Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 16-06-1979.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 20 of 44

 

Page 242 of 540
PDF/HTML Page 251 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 242
pravachanaḥ tā. 16–6–79.
‘pravachanasār’ 100 gāthā. utpād-vyayanī vāt āvī gaī. (have) sthitinī - dhrauvyanī
vāt āve chhe. darek padārthano svabhāv utpādavyayadhrauvya chhe. e rīte je na māne, to tattvathī viruddha
draṣhṭi thāy. eṭale ke darek padārthanī (paryāyanī) utpatti potāthī thāy, ane teno sanhār paṇ potāthī
thāy. parathī nahīn (shrotāḥ) paranī jarūrat to hoy ne... (uttaraḥ) jarūrat jarīe nahīn, e ākarun
paḍe! āhā..! eno potāno svabhāv chhe dravyano. potāno svabhāv utpādavyayadhrauvya (chhe). e āvyun
ne pahelān e āvī gayun chhe. (gāthā) 99 mān. darek dravya svabhāvamān rahe chhe. tethī sat chhe. dravyano je
utpādavyadhrauvya sahit te padārthano svabhāv chhe. āhā.. hā! darek padārtha- ātmā ne paramāṇu ādi
(dharmāstikāy, adharmāstikāy, ākāsh, kāḷ). darekano svabhāv potānā potāthī utpādavyayadhrauvya
(sahit) chhe. eṭale bījāthī (e paryāy) thāy e vāt rahe nahīn.
(shrotāḥ) bījānī na thāy, paṇ
bījānun thāy..? (uttaraḥ) bījānī na thāy ne bījānun ya thāy nahīn. āvī vāt chhe!!
(kahe chhe) sharīranā paryāyo utpādavyayadhrauvya (svarūp) chhe. e enāthī utpād thāy, enāthī
vyay thāy, ne enāmān dhrauvya rahe. enāmān ja utpād, enāmān ja vyay ne enāmān ja dhrauvya. āhā..
hā! chhatān enā utpādavyayadhrauvya ja darek paramāṇuno svabhāv chhe, tethī tenāmān kṣhaṇe kṣhaṇe utpād paṇ
chhe ja kṣhaṇe vyayapaṇ chhe ne te ja kṣhaṇe dhrauvya paṇ chhe. ethī ahīnyān (āpaṇe ā gāthāmān) utpād
ane vyay e benī vāt āvī gaī (have sthitinī vāt chāle chhe.)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “vaḷī” chhe? “je kumbhano sarga” eṭale ghaḍānī utpatti “ane piṇḍano
sanhār.” pahelo je (māṭīno) piṇḍ hato teno vyay. “chhe te ja mr̥uttikānī sthiti chhe.” te mr̥utikānī
sthiti (eṭale) ṭakavun te āhā...! utpādavyayanī sthiti chhe em kahe chhe. tethī te ja samaye sthiti
em kahe chhe. āvī vāt jhīṇī chhe! lojik chhe! mr̥uttikā-kumbhanī je utpatti te ja kumbhano - pūrvanā
piṇḍano vyay, te ja mr̥uttikā te ja kṣhaṇe dhrauvya chhe. te ja mr̥uttikānī sthiti eṭale te ja kṣhaṇe ṭakelun tattva
chhe.
“kāraṇ ke” (kāraṇone nyāy āpīne) bahu siddhānto ā to chhe bhāī! “vyatireko” chhe?
piṇḍanī paryāyamānthī (ghaḍā) nī utpatti ane piṇḍano vyay e (utpād-vyay) vyatireko kahevāy.
anerī avasthā ūpaje, anerī avasthā (no) vyay te vyatirek-bhinna bhinna (avasthāo).
(phūṭanoṭamān juo!) vyatirekabhed; ekanun bījārūp nahi hovun te; ‘ā te nathī’ evā gnānanā
nimittabhūt bhinnarūpapaṇun.
“dvārā ja anvay prakāshe chhe.” vyatireko eṭale bhinna-bhinna avasthāo
anvayane oḷaṅgatā nathī. shun kahyun? keḥ darek padārthamān je utpād ne vyay vyatirek chhe, te tenī
sthitine oḷaṅgatā nathī. shun kahyun? keḥ darek padārthamān je utpād ane vyay vyatirek chhe, te tenī
sthitine oḷaṅgatā nathī. āhā... hā... hā! chhe? anvay (eṭale) te kāyam rahevun; ekarūpatāḥ
sadrashatā (‘ā te ja chhe’ evā gnānanā kāraṇabhūt ekarūpapaṇun). utpād-vyay chhe (te)

Page 243 of 540
PDF/HTML Page 252 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 243
visadrash chhe. samajāy chhe kāī? ane anvay chhe ī sadrash chhe. ek jātanun rahe te sandrash. utpād - vyay
visadrash chhe. kāraṇ? ūpaje ne sanhār, ūpaje ne sanhār (ek jātanā nathī māṭe) visadrash chhe. bhāī!
āhā.. hā..! āvun chhe. vāṇiyāne vepār āḍe navarāsh nahīn ne, na maḷe ne dharam ā shun chhe?
(tattvanī vāt sāmbhaḷe nahīn.)
