આડે નવરાશ ન મળે! (તત્ત્વ સમજવાની) એ ભાઈ! (શ્રોતાઃ) એનાથી દ્રવ્ય સિદ્ધ થાય છે,
ઉત્પાદ-વ્યય - ધ્રુવથી દ્રવ્ય સિદ્ધ થાય છે. (ઉત્તરઃ) હા... હા! .. હા! એ દ્રવ્ય સિદ્ધ થાય છે. ઉત્પાદ-
વ્યય-ધ્રુવ (પણ) સિદ્ધ થાય છે. દ્રવ્યથી ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવ સિદ્ધ થાય છે. ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવથી દ્રવ્ય
સિદ્ધ થાય છે. પહેલો અધિકાર ચાલ્યો ને...! (એમાં) દ્રવ્યથી ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવ સિદ્ધ થાય છે એમ
કીધું. પછી અહીંયાં આ ટીકામાં હવે કહે છેઃ ઉત્પાદ - વ્યય - ધ્રુવથી, ઉત્પાદ - વ્યય - ધ્રુવ - કર્તા
- કરણ અધિકરણ (રૂપે) દ્રવ્ય સિદ્ધ થાય છે, કર્તાનું કાર્ય દેખાય છે ભલે કરણ લીધું નથી પણ એ
કર્તા દ્રવ્યને સિદ્ધ કરે છે. આહા! બહુ ઝીણી વાત છે!
છે. આહા... હા! જેને ઉત્પાદનો પર્યાય પ્રગટ નથી તેને દ્રવ્ય સિદ્ધ નથી, એમ કહે છે. સમજાણું કાંઈ?
વેદાંત જેવી માન્યતા થઈ ગઈ. જેને પ્રગટ પર્યાય થઈ, એક સમયની પર્યાય પ્રગટ છે, એ (જે)
પર્યાય પ્રગટ છે એ સિદ્ધ કરે છે, જો પર્યાય પ્રગટ ન હોય તો દ્રવ્યને સિદ્ધ કરે કોણ? આહા... હા!
સમજાણું કાંઈ?
કર્યું. ધ્રૌવ્યથી દ્રવ્યના ધ્રુવસ્વરૂપને ધારણ કર્યું. આહા... હા...! અંતરની વાતું ઝીણી બાપુ બહુ...!
આહા... હા...! કેટલી... અમૃતચંદ્રાચાર્ય...! ગાથામાંથી ટીકા આવી કાઢી. આહા... હા.. હા...! કે
કુંદકુંદાચાર્યને આમ કહેવું છે. અને ભગવાન પાસેથી આ સાંભળ્યું છે...! ભગવાન પાસે આ સાંભળ્યું
છે. (વળી) કુંદકુંદાચાર્યના શ્લોકમાં આ છે. આ એની ટીકા કરીને દ્રવ્ય દુહે છે આ એનો ભાવ છે.
આહા... હા..
‘દ્રવ્ય છે’ એમ જાણ્યું કોણે...? આત્મામાં છે એમ એને જાણવાનું નથી. બીજાનું તો અસ્તિત્વ છે જ
એ ઉત્પાદ એનો કર્તા ને દ્રવ્ય એનું કાર્ય. એવું આ જ્ઞાન જાણે. એટલે કહે છે કે આ જે પર્યાય ઉત્પન્ન
થાય છે, એ પર્યાય એના પરમાણુને સિદ્ધ કરે છે. એને જ્ઞાન જાણે છે. શું કીધું સમજાણું...? આ ભાષા
બોલાય છે. એ ભાષાની પર્યાય છે, એ ઉત્પાદ છે. પૂર્વની વર્ગણાનો વ્યય છે. ગુણ ધ્રુવ છે. એ
ભાષાના ઉત્પાદ-વ્યય ને ધ્રૌવ્ય એ પરમાણુદ્રવ્યને સિદ્ધ કરે છે. એમ જાણે છે કોણ...? “જ્ઞાન” એ
શબ્દ-ભાષાને તો ખબરે ય નથી) કે અમે શું છીએ..?) વસ્તુનું સ્વરૂપ આમ છે. પણ એનું જ્ઞાન
કોને છે...? જ્ઞાન જાણે... આહા... હા..! એટલે આ પર્યાય જે ઉત્પન્ન થાય છે. એ પર્યાય એના
પરમાણુ (દ્રવ્ય) ને સિદ્ધ કરે છે. એને જ્ઞાન જાણે છે. આહા... હા... આ વ્રત કરોને... ભક્તિ કરોને...
પૂજા કરો... ને ઉપવાસ કરોને...!! વખત (એળે ગાળ્યો).
‘છે’ વિકૃત થઈ જાય, વિભાવ થઈ જાય...? છે ને? પહેલાં (ટીકામાં) આવી ગ્યું છે ને...! ક્યાં
આવ્યું છે. જુઓ,