathī. 101 gāthāmān
(ā vāt) āvashe. ‘pravachanasār’! ā to 9p gāthā chāle chhe. āhā... hā.. hā..! anant ātmāo
ane anant paramāṇuo, - nigodanā - ek aṅgulanā asaṅkhyātamā bhāgamān anant ātmāo chhe. -
lasaṇ, ḍuṅgaḷī (mān rahelā te) nigod- ek ek aṅgulanā asaṅkhyātamān bhāgamān anant ātmāo chhe.
e darek ātmā (ane anant paramāṇuo) potānī vartamān paryāyamān, ṣhaṭkārak rīte pariṇamatī tenī
paryāy utpanna thāy chhe. āhā... hā... hā! āvun kyān? sāmbhaḷavun mushkel paḍe!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) jenī paryāyanī utpatti māṭe dravya - guṇanī paṇ apekṣhā nathī. vyayanī
apekṣhā nathī, dhruvanī apekṣhā nathī. darek dravyanī je samaye, je paryāy utpanna thāy tene tenā dravya -
guṇanī apekṣhā nathī, vyayanī apekṣhā nathī. (to pachhī) nimitta hoy to thāy e vāt chhe nahīn.
nimitta ho! paṇ tenāthī thāy, tem traṇakāḷamān nathī. āhā... hā! āvun bhagavān! bhagavān
chaitanyasvarūp!! ene je samyagdarshananī dharmanī paryāy, samyagdarshananī sharuāt pahelān dharmanī paryāy
thāy, e paryāyamān, ṣhaṭkārakanā pariṇamanathī samyagdarshananī paryāy thāy chhe. e paryāyane nishchayathī
dravya-guṇano paṇ āshray nahi e to lakṣhaṇ siddha karavun chhe māṭe samyagdarshan paryāy je thaī e lakṣhaṇ
chhe ane enāthī dravya lakṣhya chhe. eṭalun ahīn siddha karavun chhe. ane tenā svarūpamān ja e chhe. te te dravya
samakitapaṇe thayun chhe e dravyanun svarūp chhe. e

Page 109 of 540
PDF/HTML Page 118 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 109
koī parane laīne thāy samakit. karmane laīne (ke) dayā - dān - vratanā pariṇām (thayā) māṭe
samakit thāy chhe, evun svarūpamān chhe nahīn āhā... hā... hā... hā! bhāre ākarun! ākhī duniyāthī,
virodh lāge! pāgal jevun lāge! āhā... hā.. hā! mārag vītarāgano bāpā! jagatane maḷ‌yo nathī,
sāmbhaḷavā! āhā... hā... hā!
(loko to) vrat pāḷ‌yā ne... ā karyā... ne! te karyā... ne! dhūḷe ya karī nathī. parīṣhah sahan
karyā! emān kyān? shun thyun? parīṣhah to bahāranī sanyogī chīj chhe. emān sahan karavāno paryāy kyān
enāthī thayo chhe? āhā... hā... hā! ek ānandanī paryāyamān samatā thaī chhe, e to eno kartā-karaṇ
eno ātmā kartā-karaṇ-sādhan chhe. āhā... hā.. hā! samajāy chhe kāī? āto vītarāg; traṇ
lokano nāth, parameshvar birāje chhe, enī ā vāṇī chhe. traṇ lokanā nāthanī vāṇī ā chhe!!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “svarūpakartānā ane svarūpakaraṇanā sāmarthyarūp svabhāv vaḍe
anugr̥uhīt thatān, uttar avasthāe ūpajatun thakun te utpād vaḍe lakṣhit thāy chhe; parantu tene te utpādanī
sāthe svarūpabhed nathī, svarūpathī ja tevun chhe.”
te te dravyanī te (te) paryāy thavī te tenā svarūpathī
judī chhe em nathī. svarūpathī ja tevun chhe.
“vaḷī jevī rīte te ja vastra nirmaḷ avasthāthī ūpajatun
ane malin avasthāthī vyay pāmatun thakun te vyay vaḍe lakṣhit thāy chhe. āhā... hā.. hā! e pūrvanī
avasthā je hatī, malinatāno vyay, paṇ e vyay lakṣhaṇ ne dravya lakṣhya chhe. vyay koī bījī chīj
thaī māṭe tenun malinapaṇun ṭaḷ‌yun - pāṇīne laīne ne dhokāne laīne - vastranī e malinatā ṭaḷīne
nirmaḷatā thaī e pāṇīne laīne ne dhokāne laīne nirmalatā thaī chhe em bilakul nahīn. e vastra ja
pote nirmaḷ paryāyapaṇe ūpajatun thakun, jene vyay ane dhruvanī paṇ apekṣhā nathī. āhā... hā! malin
avasthā hatī te vyay pāmatun, te vyay vaḍe lakṣhit thāy chhe. ahīn vyay kīdho. pahelān utpād kīdho hato
ne...! (lakṣhaṇ batāvavun chhe ne..!) “parantu tene te vyayanī sāthe svarūpabhed nathī.” svarūpathī ja tevun
chhe” āhā... hā! tevī rīte te ja dravya paṇ darek dravya uttar avasthāthī ūpajatun ane pūrva
avasthāthī vyay pāmatun thakun te vyay vaḍe lakṣhit thāy chhe”
vyay vaḍe dravya lakṣhit thāy chhe. (vastra)
par māthe dhoko paḍayo māṭe malinatā gaī to kahe chhe em lakṣhit thatun nathī, em thatun ja nathī. tyān
lakṣhaṇ nathī. vyay thayo chhe e lakṣhaṇ dravyanun chhe. āhā... hā...! āvī vātun have!