(ahīnyān) kahe chhe keḥ ghaḍānī utpatti te utpād (chhe). piṇḍano vyay te sanhār (chhe). ī
vyatireko kahevāy. bhinna-bhinnatā (chhe ne...!) shāstramān to tyān sudhī kahyun chhe ke utpād-vyay chhe e
viruddha chhe. kāraṇ ke ūpaje chhe ne sanhār chhe em thyun ne...! paryāy ūpaje ne te ja samaye vyay. em
thyun ne viruddha ane sthiti chhe te ṭakatun tattva chhe te anvay chhe. (āgamamān) em āve chhe. shun kahevāy
ī āgam? dhaval! dhaval, dhaval! dhavalamān ī āve chhe. utpād vyay chhe ī virūddha chhe. kem ke ūpajavun
ane vyay thavun chhe. ek samayamān ja virūddha ane ṭakavun te aviruddha chhe. kem ke (temān)n sadrashapaṇun kāyam
rahe chhe ane ā (utpādavyay) visadrash chhe. visadrash kaho ke viruddha kaho (e kārya chhe.) āhā... hā!
have āvun badhun! munioe keṭalī mahenat karī chhe!! jagatanī karuṇā!! āhā..! ek ek shlokanun ne
ek ek vātanun spaṣhṭīkaraṇ karyun chhe!!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “vaḷī je mr̥uttikānī sthiti chhe te ja kumbhano sarga ane piṇḍano sanhār
chhe, kāraṇ ke vyatireko anvayane atikramatā (oḷaṅgatā, chhoḍatā) nathī.” āhā... hā! te sthiti
(eṭale anvayane) vyatireko oḷaṅgatā nathī. utpād-vyay je chhe vyatireko - bhinna bhinna jāt.
ūpajavun ane sanhār bhinna (paryāy) thaīne..! e jāt ja bhinna thaī ūpajavun ane vyay (viruddha chhe)
e ūpajavun ne vyay (eṭale) vyatireko anvayane (arthāt) ṭakavā tattvane chhoḍatā nathī. āhā..
hā!.. hā! paranī hāre ānhī koī sambandh nathī. parathī thāy ne par (nimittathī thāy). uchit nimitta
chhe em kahevāy, enun gnān karavā, paṇ te nimitta chhe māṭe āmān (upādānamān) kāī utpād-vyay
thāy chhe em nathī. āhā... hā! upar to gayun ā!
(shrotāḥ) gnān karavā māṭe gnān! (uttaraḥ)
nimitta chhe, nimitta chīj chhe. gnānano svabhāv sva-parane prakāshavāno chhe. par chīj ya chhe. tenun gnān
karavā nimitta chhe. nimitta nathī em nahīn, paṇ nimittathī ahīn utpād-vyay thāy em nathī.
āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) (ghaḍo bane tyāre) kumbhār nimitta chhe, nimitta kahevāy paṇ ethī ghaḍānī utpati
thāy chhe, kumbhārathī em nathī. āhā... hā! makān thavāmān kaḍiyāne nimitta kahevāy. paṇ kaḍiyo
nimitta chhe māṭe makānanī utpatti thāy chhe em nathī. (paramāṇuomān) utpādano samay chhe māṭe
makānanī paryāy thāy chhe. pūrva paryāy piṇḍano ke māṭīno ke pattharano ke (sīmenṭano) ke bījī - trījī
chījano vyay thāy chhe (ane ghaḍo ke makānano utpād thāy chhe) e utpād ane vyay e vyatireko chhe,
bhinna bhinna chhe.
(shrotāḥ) majuroe (kaḍiyāoe) taḍakā sevyā kām karyān. ... ne! (uttaraḥ) koṇ seve

Page 244 of 540
PDF/HTML Page 253 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 244
taḍakā ne koṇ kare? rāmajībhāī bahu karatā bahār vyākhyānamān nīkaḷīne...! bījā pūchhatā’ tā men
joyun’ tun nyān. vyākhyānamānthī nīkaḷe ke pūchhe, ānun kem chhe? ānun kem? lyo (shrotāḥ) hun andare ya
jāto nathī ne bahāre ya jāto nathī. (uttaraḥ) men joyun’ tun ne... bahār nīkaḷ‌yā te pūchhatā’ tā.
āhā... hā! ahīnyān kahe chhe prabhu! bhāre vāt bāpā!
ek ek ātmā ne ek ek paramāṇu, pratyek potānī te samayanī paryāyanā utpād vakhate
ūpaje chhe. vyay vakhate samay to te ja chhe. utpādano je samay chhe te javyayano chhe. ane vyayane
utpādano je samay te ja sthiti - ṭakavāno samay chhe. samayamān bhed nathī paṇ tenā traṇeyanā
lakṣhaṇomān bhed chhe. āvā... hā... hā! be vāto āvī gaī chhe (upar) utpād-vyayanī ā to sthiti
(no bol chhe tenī vāt chāle chhe). kumbhano sarga ne piṇḍano sanhār te ja mr̥uttikānī sthiti (chhe).
kāraṇ vyatireko (eṭale) bhinna bhinna be dashāo, piṇḍano vyay ne ghaṭanī utpatti (chhe). vyatireko
eṭale (e) bhinna bhinna dashāo anvay eṭale kāyam rahenārun dravya-māṭīne oḷaṅgatā nathī. sthitine
- dhrauvyane (vyatireko) oḷaṅgatā nathī. (athavā) dhrauvyathī bhinna samay nathī. āhā... hā! e
utpād - vyayano samay te ja dhrauvyano (dhruvano) samay chhe. e utpād-vyay thayo chhatān dhrauvyapaṇun te
(jā kṣhaṇe chhe, e dhrauvyapaṇāne vyatireko oḷaṅgatā - chhoḍatā nathī. āhā... hā!
āhā.. hā! ahīnyān to tyān sudhī kahyun ne...! ke ātmāno nirṇay - anityathī te nityano
(nirṇay) thāy chhe. to anitya eṭale utpād-vyay paryāy (chhe). ane te ja samaye ṭakatun tattva (chhe).
teno nirṇay utpād-vyayathī thāy chhe. hon! āhā... hā! nityano nirṇay anityathī thāy chhe. nityano
nirṇay nityathī thāy chhe em nahīn. nitya chhe ī to sandrash kīdhun ne...! ‘vyatirek vinānun chhe’ ane
ā to nirṇay kare chhe ī to utpādavyay chhe ā... hā! e utpād - vyay, dhruvano nirṇay kare chhe.
