નિરપેક્ષ હોવાને લીધે અનાદિ – અનંત હોવાથી તથા અહેતુક એકરૂપ વૃત્તિએ સદાય પ્રવર્તતું હોવાને
લીધે ‘વિભાવધર્મ’ થી વિલક્ષણ હોવાથી.” અસ્તિત્વ છે. છે’ એમાં વિભાવ શું આવે...?
અસ્તિત્વમાં વિભાવ આવે તો વિપરીત થઈ જાય, તો અસ્તિત્વ વિપરીત થઈ જાય..? એટલે
અસ્તિત્વ ‘નથી’ એમ થઈ જાય...? શું કીધું ઈ...? અસ્તિત્વ નામનો જે ગુણ છે, એ વિભાવ રૂપે
થતો નથી. ‘છે’ એને વિભાવરૂપે થવું એટલે શું...? ‘છે’ એને વિપરીતરૂપે થવાય...? ‘છે’ નું
‘નથી’ થઈ જાય...? આહા... હા...! બીજા ગુણો હીણી (અવસ્થા) રૂપે પરિણમે, પણ આ અસ્તિત્વ
નામનો ગુણ છે એ ‘છે’ એ વિભાવ કે ‘નથી’ એમ થાય...? વિભાવનો અર્થ તો એ થ્યો કે ‘છે’
એ ઘટી ગ્યું. ‘છે’ એમાં ઘટે શું.... ને વધે શું...? આહા... હા!
કરવા ખાતર આવું થાય..! આહા... હા... હા! હજી એમ કહે કે વ્યવહારથી નિશ્ચય છે એમ માનતા
નથી, નિમિત્તને બિલકુલ કર્તા માનતા નથી, એમ કહે છે એ વાત બરાબર છે. નિમિત્ત છે એમ માને
પણ નિમિત્ત (કંઈ કરે નહીં) તો નિમિત્ત નકામું ગ્યું. તો નિમિત્ત કહે છે શું કરવા...? પણ એતો
વસ્તુ છે બીજી. બીજી ચીજ છે એ બીજી ચીજ અહીં કાંઈ કરે છે, એના ઉત્પાદને (પણ) એ ઉત્પાદ
તો (એનું) દ્રવ્ય કરે છે. અને એના ઉત્પાદથી તો દ્રવ્યની સિદ્ધિ છે. નિમિત્તના ઉત્પાદથી દ્રવ્યની સિદ્ધિ
છે...? (કદી ન હોય.) આહા... હા.. આવું છે. ભાષા તો સાદી છે, પ્રભુ..! ધીમે ધીમે સમજાય એવું
છે. ન સમજાય એવું નથી. એ ભાઈ...! બાને ઠીક છે હમણાં, આ મહિનો થ્યો,... વૈશાખ સુદ
અગિયારસે આવ્યા છે ને...! મહિનો થ્યો. આહા..હા! ઓલાને બાર મહિના થ્યા, નાઈરોબીમાં, મંદિરનું
મુહૂર્ત...! જેઠ શુદ-૧૧ થ્યું છે ત્યાં. પંદર લાખ (ખર્ચીને) દિગંબર મંદિર (બને છે) આફ્રિકામાં
દિગંબર જૈન મંદિર કોઈ દી’ બે હજાર વરસ થયાં ન હોતું.
બધા દેશમાં હતું પણ અત્યારે તો આ સ્થિતિ છે. અનાર્ય જેવો દેશ થઈ ગ્યો... આહા... હા...!
મૂળસાધન તરીકે નહોતું. કારણ કે તેમાં દ્રવ્યનું અસ્તિત્વ તો છે ઉત્પાદ- વ્યય - ધ્રુવપણે કરે છે. (ત્યાં
ટીકામાં આમ છે
કારણ કે સાધન આ છે. ઉત્પાદ વ્યય-ધ્રૌવ્યથી દ્રવ્ય છે એ સાધન છે. (મૂળસાધનપણે’ ઓલામાં શબ્દ
નહોતો. દ્રવ્ય જે છે ઉત્પાદ - વ્યય - ધ્રૌવ્યપણે થાય (ત્યાં) મૂળસાધનપણે એમ નહોતું. ન્યાય
સમજાય છે આમાં? આંહી એ સાધન કહ્યું