(shrotāḥ) lakṣhaṇ
lakṣhya bhed batāve chhe..! (uttaraḥ) lakṣhaṇanun lakṣhya e dravya (chhe). lakṣhaṇavyay thayo enun lakṣhya dravya chhe.
vyay thayo (temān) joṇḍe chīj hatī ene vyay karyo, malinatāno vyay karyo, em nathī. āhā... hā!
āvun svarūp chhe! gāthā pañchāṇun jhīṇī chhe. ākhī! pahele di’ kāle’ya jhīṇun hatun!
(kahe chheḥ) “vyay vaḍe lakṣhit thāy chhe” “parantu tene te vyayanī sāthe svarūpabhed nathī.” vyay
to te dravyanun svarūp ja chhe. “svarūpathī ja tevun chhe.” have dhruv (nī vāt). pahelā utpādanī karī, pachhī
vyayanī karī, have dhruvanī kare chhe.
“vaḷī jevī rīte te ja vastra ekī vakhate nirmaḷ avasthāthī
ūpajatun, malin avasthāthī vyay pāmatun ane ṭakatī evī vastratva–vastrapaṇun avasthāthī dhruv rahetun
thakun dhrauvya vaḍe lakṣhit thāy chheḥ
“āhā...! vastra je dhruv ṭakatun thakun e dhruv vaḍe vastra lakṣhya

Page 110 of 540
PDF/HTML Page 119 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 110
thāy chhe. āhā.... hā... hā! chhe? “parantu tene te dhrauvyanī sāthe svarūpabhed nathī, svarūpathī ja tevun chhe.”
e te draṣhṭānt thayo. (have siddhānt) “tevī ja rīte te ja dravya paṇ ekī vakhate uttar avasthāthī
ūpajatun.” ātmāmān samyak darshananī paryāyapaṇe ūpajatun ane “pūrṇa avasthāthī vyay pāmatun”
mithyātva avasthāthī nāsh pāmatun “ane ṭakatī evī dravyatva–avasthāthī dhruv rahetun thatun dhrauvya vaḍe
lakṣhit thāy chhe”
āhā... hā! samyagdarshananī paryāy lakṣhaṇ chhe, tenun lakṣhya dhruv upar chhe. samyargshanano viṣhay
dhruv chhe. bhūtārtha chhe. (‘samayasār’) 11mī gāthā.
भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिठ्ठी हवदि जीवो]
bhūtārtha, trikaḷavastu dhruv chhe. ene āshraye samyagdarshan thāy chhe. e samyagdarshananī paryāy lakṣhaṇ (chhe) e
dhruvane batāve chhe. āhā... hā... hā! paryāy, ām karmano kṣhay thyo e batāve chhe em nahīn.
āhā... hā... hā! chār ghātikarmano nāsh thatān, kevaḷagnān thāy. em (shāstramān) shabda chhe.
tattvārthasūtramān’ . e to nimittanā kathan chhe (em) kahe chhe. chār ghātikarmanī paryāy je karmapaṇe
hatī, e jayāre akarmapaṇe thaī, e potānā svarūpathī thaī chhe. ahīnyān bhagavānane kevalagnān pragaṭayun
māṭe te karmapaṇānī paryāy akarmapaṇe thaī, em nathī. ane karmanī paryāy paṇ jayāre akarmapaṇe
(paramāṇu) thayun tethī ahīnyān kevaḷagnān thayun, em nathī. ane karmanī paryāy paṇ jayāre akarmapaṇe
(paramāṇu) thayun tethī ahīnyān kevaḷagnān thayun, em nathī. e kevaḷagnānanī paryāyano utpād, pūrvano
vyay thatān, chār guṇ - mokṣhamārgano vyay thatān, kevaḷagnānanī paryāy mokṣhapaṇe thaī, teno svarūpakartā
ne karaṇ e ātmā chhe, sanhanan majabūt chhe vajāvr̥uṣhanārāch e chhe māṭe kevaḷagnān thayun chhe, em nathī.