(shrotāḥ) dhruvano kare chhe ne potāno ya kare chhe ne..! (uttaraḥ) badhāno kare nahīn! e potāno kare,
bākīnāno thāy, badhāne jāṇe. bījānā utpādavyayadhrauvya jāṇe (paṇ kyāre?) potānā
utpādavyayadhrauvyane yathārtha jāṇe tyāre. paṇ kahe ke bījānā ya jāṇe, paṇ ahīn potānā jāṇe tyāre
tene jāṇe. potānā utpādavyayadhrauvyane yathārthapaṇe na jāṇe ane goṭā ūṭhe ī bījānā utpādavyay
dhrauvyane paṇ yathārtha jāṇe nahīn.
(kahe chhe keḥ) vyatireko anvayane (dhruvane) kāyam ṭakatī chīj chhe. te ja kṣhaṇe je sthiti chhe
paramāṇu ane ātmānī, e sthitine vyatireko oḷaṅgatā nathī. utpād- vyay tene chhoḍī detā nathī.
āhā..! ekalā lojik - nyāy bharyā chhe.
“vaḷī je mr̥uttikānī sthiti chhe.” māṭīnī ṭakavun chhe. “te
ja kumbhano sarga chhe.” te ja samaye ghaḍānī utpatti chhe. je samaye māṭīnī sthiti chhe - ṭake chhe te ja
samaye kumbhano utpād chhe.
“ane piṇḍano sanhār chhe.” te ja samaye - māṭīnī sthitine samaye piṇḍano
vyay ne kumbhano utpād utpād chhe te ja samaye chhe. āhā..! “kāraṇ ke vyatireko anvayane

Page 245 of 540
PDF/HTML Page 254 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 24p
oḷaṅgatā (atikramatā) nathī.”) āhā... hā! ‘pravachanasār’!! bhāre āmān? ā shun kahe chhe
ānhī? dhyān rākhe to, bhāṣhā sādī chhe. lakhāṇ to ghaṇun sāduḥ! lojīkathī ekadam sīdhā (nyāy
hr̥udayamān ūtarī jāy.) bhāī! tun chho ke nahīn ātmā? (chhe.) to chhe to e sthiti thaī. have ātmā
chhe eno nirṇay karanār paryāy vyakta chhe ke nahīn? e paryāy - vyatirek bhinna bhinna chhe ke nahīn?
ek ja samaye bhinna hon? ā samaye utpād ne bīje samaye vyay em nahīn. ahīnyān to te samaye
utpādane te samaye vyay ane te samaye sthiti chhe ke nahīn? je samaye sthiti chhe te samaye utpād ne
vyay chhe ke nahīn? (badhun ekasamaye ja chhe). āhā... hā.. hā!
(kahe chhe) jem vyatireko eṭal utpād - vyay, bhinna bhinna e māṭīnī sthitine oḷaṅgatā
nathī. tem mr̥uttikānī sthiti chhe te ja kumbhano sarga ane piṇḍano sanhār (chhe). kāraṇ ke vyatirako dvārā
ja anvay prakāshe chhe. juo! bhāṣhā dekho! āhā... hā! ke utpād-vyay dvārā ja sthiti chhe (em)
prakāshe chhe. ā ṭakatun chhe ī ityād-vyay dvārā jaṇāy chhe. eno je utpād - vyay chhe samay -
samayano, te vaḍe te sthiti - ṭakatun jaṇāy chhe, āhā... hā.. hā! samyagdarshananī paryāyanī utpatti,
mithyātvano vyay, bhagavānanun sthiti-ṭakavun (ātmadravyanun ek ja samaye chhe). te ja samaye vyatireko
eṭale samyagdarshan (no utpād) ane mithyātvano vyay, e dvārā ātmā chhe e prakāshe chhe. e dvārā
ja ātmā shun chhe te prakāshe chhe (eṭale ke jaṇāy chhe). āvun kyān badhun mushkel! āhā... hā! shun kīdhunḥ
ke samyagdarshananī utpattino je samay chhe te ja samay te paryāy utpanna thāy chhe, te ja samaye
mithyātvano vyay thāy chhe, te vyatireko te sthitine oḷaṅgatā nathī. te judā - judā bhāvo paṇ dhruvane
chhoḍatā nathī. ek vāt, bījī vāt ke vyatireko dvārā anvay prakāshe chhe. āhā... hā... hā! joyun?
aras - paras (kīdhun) pahelān ām kīdhun ke utpād- vyay te sthitine chhoḍatān nathī, anvayane
vyatireko chhoḍatā nathī. ek vāt. ane te utpād - vyay chhe te sthitine prakāshe chhe (e bījī vāt).
āhā.. hā! sthitine sthiti prakāshe chhe em nahīn. samajāy chhe kāī? āhā..! vyatireko dhruvane chhoḍatā
nathī. paṇ ethī karīne jāṇavānun kām dhruv kare chhe em nahīn e kām utpād-vyay kare chhe. ātmāne.
ahīn āpaṇe to ātmānun ja levun chhe bīje jaḍamān ne (thāy chhe enun shun kām chhe?) āhā hā! ane
je utpād - vyay (thāy chhe). samyagdarshanano utpād, mithyātvano vyay e vyatireko ṭakatā tattvane
chhoḍatān nathī, ane te vyatireko - utpādavyay ṭakatā tattvane prakāshe chhe. āhā... hā! samajāy chhe ke
nahīn? ā āvo upadesh have! (shrotāḥ) paryāy paṇ e rīte ja oḷakhāy. (uttaraḥ) em ja chhe
ne...! kārya to paryāyamān thāy chhe ne..! e paryāyo, dhruvane chhoḍatā nathī ek vāt. ane te paryāyo
dhruvane prakāshe chhe. (bījī vāt.) nyāyathī (sābit thāy chhe). bhāṣhā to sādī chhe. āhā... hā!
abhyās joīe (ā samajavā) nivr̥utti joīe ne bāpā! are.. re! āvun kyāre ṭāṇun maḷe?
vītarāgī tattva!! ene oḷakhavā ne jāṇavā ne mānavā ne (anubhavavā) ṭāṇun kyāre maḷe bhāī!
(kahe chhe keḥ) ethī em be vāt siddha karī. ke je utpād- vyay visadrash chhe, te sadrashane chhoḍatā

Page 246 of 540
PDF/HTML Page 255 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 246
nathī visadrash hovā chhatān sandrash je dhruv sthiti ene chhoḍatān nathī. ane ī visadrash chhe e visadrashane
jāṇe chhe em na kahyun. āhā.. hā! shun kīdhun samajāṇun āmān? visadrash chhe ī visadrashane ja prakāshe chhe
em na kahyun. āhā... hā! visadrash eṭale? utpādane ne vyay e visadrash chhe. beyamān bhāvamān virodh
chhe ek chhe bhāvarūp ane ek chhe abhāvarūp. utpād te ‘bhāvarūp’ ne vyay te ‘abhāvarūp’ (chhe).
chhatān bey ekasamaye hoy chhe. chhatān te bey sthitine chhoḍatān nathī. ṭakatā tattvane chhoḍatān nathī. ek
vāt. bījun te ṭakatā tattvane te vyatirek prakāshe chhe. vyatirek vyatirekane prakāshe chhe em nathī. ī to
andar gnān thatān āvī jāy andar. vaḷī vyatireko dhrauvyane prakāshe chhe. āhā... hā! gajab vāt kare
chhe ne!! ākaro!! āto bhaī mārag evo chhe ā kāī vāratā nathī. traṇalokanā nāth, sarvagnadev!
enī ā vāṇī chhe. kundakundāchārya dvārā lakhāṇun chhe! amr̥utachandrāchārye ṭīkā karī chhe!!
(shāstrapāṭhī) vāndhā bahu kare keḥ nimitta vinā kārya thāy? ‘tattvārtha rājavārtik’ mān āve chhe
be kāraṇathī kārya thāy. ane ahīnyān kahe chhe ke enun kārya je chhe utpād-vyayanun e potāthī thāy chhe.
ane te kārya (ā) sadrashane chhoḍatun nathī. vaḷī te kārya sadrashane chhoḍatun (jā nathī. (vaḷī) e kārya
sadrashane prakāshe chhe!! āhā... hā! (ā vastusthiti) vāṇiyānā chopaḍāmān āve nahīn, bahāranī
charchāmān āve nahīn. āhā.. hā! shun vāt karī chhe! (āchārya bhagavantoe!) vyatireko dvārā (eṭale
ke) utpād ane vyay je samayamān chhe te ja samay sthiti chhe, chhatān e sthitine vyatireko dvārā ja
prakāshe chhe. āhā...hā! enāthī thyun! ke guru, dev, shāstrathī dhruv prakāshatun nathī. enī paryāy je
utpād-vyay (chhe) ī paryāy dvārā ī prakāshe chhe. āhā... hā! shāstra dvārā paṇ e (dhruvadravya)
prakāshatun nathī. enā je paryāy chhe (utpād-vyay) te ṭakatun tattva je chhe enāthī e be judā nathī.
judā (chhe e apekṣhā ahīnyān nathī). āhā... hā! ane ṭakatā tattvane prakāshe chhe vyatirek paṇ samay
bījo nathī. vyatireko, dravyane prakāshe eno samay judo nathī. āhā... hā! e bhāī! (have) āṭalun
badhun yād karavānun! vakat chal jāy phir hotā nahīn kuchh! have evī jhīṇī vāt chhe hon! kyān’ ya maḷe
evī nathī bāpā ākarun kām chhe! em abhimānathī kahe ke mārī pāse chhe ame ja kahīe chhīe
sāchun. shun bāpu! vastu ām chhe bhāī! gajab kām karyun chhe ne!! keṭalī emān.... gambhīratā chhe!!
āhā... hā! samakitano utpād, e mūḷ chīj. mithyātvano vyay, e ṭakatun nityānand prabhu
(ātmadravya) tenāthī vyatireko judā nathī, judo kāḷ nathī. āhā.. hā! “vyatireko anvayane
atikramatā (oḷaṅgatā) chhoḍatā nathī.” āhā.... hā! ane ī vyatireko dhruvane prakāshe chhe. bhinna
bhinna visadrash pariṇām (e) visadrash pariṇām athavā utpād - vyay guṇ chhe chhatān te utpādadhruvane
prakāshe. āhā.. hā!
[भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिठ्ठी हवदि जीवो (‘samayasār’) agiyāramī
gāthā. bhūtārtha vastune āshraye samyak (darshan) thāy. eno arthaḥ samyagdarshan paryāy dravyane jāṇe chhe.
āhā.. hā! dravyane prakāshe chhe. āvī mūḷ chīj (dravyadraṣhṭi) vinā vrat ne tap ne bhakti (e bāḷ
vrat, bāḷatap ne bāḷabhakti chhe.) āj āvyun chhe bhāī hukamachandajīe nāṅkhyun chhe e badhān karī, karīne

Page 247 of 540
PDF/HTML Page 256 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 247
thothān chhe. mūḷ samyagdarshan shun chhe? bhale chāritradoṣh kadāch (dekhāy) ethī karīne darshanano doṣh nathī.
bījā guṇano doṣh, bījā guṇane doṣh kare em nathī. ī shun kīdhun? chāritra guṇano je doṣh - utpād,
e samyagdarshananī paryāyane doṣh karatun nathī. chāritranā doṣhano utpād te ja samay samyagdarshanano utpād
banne ek samaye hovā chhatān e chāritrano doṣh, samyagdarshanī paryāyane doṣh karato nathī. āhā.. hā..