āhā... hā... hā... hā! āvī vātun chhe! bhagavān paramātmā, eṇe kahelo panth ā chhe. āhā.... hā!
bhāṣhā evī āve tattvārthasūtramān ‘chār ghātikarmano nāsh thāy, tyāre kevaḷagnān thāy, ahīnyā kahe chhe
ke kevaḷagnānanī paryāy, pūrve chār gnānanī paryāy (mati, shruti, avadhi, manaḥparyay) hatī teno vyay
thayo, vyayano kartā-karaṇ paṇ ātmā (chhe). ane utpād-kevaḷ gnānano thayo teno kartā-karaṇ -
sādhan paṇ ātmā (chhe). karmane laīne thayun ī, bilakul vāt jūṭhī chhe. āhā... hā... hā... hā!
(shrotāḥ) jainadharmamān to karmanī laīne thāy em vāt hoy ne...! (uttaraḥ) jainadharmamān to ātmānī
vāt chhe. karmanī nahīn. jagat īshvarakartā kahe ane ā jain kahe chhe amāre vikārano kartā karma. ane karma
(tūṭe) toḍe to (mokṣha thāy.) e to ī nun ī chhe. (mokṣhano kartā) jaḍ thyo! āhā... hā! olāe
chaitanya īshvar (kartā) ṭharāvyo kalpit. āṇe jaḍ (kartā) ṭharāvyo (kalpit) karma andar jaḍ chhe e
jayāre uday āve, tyāre amane vikār thāy. ane e karma khasī jāy to amāro vikār ṭaḷe. e
vāt bilakul jūṭhī chhe. āhā... hā.. hā! (shrotāḥ) karma na rahe tyāre khasī to jāy chhe.. (uttaraḥ)
ene kāraṇe, ī to enī paryāyamān pūrva paryāy karmapaṇe hatī, enī uttar paryāy akarmapaṇe thaī, eno
kartā-karaṇ-sādhan enā paramāṇun chhe. ahīn kevaḷagnān thyun māṭe ne akarmapaṇe paryāy thaī, em nathī.
āhā... hā... hā! gahan viṣhay chhe prabhu! vītarāg paramātmā, āhā...! enun tattvagnān, bahu jhīṇun
chhe!! āhā... hā! lokoe bahārathī khatavī nākhyun, āhā... hā! keṭalun! pañchāṇun gāthāmān āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) ek e, thyun ho! vastranun (udāharaṇ) hatun māthe! “tevī ja rīte te ja dravya
paṇ” - ātmā ane paramāṇu ādi dravya. “ekī vakhate uttar avasthāthī ūpajatun” navī avasthāthī

Page 111 of 540
PDF/HTML Page 120 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachasār pravachano 111
ūpajatun “pūrva avasthāthī vyay pāmatun thakun.” pūrvanī avasthāno abhāv thayo thako “ane ṭakatī
evī dravyatva–avasthāthī” (joyun?) ā (dravyatva) avasthā chhe (eṭale) kāyam ṭake chhe ne...! “dhruv
rahetun thakun dhrauvya vaḍe lakṣhit thāy chhe.”
dravyatva avasthāthī dhruv rahetun thakun, dhruvathī lakṣhit thāy chhe
(arthāt) bhagavān ātmā to dhruvathī jaṇāy chhe. āhā.... hā... hā.. ā vaḷī paryāy vaḍe dhruv
jaṇāy...!! dhruv dhruv (lakṣhaṇ paryāyanun kahyun ne...!) ahīn to dhruvapaṇun je chhe enun je khyālamān āvyun
- e dhruvapaṇun je chhe enun je khyālamān āvyun - e dhruvapaṇun khyālamān āvavun, e dhruvanun lakṣhaṇ chhe.
(vaḷī) e dhruvanun lakṣhaṇ chhe em kahe chhe. āhā... hā... hā! jhīṇī vāt chhe bhāī! (je vāṇī) indro
sāmbhaḷavā āve! traṇ gnānanā dhaṇī! e vāt (vāṇī) kevī hashe! upar shakrendra, pahelā devalokanā indra
(chhe). ekāvatārī chhe. ek bhave mokṣha janār! shakrendra. sudharmaindra ek bhave mokṣha janār. te (dharma)
sabhāmān āve, te vāṇī kevī hashe bāp! kathā - vārtā (jevī) sādhāraṇ hashe? āhā... hā... hā... hā!!
(ahīnyā) kahe chhe keḥ “te ja dravyapaṇ ekī vakhate uttar avasthāthī ūpajatun, pūrva
avasthāthī vyay pāmatun ane ṭakatī evī dravyatva–avasthāthī dhruv rahetun thakun dhrauvya vaḍe lakṣhit thāy
chhe.”
āhā... hā! jāṇe chhe gnān, paṇ e dhruvapaṇun jaṇāve chhe dravyane, dhruvapaṇun jaṇāve chhe dhruvane em,
jāṇe chhe paryāy. kāī dhruvapaṇun dhruvapaṇāne jāṇatun nathī, dhruv to dhruv chhe. paṇ ahīnyā to dhruvapaṇun enun
lakṣhaṇ chhe. (evun paryāy jāṇe. e lakṣhaṇathī dhruv chhe em paryāye lakṣhya karyun! bahu pheraphār chhe bhāī!
āhā... hā! na samajāy to, rātre pūchhavun. rātre chhe ne...! savāsātathī āṭh poṇo kalāk...! charchā
(hoy chhe ne...!) jhīṇī vāt chhe bhāī! āhā.... hā! dhruv vaḍe lakṣhit thāy chhe. shun kīdhun?”
dravyatva–
avasthāthī dhruv rahetun thakun dhrauvya vaḍe lakṣhit thāy chhe.” āhā... hā! lakṣhit to, paryāy kare chhe (paṇ)
dhruvapaṇun chhe. e dhruvanun lakṣhya karāve chhe. e dhruvapaṇun je chhe e lakṣhaṇ chhe ane dhruv je chhe e lakṣhya chhe.
em paryāy jāṇe chhe. āhā... hā... hā! have āvo upadesh! olun to kahe ke viṣhay sevavā nahīn ne
chovihār karavā, sāmāyik karavī, paḍikakamaṇā karavā. paṇ āvī tattvanī draṣhṭi vinā sāmāyik
(sāchī) āvī kyāthī? āhā... hā! tattva (ja) svatantra chhe. darek tattvanī ekasamayanī paryāy
kramabaddha (chhe). kramabaddha!
e lakhyun chhe ne...! paṇḍitajī! kramabaddhano lekh vāñchyo? jayapur kramabaddhano lekh lakhyo chhe
‘kramabaddha’ kā lekh likhā hai, bahut achchhā hai. darek dravyamān, ek samayamān je paryāy thāy kramabaddha
(chhe). kramasar honevālī hai, āge - pīchhe - āgaḷ, pāchhaḷ chhe nahīn. jarhān jo paryāy honevālī hai
hogī hī. e paryāyanā lakṣhaṇathī dravya lakṣhya thāy chhe. āhā... hā... hā! kramabaddha no lekh āmān
āvyo chhe thoḍoḥ ‘jain mitra’ mān āvyun chhe ā ja thoḍun, thoḍun’ ka āvyun chhe thoḍun’ ka! āhā... hā!
e utpād-vyay-dhruvanī, enī vyākhyā thaī.
उत्पाद – व्यय – ध्रुवत्वसंबंद्धम् have guṇo ne
paryāyanī, vyākhyā kare chhe. ‘guṇaparyāyadravyam’ guṇane paryāy, dravya chhe. kāle utpād- vyay-dhruv hatun te
paṇ dravya chhe. āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “vaḷī jevī rīte te ja vastra vistāravisheṣhosvarūp.” ā vastra chhe....
ne!! emān guṇo chhe. e guṇ chhe e vistār chhe āmān. paramāṇumān guṇo chhe te vistār chhe ām

Page 112 of 540
PDF/HTML Page 121 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 112
(tīrachhā-āḍā-ekasāth) vistār visheṣho chhe. chhe ne?” (shuklatvādi) guṇo vaḍe lakṣhit thāy chhe.”
ā dhoḷun (vastra) chhe, e dhoḷā vaḍe (paṇ) e dhoḷī paryāy chhe. paṇ (eno je guṇ chhe) enā vaḍe
lakṣhit thāy chhe. dhoḷī chhe e paryāy chhe. paṇ raṅg (varṇa) eno guṇ chhe. raṅg chhe je vastramān e eno
guṇ chhe. dhoḷī to paryāy chhe (paṇ) samajāvavun chhe eṭale ām līdhun. āhā... hā... hā! kāḷī, dhoḷī,
līlī e to paryāy chhe. ane raṅg (varṇa) je trikāḷī paramāṇumān chhe e guṇ chhe, āhā... hā... hā!
(shrotāḥ) barābar! ... āvun chhe. vastra vistāravisheṣh, dravya chhe te sāmānya ne enā guṇ chhe te
vistāravisheṣh (chhe). e vastra vistāravisheṣhosvarūp shuklatvādi guṇo vaḍe-paryāy chhe ho- lakṣhit
thāy chhe.