hā! narakamān paṇ siddha līdhun chhe. rāte kahyun’ tun narakanī andar paṇ siddha chhe! ‘siddha’ eṭale
samyagdarshan ane anantānubandhī kaṣhāyano abhāv evun siddhapaṇun tyān paṇ chhe. bījā doṣho bhale ho,
paṇ e siddha tyān chhe. (te) tyān sudhī līdhun chhe ke tyānthī tīrthaṅkar thashe. āhā.. hā! chāritra doṣh chhe,
paṇ darshanadoṣh nathī. tethī e utpād je chhe te dravyane prakāshe chhe. vyay ja chhe tyān to enī jātano
paryāyano vyay (chhe). chāritradoṣhanī sāthe jarī svarūpācharaṇachāritrano doṣh utpādasvarūpe chhe. svarūpanun
achāritra chhe (tenā vyayasvarūpe jarī pariṇati chhe). shun kīdhun ī? samyagdarshananī paryāy vakhate,
samyaggnānanī paryāy chhe, svarūpācharaṇanī paryāy chhe. ī pūrvanī paryāy svarūpācharaṇathī viruddha chhe eno
tyān vyay chhe ane svarūpācharaṇanī paryāyano utpād chhe. ane e enāthī viruddha chhe teno vyay chhe. e
utpādane vyay sthitine dhruv (ātmadravyane) jaṇāve chhe. āhā.. hā! āmān em na kīdhun ke utpādane
vyay, utpādane vyayane jaṇāve chhe em na kīdhun. āhā.. hā! shun shailī!!
(kahe chhe keḥ) (utpād-vyay) e to jāṇavāmān āvī jāy chhe. e utpād-vyay dravyane jāṇe
chhe. paṇ jor ahīnyān dīdhun. nahitar to padārthanī sthitinun varṇan chhe. gney padārthanun (varṇan chhe) je
padārtho gnānamān jaṇāṇā, bhagavānanā gnānamān - e padārthanī sthiti, maryādā kaī rīte chhe em batāve
chhe. emān ā nāṅkhyun! (dravyadraṣhṭinun - lakṣhyanun) āhā-hā! paramāṇunā paṇ utpād- vyay chhe te
paramāṇunī dhruvatāne jaṇāve chhe. jāṇanāro (chhe) ātmā bhale, (paṇ) prakāshe chhe je dhruv, te enī
utpād - vyayanī paryāyathī e dhruv prakāshe chhe. (shrotāḥ) jāṇanār bhale gnān (bījā padārthane)....
(uttaraḥ) bīje bhale, jāṇanār bhale bījo hoy enun kāī nahīn. paṇ enā utpād-vyay je chhe -
potānā kāraṇe e paryāyano utpād-vyay chhe, te paramāṇunī kāyamī sthitine te prakāshe chhe. (pāṭhamān)
em chhe ne? vyatireko dvārā ja. ‘ja’ ho pāchhun. ekānt karī nāṅkhyun. bījā dvārā nahīn. ātmānā
utpādavyay dvārā ātmā jaṇāy. paṇ e bhagavānanī divyadhvanine dev-guru-shāstrane laīne (jaṇāy)
nahīn. ānāthī ja jaṇāy em ek ja vāt karī chhe. āhā... hā! āvī vāt kyān chhe? shvetāmbaranān
mūḷathī vāñchelā (emān kyāy āvī vāt nathī.) ā ek shabdomān! santo digambar! kevaḷīnā keḍāyato
chhe. āhā..! je kevaḷagnān reḍayān chhe jagat (upar)! bhāī! tun ātmā chho ne prabhu! tārī paryāy je
utpanna thāy chhe e tārāthī thāy chhe. parathī nahīn.’ āhā. hā! ā to kīdhun ne gnānāvaraṇīy (karma)
no kṣhayopasham thāy tethī ahīn gnānanī vr̥uddhi thāy, em ahīnyān nā pāḍe chhe.
(kahe chhe keḥ) 81mān hansarājabhāī āvyā’ tā amarelīvāḷā. 81 (nī sāl) gaḍhaḍā (mān)
ā gnānāvaraṇīyanā kṣhayopasham pramāṇe gnān ūghaḍe, kahe. e jāṇe ke olun vāñchyun chhe ne te vāt karun.

Page 248 of 540
PDF/HTML Page 257 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 248
kīdhunḥ em nathī. 81 nī vāt chhe. gaḍhaḍānā chomāsāmān. tamārān olā janam pahelānī vātun (chhe.)
ekāshī keṭalā thayān? pa4 (chopan varas pahelānī vāt chhe). juo vāt to kāī kare nahīn! dīkarī
no’ tī. paṇ maḷ‌yā hashe (ne vevāī) paisāvāḷāne chhokarāo to paisā thyā to das lākh. pachhī vadhī
gayā karoḍopati thaī gyā. ahīn to kāī nahi. paṇ e vāt karatā bolyā vyākhyānamān beṭhā. ne
eṭalun bolyāḥ gnānāvaraṇīyano jeṭalo kṣhayopasham thāy eṭalun gnān thāy. kīdhunḥ em nathī potānā
puruṣhārthathī jeṭalo gnānano paryāy ūghaḍe eṭalo kṣhayopasham thāy. karma to sāme nimittarūp chhe ene shun
chhe? ā.. re! āvī vātun! lakhāṇ ī āve nimittanā gnānāvaraṇīy karam gnānano roke lyo! have,
chhe? gnān ne gnānāvaraṇīy jud chīj chhe.
(shrotāḥ) bhāvagnān, gnānāvaraṇīyane roke ne...! (uttaraḥ)
hen, bhāv, bhāv! bhāvaghātī chhe ne...! kīdhun’ tun ne rāte. bhāvaghātī gnānanī hīṇī paryāy ī bhāvaghātī
pote chhe. āhā... hā! ī bījī chīj to nimittamātra vastu chhe. paṇ nimittathī kāī āmān pheraphār
jarīe - ochhun - adhik - viparīt kāī madad thāy em nathī. ī to āj ghaṇun āvyun’ tun ne
upādānanun (vyākhyānamān). savāre nahotun āvyun!’ upādān-nimitta’ doharā, sajhajāyamān
(shrotāḥ)
shāstrakāre nimitta - upādānano bhed batāvyo chhe? (uttaraḥ) nimitta chhe e batāvyun chhe. (shrotāḥ)
nimittamān pher batāvyo chhe! (uttaraḥ) pher eṭale nimitta chhe. darekanī chījamān nimitta bhinna bhinna
jātanā chhe, ek jātanā nimitta na hoy. uchit nimitta chhe, em kīdhun’ tun (gāthā-9p, ‘niyamasār’
mān)
(shrotāḥ) nokarmanī asar to hoy chhe ne...! (uttaraḥ) e nokarma hoy ke game te (karma nimitta
chhe) e badhun nimitta chhe. nimitta chhe ane uchit nimitta hoy pāchhun. enī lāyakātanun (jo hoy chhatān
nimitta ene kāī karatun nathī. pāṭh ja ā chhe uchit nimitta. ethī karīne (kāī te kare chhe em
nahīn) ī to nimittane nimittatā uchit kīdhī.