“parantu tene te guṇonī sāthe svarūpabhed nathī” vastrane je bhāv ādi guṇo chhe tenāthī
te vastra lakṣhit thāy chhe. chhatān te guṇone ane dravyane svarūpabhed nathī. āhā... hā... hā...! bahu
jhīṇun
... “svarūpathī ja tevun chhe; tevī ja rīte te ja dravya paṇ vistāravisheṣho – svarūpo guṇo vaḍe
lakṣhit thāy chhe.” darek dravyamān vistār- (visheṣho) anantā guṇo chhe. ām vistār (āḍā-tīrachhā)
paramāṇu chhe emāny anantaguṇo chhe. ātmāmān paṇ anantaguṇo chhe. dharmāstikāy (ādi) tattvamān paṇ
anantaguṇo chhe. ek kālāṇu dravya chhe emān paṇ anantaguṇ chhe. vastu chhe temān vistaravisheṣho - guṇo,
ek sāthe ām (tīrachhā) rahelā guṇo ām (ekasāth-pahoḷāī) chhe. paryāy chhe e ām (lambāī
- ek pachhī - ek- krame krame) chhe. āyat - ek pachhī ek lambāī chhe kramasar thāy ane guṇo
akrame - ek sāthe rahelā chhe. “dravya paṇ vistāravisheṣho svarūp guṇo vaḍe lakṣhit thāy chhe; parantu
tene te guṇonī sāthe svarūpabhed nathī, svarūpathī ja tevun chhe.”
āhā... hā.. hā!
“vaḷī jevī rīte te ja vastra āyatavisheṣhosvarūp” paryāy, have paryāy līdhī. te vastramān
paryāy thāy chhe je ek pachhī ek, ek pachhī ek. e āyat eṭale lambāī kāḷapaṇe lambāīpaṇe
paryāy thāy chhe e āyatavisheṣhosvarūp “paryāyavartī (–paryāy tarīke vartatā, paryāy– sthānīy)
tantuo vaḍe lakṣhit thāy chhe.”
āhā... hā! paryāyavartī tantuo vaḍe lakṣhit thāy chhe, tantu (ne) paryāy
gaṇī ahīnyān.
“parantu tene tantuonī sāthe svarūpabhed nathī” āhā... hā! guṇone ane dravyane
svarūpabhed nathī, guṇ lakṣhaṇ chhe dravya lakṣhya chhe. lakṣhaṇ - lakṣhyamān svarūpabhed nathī. āhā.... hā! āvī
vātun have!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “tevī ja rīte te ja dravya paṇ te ja dravya ātmā ane paramāṇu ādi
“āyatavisheṣhosvarūp” paryāyo. ek pachhī ek, ek pachhī ek visheṣh. olā vistāravisheṣh guṇo
hatā. ā paryāy visheṣh (chhe). āyat eṭale lambāīthī kāḷakrame thatī paryāy, evī
āyatavisheṣhosvarūp “paryāyo vaḍe lakṣhit thāy chhe.” āhā... hā..! koṇ? dravya. kapaḍun - vastra paṇ
tenī paryāy vaḍe lakṣhit thāy chhe. em darek dravya, tenī vartamān paryāy vaḍe lakṣhit thāy chhe. āhā...
hā... hā.. hā! enī paryāy, potāthī chhe svarūpabhed nathī. bhed je chīj chhe tenāthī te lakṣhya thatun nathī.
enāmān je paryāy chhe, enāthī te dravya lakṣhya thāy chhe. chhatān te dravyane, guṇane paryāyane bhed nathī.
āhā... hā! have ā apekṣhā kahevī chhe ne

Page 113 of 540
PDF/HTML Page 122 of 549
single page version

gāthā – 9p pravachanasār pravachano 113
atyāre! āvun bhāī koī dī’ sāmbhaḷ‌yun nahīn hoy tyān. jindagīmān nyān. bhāīne to magaj no’ tun
kāī e majūrī karīne vayā gyā. āhā... hā! tattvanī vastu bāpu evī chhe!
vāstavik dravya, guṇane paryāy shun chhe? ane guṇ ne paryāy (‘guṇaparyāyavat dravyam’) dravya shun
chhe? enī vyākhyā chhe. tevī ja rīte te ja dravya paṇ āyatavisheṣhosvarūp paryāyo vaḍe lakṣhit thāy
chhe”
tenī paryāy vaḍe dravya lakṣhit thāy chhe. bījun tattva chhe (sāthe) māṭe lakṣhya thāy chhe em nathī.
āhā... hā! ātmāmān, samyagdarshananī paryāy thaī, e paryāy vaḍe lakṣhit dravya thāy chhe. (vaḷī) e
paryāy vaḍe lakṣhit dravya thāy chhe. paryāy - samyagdarshan thayun, e mithyādrarshanano abhāv thayo evī
apekṣhā ene lāgū paḍatī nathī. āhā... hā.. hā! darshanamohano abhāv thyo māṭe samyagdarshanaparyāy
jaṇāy chhe, em nathī. e samyagdarshananī paryāy, nirmaḷ vītarāgī ātmagnān, e paryāy ātmāne
jaṇāve chhe. ātmā tenun lakṣhya chhe ne ā paryāy tenun lakṣhaṇ chhe. ā... re... āmān vāte - vāte pher! chhe
to lojik! yuktithī siddha karyun chhe prabhu e to!! munirāj! digambar sant! vanavāsī hatā. vanavāsamān
rahīne ṭīkā banāvī chhe ‘ā’. e enun svarūp ja chhe te. svarūpathī judun te nathī.