jem ātmā gati kare tene dharmāstikāy uchit nimitta chhe. chhatān e uchit nimitta
(dharmāstikāy) kāī (ātmāne) gati karāvatun nathī. āhā.. hā! (shrotāḥ) nimitta to uchit ja,
hoy ne...! (uttaraḥ) em ja. ghaḍāne (kumbhār) uchit nimitta kahevāy, paṇ uchit nimittathī ghaḍāmān
kānīpaṇ thāy chhe em nahīn. āhā.... hā! sārā akṣhar lakhanārane evo kṣhayopasham hoy te uchit
nimitta kahevāy, paṇ ene laīne (sārā) akṣharo paḍe chhe ne lakhe chhe em bilakul nahīn jarīe
(nahīn). āhā.. hā! jem ke ā pāpaḍ thāy, vaḍī jāy, puḍalā thāy, emān hushiyār bāī hoy ī
ām sarakhā kare - ām ghī pāy ne (sarakhā pherave ne.) to e uchit nimitta hoy, paṇ uchit
nimittathī emān kāī thyun (em nathī.)
(shrotāḥ) paṇ ī bāī hushiyār hoy to thāy ne...?
(uttaraḥ) bilakul nahīn. hushiyārī to enāmān (bāīmān) rahī ahā..! ā puḍalāmān kyān e gaī
(chhe)?
(shrotāḥ) paṇ nimitta hoshiyār em to jaṇāy chhe ne...! (uttaraḥ) ī, ī khabar paḍe chhe
enāmān ī hushiyārī chhe em jaṇāy. paṇ enāthī ahīnyān kāī thyun chhe (em chhe nahīn.) tethī uchit
nimitta kīdhun chhe. uchit nimittano artha e ja e līdho chhe ke te (chījā sāme chhe tethī sārun thāy chhe
paṇ tenāthī kāīk thāy chhe em nathī e to nimittanī yogyatā, e kāryakāḷe āvun nimitta hoy
em jaṇāvyun chhe. paṇ e

Page 249 of 540
PDF/HTML Page 258 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 249
nimittane laīne ahīnyān utpād paryāy thāy chhe (em nathī). āhā... hā! (shrotāḥ) badhā kahe chhe ke
jītyā e shun pāṇīmān gayun? (uttaraḥ) e badhun jītyā, pāṇīmān gyun. pāṇīmān gyun nathī (nakāmun thyun
nathī) ahaṅkār ne dambhamān (pāp bāndhyun chhe.) kaho (paṇḍitajī!) āvī vāt chhe. āhā... hā!
ahīnyān to bījun svarūp magajamān āvyun. uchit nimitta kīdhun ne...? uchit nimittano artha
ja e chhe ke ene yogya nimitta sāme hoy chhe. paṇ hoy chhatān tenāthī kāī thāy - uchit e ja chhe
māṭe ahīnyān kāī thāy, em nathī. āhā... hā! bhaṇāvavāmān uchit nimitta māstar hoy ke kumbhār
hoy? māstar ja hoy. (e) uchit nimitta chhe māṭe tyān chhokarāne gnān thāy chhe em nathī. āhā...
hā! āvī vāt chhe.
(shrotāḥ) ekane udāsīn ekane prrerak nimitta kahevāy to eno marma hovo
joīe ne...! (uttaraḥ) bilakul nahīn. e badhun ekanun ek (chhe). parane māṭe be ya udāsīn. parane
māṭe be ya udāsīn (nimitta chhe.) ‘dharmāstikāyavat’ ‘iṣhṭopadesh’ 3p mī gāthā (mān kahyun chhe.)
āhā.. hā! (juo,) e dhajā ām hāle chhe (pharake chhe) emān pavan uchit nimitta chhe. paṇ ene
laīne dhajā hāle chhe em nathī. āhā.. hā... hā! sheraḍīmānthī ras nīkaḷavāmān sañcho uchit nimitta
chhe, paṇ e nimittathī sheraḍīno ras nīkaḷe chhe em vāt jūṭhī chhe. enā utpādane vyay ene prakāshe chhe
bas! āhā..! āvī vāt!! e... ī (paṇḍitajī!) ā to uchit nimittano artha karyo! uchit
nimitta hoy chhe paṇ tene yogya - uchitano artha ene yogya ja hoy chhe. ene yogya hovā chhatān
paramān kāī karatun nathī. āhā... hā.. hā! āvī vāt!! samajāy chhe kāī?
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ane jo ām ja (upar samajāvyun temajā na mānavāmān āve.” chhe?
(pāṭhamān) bhāṣhā to sādī chhe prabhu!! ene samajavun hoy to em na chāle (kāī) ā to
(sūkṣhmatattvane samajavā upayog sūkṣhma kare to samajāy). bhāṣhā (sādī), ṭīkā ghaṇī sādī! ghaṇī
haḷavī bhāṣhāthī (kahe chhe.) āhā... hā! chhatān tyān sāmbhaḷanārane uchit nimitta (ā) vāṇī kahevāy,
paṇ chhatān sāmbhaḷanārane paryāy je thāy chhe e utpādane, ā nimittathī kāī ja asar nathī. āhā..!
uchit nimittathī kāī asar nathī enāthī kāī thatun nathī. ghaḍā thavāmān uchit nimitta to kumbhār ja
hoy ne...? vāṇiyo hoy? ghaḍā banatī vakhate (vāṇiyo) hoy? na hoy. (kumbhār ja hoy) eṭalo
pher paḍayo ne nimittano...! paṇ nimittamān pher paḍayo paṇ paramān pher kyān paḍayo! (na paḍayo.)