visheṣh kaheshe...
om

Page 114 of 540
PDF/HTML Page 123 of 549
single page version

gāthā – 96 pravachanasār pravachano 114
have anukrame astitva be prakāranun kahe chheḥ svarūp-astitva ane sādrashya astitva. temān ā
svarūp-astitvanun kathan chheḥ-
सब्भावो हि सहावो गुणेहिं सगपज्जएहिं चित्तेहिं ।
दव्वस्स सव्वकालं उप्पादव्ययधुवत्तेहिं ।। ९६।।
सद्भवो हि स्वभावो गुणैः स्वकपर्ययैश्चित्रैः ।
द्रव्यस्य सर्वकालमुत्पादव्ययध्रुवत्वैः ।। ९६।।
utpād– dhrauvya – vināshathī, guṇ ne vividh paryāyathī.
astitva dravyanun sarvadā je, teh dravyasvabhāv chhe. 96.
gāthā-96
anvayārthaḥ– (सर्वकालं) sarvakāḷe (गुणैः) guṇo tathā (चित्रैः स्वकपर्यायेः) anek prakāranā
potānā payāryo vaḍe [उत्पादव्ययध्रुवत्त्चैः] tem ja utpād-vyay-dhrauvya vaḍe (द्रव्यस्य सद्रावः) astitva
[हि] te kharekhar (स्वभावः) svabhāv chhe.
ṭīkāḥ– astitva kharekhar dravyano svabhāv chhe. ane te (astitva) anya sādhanathī 1nirapekṣha
hovāne līdhe anādi-anant hovāthī tathā 2ahetuk ekarūp 3vr̥uttie sadāy pravartatun hovāne līdhe
vibhāvadharmathī vilakṣhaṇ hovāthī, 4bhāv ane bhāvavānpaṇāne līdhe anekapaṇun hovā chhatān pradeshabhed
nahi hovāne kāraṇe dravyanī sāthe ekapaṇun dharatun dravyano svabhāv ja kem na hoy? (jarūr hoy.) te
astitva - jem bhinna bhinna dravyone viṣhe pratyekamān samāpta thaī jāy chhe tem - dravya-guṇ-paryāyane
viṣhe pratyekamān samāpta thaī jatun nathī, kāraṇ ke temanī siddhi paraspar thatī hovāthī (arthāt dravya,
guṇ ane paryāy ekabījāthī paraspar siddha thatān hovāthī - ek na hoy to bījān be paṇ siddha nahi
thatān hovāthī) tenun astitva ek ja chhe; - suvarṇanī jem.
jem dravyen, kṣhetre, kāḷe ke bhāve suvarṇathī jeo papr̥uthak jovāmān āvatā nathī. kartā-karaṇ -
adhikaraṇarūpe pīḷāsh ādiguṇonā ane kuṇḍaḷādiparyāyonā svarūpane dhāraṇ karīne pravatartā suvarṇanā
astitva vaḍe jemanī niṣhpati
6 thāy chhe, - evā pīḷāshaādiguṇo ane kuṇḍaḷādi paryāyo vaḍe je
suvarṇanun astitva chhe, te (suvarṇano) svabhāv chhe; tem dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve dravyathī jeo pr̥uthak
jovāmān āvatā nathī.
7 kartā-karaṇ adhikaraṇarūpe guṇonā ane paryāyonā svarūpane dhāraṇ karīne
pravatartā dravyanā
----------------------------------------------------------------------
1. astitva anya sādhananī apekṣhā vinānun - svayansiddha chhe tethī anādi - anant chhe.
2. ahetuk = akāraṇ; jenun koī kāraṇ nathī evī
3. vr̥utti=vartan te; pariṇati, (akāraṇik ekarūp pariṇatie sadākāḷ pariṇamatun hovāthī astvi vibhāvadharmathī judā lakṣhaṇavāḷun chhe).
4. astitva te (dravyano) bhāv chhe ane dravya te bhāvavān (bhāvavāḷun) chhe.
pa. jeo = je pīḷāshaādi guṇo ane kuṇḍaḷādi paryāyo
6. niṣhpatti - nīpajavun te; thavun te; siddhi
7. dravya ja guṇ - paryāyonun kartā (karanār), temanun karaṇ (sādhan) ane temanun adhikaraṇ (ādhār) chhe; tethī dravya ja guṇ-paryāyanun
svarūp dhāraṇ kare chhe.

Page 115 of 540
PDF/HTML Page 124 of 549
single page version

gāthā – 96 pravachanasār pravachano 11p
astitva vaḍe jemanī niṣhpatti thāy chhe. -evā guṇo ane paryāyo vaḍe je dravyanun astitva chhe, te
svabhāv chhe. (dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve suvarṇathī judān nahi jovāmān āvatā pīḷāshādik ane
kuṇḍalādikanun astitva te suvarṇanun ja astitva chhe, kāraṇ ke pīḷāshādikanā ane kuṇḍaḷādikanā svarūpane
suvarṇa ja dhāraṇ karatun hovāthī suvarṇanā astitvathī ja pīḷāshādikanī ane kuṇḍaḷādikanī niṣhpatti-
siddhi thāy chhe, suvarṇa na hoy to pīḷāshādik ane kuṇḍaḷādik paṇ na hoyaḥ tevī rīte dravye, kṣhetre, kāḷe
ke bhāve dravyathī judā nahi jovāmān āvatā guṇo ane paryāyonun astitva te dravyanun ja astitva chhe,
kāraṇ ke guṇo ane paryāyonā svarūpane dravya ja dhāraṇ karatun hovāthī dravyanā astitvathī ja guṇonī
ane paryāyonī niṣhpatti thāy chhe, dravya na hoy to guṇo ane paryāyo paṇ na hoy. āvun astitva
te dravyano svabhāv chhe.)
athavā, jem dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve pīḷāshaādi guṇothī ane kuṇḍaḷādi paryāyothī je pr̥uthak
jovāmān āvatun nathī, kartā-karaṇ-adhikaraṇarūpe suvarṇanā svarūpane dhāraṇ karīne pravartatā pīḷāshaādi
guṇo ane kuṇḍaḷādikaparyāyo vaḍe jenī niṣhpatti thāy chhe, - evā suvarṇanun mūlasādhanapaṇe
2 temanāthī
niṣhpanna thatun, je astitva chhe, te svabhāv chhe; tem dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve guṇothī ane paryāyothī
je pr̥uthak jovāmān āvatun nathī,
3kartā-karaṇ - adhikaraṇarūpe dravyanā svarūpane dhāraṇ karīne pravartatā
guṇo ane paryāyo vaḍe jenī niṣhpatti thāy chhe, - evā dravyanun, mūḷasādhanapaṇe temanāthī niṣhpanna thatun,
je astitva chhe, te svabhāv chhe. (pīḷāshādakathī ane kuṇḍaḷādikathī bhinna nahi jovāmān āvatā suvarṇanun
astitva te pīḷāshādik ane kuṇḍalādikanun astitva chhe, kāraṇ ke suvarṇanā svarūpane pīḷāshādik ane
kuṇḍaḷādik ja dhāraṇ karatā hovāthī pīḷāshādikanā ane kuṇḍaḷādikanā astitvathī ja suvarṇanī niṣhpatti
thāy chhe, pīḷāshādik ane kuṇḍaḷādik na hoy to suvarṇa paṇ na hoyaḥ tevī rīte guṇo ane paryāyothī
bhinna nahi jovāmān āvatā dravyanun astitva te guṇo ane paryāyonun ja astitva chhe, kāraṇ ke
dravyanā svarūpane guṇo ane paryāyo ja dhāraṇ karatā hovāthī guṇo ane paryāyonā astitvathī ja
dravyanī niṣhpatti thāy chhe, guṇo ane paryāyo na hoy to dravya paṇ na hoy. āvun astitva te dravyano
svabhāv chhe.)
(jevī rīte dravyanun ane guṇ - paryāyanun ek ja astitva chhe em suvarṇanā draṣhṭānt pūrvak
samajāvyun, tevī rīte have dravyanun ane utpād - vyay - dhrauvyanun paṇ ek ja astitva em suvarṇanā
draṣhṭāntapūrvak samajāvavāmān āve chhe).
jem dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve suvarṇathī1 jeo pr̥uthak jovāmān āvatā nathī, kartā-karaṇ-
adhikaraṇarūpe kuṇḍaḷādi-utpādonā, bājubandh ādi vyayonā ane pīḷāsh ādi dhrauvyonā svarūpane dhāraṇ
---------------------------------------------------------------------------------------------
1. je je - suvarṇa
2. temanāthī = pīḷāshaādiguṇo ane kuṇḍaḷādiparyāyothī. (suvarṇanun astitva niṣhpanna thavāmān nīpajavāmān mūḷ sādhan pīḷāsh ādi
guṇo ane kuṇḍaḷādi paryāyo ja chhe.)
3. guṇaparyāyo ja dravyanā kartā (karanār), karaṇ (sādhan) ane adhikaraṇ (ādhār) chhe; tethī guṇaparyāyo ja dravyanun svarūp dhāraṇ kare chhe.