(shrotāḥ) uchit ja chhe, darek kāryamān uchit ja nimitta chhe (evun kharekhar samajāyun.) āhā... hā..
hā! gajab vāt chhe bāpā!!
(kahe chhe) ‘param sat’ ne prasiddha karavānī kaḷā bhagavān, santonī!! āhā... hā!! param
satya chhe ene prasiddha karavānī santonī ghaṇī ja saraḷatā chhe! āvī saraḷatā ne ṭīkā!! (ajoḍ chhe.)
jagatanā bhāgya... bhāṣhānī paryāy rahī gaī!! āhā.. hā!

Page 250 of 540
PDF/HTML Page 259 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 2pa0
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ane jo ām ja na mānavāmān āve to ‘anya sarga chhe.” anerā
kāḷe utpatti chhe. “anya sanhār chhe.” anerā kāḷe sanhār chhe. “anya sthiti chhe.” anerā kāḷe sthiti
chhe. “evun āve chhe.” arthāt traṇe judān judān chhe evun mānavāno prasaṅg āve chhe) ” ek ja samayamān
traṇey chhe em na mānatān judān judān samaye mānavāno prasaṅg āve chhe. āhā... hā! bahu siddhānt.
(kahe chhe keḥ) (ā siddhānt samajatān) enī mānyatāmān pher paḍe chhe ne ke utpād-vyay chhe tethī
dravya prakāshe chhe. parane laīne nahīn. evī shraddhā hoy to enī parāvalambī shraddhā chhūṭī gaī. āhā... hā!
eṭalo to ene lābh thāy. have ene svataraph vaḷavun rahyun! ane svataraph vaḷavānun paṇ paryāy chhe te
svataraph vaḷe. dhruv chhe te dhruv chhe. āhā..! paranī paryāyathī antar vaḷe e to na rahyun. ane potānī
je paryāy chhe tenāthī antar vaḷe. ane utpādanī e paryāy ene (dravyane) prakāshe. ām na māne to
ek samaye traṇ chhe (utpādavyayadhrauvya) e siddha thatun nathī. āhā... hā! dākhalā to ghaṇā āvyā!
(siddhānt samajavāno rahyo!)
“ane jo ām ja (–upar samajāvyun tem jā na mānavāmān āve to ‘anya sarga chhe, anya
sanhār chhe, anya sthiti chhe’ evun āve chhe (arthāt traṇe judān chhe evun mānavāno prasaṅg āve chhe).
em thatān (shā doṣho āve te samajāvavāmān āve chhe)ḥ
jo ām na mānavāmān āve to kayā-kayā
doṣho utpanna thāy te samajāvavāmān āve chhe.
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “kevaḷ sarga shodhanār kumbhanī”. kevaḷ - ekalī utpatti ja shodhanār
kumbhanī- kumbhār, ekalā ghaḍānī utpattine, ekalī utpattine jāṇanāro - shodhanār. “(–vyay ane
dhrauvyathī judo ekalo utpād karavā janār ghaḍānī), utpādanakāraṇanā abhāvane līdhe, utpatti ja na
thāy.”
āhā.. hā! vyay chhe te utpādanakāraṇ chhe em kahe chhe. ke vyay vinā ekalī utpatti jovā
jāy to, utpādanakāraṇ abhāvane līdhe ekalī utpatti nahīn dekhāy. eṭale utpatti na thaī shake.
āhā... hā! jhīṇun to chhe hamaṇān. mumbaī jevāmān āvun mūke to... (loko kahe) ā shun kahe chhe? kevaḷ
ekalī ghaḍānī utpattine jovā jāy (mātra) utpattine sthitine nahīn ne vyayane nahīn. to
utpādanakāraṇanā abhāvane līdhe (utpatti ja na thāy). utpattinun kāraṇ sanhār chhe, sanhāranā abhāvanun
kāraṇ na hoy to utpattinun kārya hoy shake nahīn. āhā... hā! emān em nathī kahyun ke bījo uchit
nimitta na hoy to utpannanun kārya na thaī shake. āhā.. hā.. hā! samajāṇun kāī?
enāmān ne enāmān (eṭale ke māṭīmān) ghaḍānī utpatti chhe, e ekalo (utpād) jovā jāy
to utpattinun kāraṇ je vyay chhe - (māṭīnā piṇḍano sanhār chhe eno abhāv (thayā) vinā utpatti

Page 251 of 540
PDF/HTML Page 260 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 2pa1
na thāy. āhā... hā.! samajāṇun kāī? uchit nimitta vinā ghaḍānī utpatti na thāy em na kīdhun.
āhā... hā! bhāī! āvī vātun chhe. are āvī vātun sāmbhaḷavī! maḷavī mashkel chhe bāpu! ā to
paramātmānī gnānanī dhārā chhe. traṇalokanā nāth! enun kahelun tattva enī ā vāt ne dhārā chhe
bāpā! āhā.. hā! e vāt sādhāraṇ rīte kāḍhī nākhe! āhā... hā! shun prabhunā shabdo! shun ṭīkānā
shabdo! prabhunā ja shabdo chhe (ā) vāṇī!! āhā...! kevaḷ ekalī ghaḍānī utpatti ja jovāmān āve
“(vyay ane dhrauvyathī judo ekalo utpād karavā janār ghaḍānī), utpādanakāraṇanā abhāvane
līdhe, utpatti ja na thāy.”
nīche chhe (phūṭanoṭamān) utpādanakāraṇ = utpattinun kāraṇ. kharekhar to
sanhār chhe ne paryāyano e ja utpattinun kāraṇ chhe. ī to āvī gayun ne olāmān -
jainatattvamīmānsā’ mān pūrvaparyāyayukta dravya te kāraṇ (arthāt) pahelī paryāyayukta dravya te kāraṇ.
uttar paryāyayukta dravya te kārya. jo pūrva paryāy na hoy to uttar paryāy kyāthī thāy? ī pūrva
paryāyane temān (teno) kṣhay kāraṇ kīdhun. e pūrvaparyāyano kṣhay - sanhār (kāraṇ chhe) sanhār na hoy
to ghaḍānī utpatti na hoy. āhā... hā... hā! ‘mithyātvano vyay na hoy to samakitanī utpattino
ja abhāv thāy.’