Page 116 of 540
PDF/HTML Page 125 of 549
single page version

gāthā – 96 pravachanasār pravachano 116
karīne pravartatā suvarṇanā astitva vaḍe jemanī niṣhpatti thāy chhe, evā kuṇḍaḷādiutpādo, bājubandh
ādivyayo ane pīḷāshādi - dhrauvyo vaḍe je suvarṇanun astitva chhe, te (suvarṇano) svabhāv chhe; tem
dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve dravyathī jeo pr̥uthak jovāmān āvatā nathī, kartā-karaṇ-adhikaraṇarūpe utpād-
vyay-dhrauvyonā svarūpane dhāraṇ karīne pravartatā dravyanā astitva vaḍe jemanī niṣhpatti thāy chhe, -
evān utpād-vyay -dhrauvyo vaḍe je dravyanun astitva chhe, te svabhāv chhe. (dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve
dravyathī judān nahi jovāmān āvatān utpādo, vyaye ane dhrauvyonun astitva te dravyanun ja astitva chhe;
kāraṇ ke utpādo, vyayo ane dhrauvyonā svarūpane dravya ja dhāraṇ karatun hovāthī dravyanā astitvathī ja
utpādo, vyayo ane dhrauvyonī niṣhpatti thāy chhe, dravya na hoy to utpādo, vyayo ane dhrauvyo paṇ na
hoy. āvun astitva te dravyano svabhāv chhe).
athavā, jem dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve kuṇḍaḷādi-utpādothī, bājubandh ādivyayothī ane
pīḷāshaādidhrauvyothī je pr̥uthak jovāmān āvatun nathī, kartā-karaṇ-adhikaraṇarūpe suvarṇanā svarūpane
dhāraṇ karīne pravartatā kuṇḍaḷādi-utpādo, bājubandh ādi vyayo ane pīḷāsh ādi dhrauvyo vaḍe jenī
niṣhpati thāy chhe, - evā suvarṇanun, mūl sādhanapaṇe temanāthī niṣhpanna thatun, je astitva chhe, te
svabhāv chhe; tem dravye, kṣhetre, kāḷe ke bhāve utpād-vyay-dhrauvyothī je pr̥uthak jovāmān āvatun nathī,
3kartā-karaṇ-adhikaṇarūpe dravyanā svarūpane dhāraṇ karīne pravartatā utpād- vyay- dhrauvyo vaḍe jenī
niṣhpatti thāy chhe, evā dravyanun mūḷ sādhanapaṇe temanāthī niṣhpanna thatun, je astitva chhe, te svabhāv
chhe. (utpādothī, vyayothī ane dhrauvyothī bhinna nahi jovāmān āvatā dravyanun astitva te utpādo,
vyayo ane dhrauvyonun ja astitva chhe; kāraṇ ke dravyanā svarūpane utpādo, vyayo ane dhrauvyo ja dhāraṇ
karatān hovāthī utpādo, vyayo ane dhrauvyonā astitvathī ja dravyanī niṣhpatti thāy chhe. utpādo, vyo
ane dhrauvyo na hoy to dravya paṇ na hoy. āvun astitva te dravyano svabhāv chhe.)
bhāvārthaḥ– astitvane ane dravyane pradeshabhed nathī; vaḷī te astitva anādi - anant chhe
tathā ahetuk ekarūp pariṇatie sadāy pariṇamatun hovāne līdhe vibhāvadharmathī paṇ bhinna prakāranun chhe;
ām hovāthī astitva dravyano svabhāv ja chhe
guṇ-paryāyonun ane dravyanun astitva bhinna nathī, ek ja chhe; kāraṇ ke guṇ-paryāyo dravyathī ja
niṣhpanna thāy chhe ane dravya-guṇ-paryāyothī ja niṣhpanna thāy chhe. vaḷī evī ja rīte utpād- vyay -
dhrauvyonun ane dravyanun astitva paṇ ek ja chhe; kāraṇ ke utpād-vyay-dhrauvyo dravyathī ja nīpaje chhe,
ane dravya utpād - vyay-dhrauvyothī ja nīpaje chhe.
ā pramāṇe svarūp - astitvanun nirūpaṇ thayun - 96.
----------------------------------------------------------------------
1. jeo - je kuṇḍaḷ ādi utpādo, bājubandh ādi vyayo ane pīḷāsh ādi dhrauvyo.
2. suvarṇa ja kuṇḍalādi-utpādo, bājubandh ādi vyayo ane pīḷāsh ādidhrauvyonun kartā, karaṇ tathā adhikaraṇ chhe. tethī suvarṇa ja temanun
svarūp dhāraṇ kare chhe. (suvarṇa ja kuṇḍalādirūpe ūpaje chhe, bājubandh ādirūpe naṣhṭa thāy chhe ane pīḷāshaādirūpe ṭakī rahe chhe.)
3. utpād-vyayā-dhrauvyo ja dravyanān kartā, karaṇ ane adhikaraṇ chhe; tethī utpād-vyay- dhrauvyo ja dravyanā svarūpane dhāraṇ kare chhe.