āhā... hā! samajāṇun kāī? mithyāshraddhān eno sanhār na hoy, vyay na hoy
ane ṭakatun tattva sāme na hoy, to utpatti kyāthī thāy? (na thāy.) āhā...! ekalā lojikathī -
nyāyathī vāt bharī chhe. (keṭalāk loko) āmān tarkaṇā ūpāḍe. e (sonagaḍhanun) ekānt chhe, ekānt
chhe. prabhu! prabhu! tun kar em bāpu! ‘ekānt ja chhe.’ anekānta paṇ anekānta - paṇe chhe. anekānta
- samyakekānt ane samyakanekānt em chhe. āhā.. hā! te te paryāyano ansh te te tenāthī thāy,
te
‘samyak ekānt chhe.’ nay chhe ī samyakekānt chhe. pramāṇ chhe ī samyak anekānta chhe. āhā.. hā!
ahīnyān em kahe chhe keḥ ekalī utpatti mānanār (nī doṣhadraṣhṭi chhe.) gnānamān, gnānanī
paryāyano visheṣh je utpād thayo. enī pahelānī jo paryāyano sanhār na hoy - enī pahelī paryāyano
vyay na hoy, ane vastunī sthiti (dhrauvya) na hoy, to ī utpād ja thāy nahīn. utpādanā kāraṇ
vinā utpād thāy nahīn paṇ kāraṇ ā - enī pūrvanī paryāyano vyay te kāraṇ (chhe). bījun koī
kāraṇ nahīn, bahāranun (bāhyanun) koī kāraṇ nahīn. āhā... hā... hā! (shun kahe chhe?) utpādanā
kāraṇanā abhāve utpatti ja na thāy. ek vāt.
“athavā to asatno ja utpād thāy.” asat
adhdharathī ākāshanā phūl jem thāy, em thāy. (jo) sanhār ne sthiti na hoy to ākāshanā phūlanī
jem thaī jāy... āhā... hā! chhe?
“athavā to asatno ja utpād thāy.” asat ja chhe nahīn eno
utpād thāy. āh... hā! sthiti ane sanhār, e vinā jo utpanna thāy to to asatnī utpatti
thāy, vinā sat!! chhe nahīn (ne kārya thāy?) em chhe nahīn. ekalo nyāyano viṣhay goṭhavyo chhe!
āhā... hā.. hā!
(kahe chhe keḥ) ī ek vāt, bījun “jo kumbhanī utpatti na thāy to badhāy bhāvonī utpatti ja
na thāy.” ā to (kumbhano) to draṣhṭānt kīdho. kumbhanī je utpatti, sthiti ne sanhāranā

Page 252 of 540
PDF/HTML Page 261 of 549
single page version

gāthā – 100 pravachanasār pravachano 2pa2
kāraṇ vinā na thāy, em darek dravyanī paryāyanī utpatti, sthiti (eṭale dhrauvya - ṭakavun) ane sanhār
(eṭale) paryāyano abhāv (e) na hoy to e paryāyo ja thāy. darek dravyamān - anantā dravyo chhe
emān sthiti (ṭakavun) na hoy, ane pūrvanun sanhār kāraṇ na hoy abhāv to utpād ja na thāy, darek
dravyanamān (chha e dravyamān) āhā.. hā! shun vastu (sthiti!) samajāy chhe kāī? kumbhāranā ghaḍānī
utpatti emān kahe chhe ke sanhār ne sthitinā kāraṇ vinā utpatti thāy to asatnī utpatti thāy. em
badhān - anantā dravyo, je samaye tenī (paryāyanī) utpatti thāy tenā pūrvanī (paryāyanā) sanhāranā
kāraṇ vinā ane sthiti vinā te utpatti thāy to asat - asat - asatnī utpatti thāy em
kahe chhe. adhdharathī utpatti thāy (vastu vinā em bane nahīn.) āhā.. hā! gahan vāt!! muḷ rakam
chhe!!
āhā... hā! (nyāy āpyo ke) kumbhanī utpatti na thāy to, “badhāy bhāvonī utpatti ja na
thāy (arthāt jem kumbhanī utpatti na thāy tem vishvanā koīpaṇ dravyamān koīpaṇ bhāvano utpād ja
na thāy e doṣh āve) ” athavā “jo asatno utpād thāy.”
chhe ja nahīn sthiti chhe ja nahīn.
vastumān utpādanā kāḷe paṇ sthiti chhe ja nahīn, to asatno utpād thāy. (ane)
“jo asatno
utpād thāy to vyomapuṣhpa vagereno paṇ utpād thāy.” nathī temānthī utpanna thāy (tem mānavun)
ākāshanā phūl (jevun) chhe. āhā... āhā.. āvā-āvā shun paṇ nyāy āpyā chhe!! vepārīone
“ā jain dharma’ maḷ‌yo! have atyāre to āvā nyāy! vakīlātanā joīe atyāre to badhā
(nyāy). (ā sarvagnanā nyāy) magajamān besavun kaṭhaṇ paḍe! chhe to sādī bhāṣhā paṇ bahu (nyāy
sūkṣhma chhe!)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “to badhāy (bhāvonī) dravyonī utpatti ja na thāy... athavā jo
asatno utpād thāy to vyomapuṣhpa vagereno paṇ utpād thāy.” āhā..! shūnyamānthī paṇ padārtho
utpanna thavā lāge em. shūnyamān sthiti nathī, sanhārano abhāv nathī (ane utpād thāy) to
adhdharathī thāy to shūnyamānthī thāy! e sthiti sāthenun varṇan thyun.
visheṣh kaheshe...