Pravachansar Pravachano (Gujarati).

< Previous Page   Next Page >


Page 372 of 540
PDF/HTML Page 381 of 549

 

background image
ગાથા – ૧૦૬ પ્રવચનસાર પ્રવચનો ૩૭૨
જે પ્રદેશ આત્માના છે તે જ સત્તાના છે. એના પ્રદેશ જુદા નથી. આહા... હા... હા!
(અહીંયાં કહે છે કેઃ) “વિભક્તપ્રદેશત્વ (ભિન્નપ્રદેશત્વ) પૃથકત્વનું લક્ષણ છે. તે તો સત્તા
અને દ્રવ્યને સંભવતું નથી. “ કારણ કે ગુણ અને ગુણીને વિભક્તપ્રદેશત્વનો અભાવ હોય છે.” ગુણ
એટલે સત્તા, જ્ઞાન આદિ ને ગુણી દ્રવ્ય, એને જુદા પ્રદેશનો અભાવ હોંય છે. કોની પેઠે? દ્રષ્ટાંત આપે
છે. “શુક્લત્વ અને વસ્ત્રની માફક.” “તે આ પ્રમાણેઃ” જેમ ધોળાપણું ગુણના પ્રદેશો છે તે જ
વસ્ત્રના પ્રદેશો છે. તે (પ્રદેશો પણ) ગુણીના છે. જુઓ! આ વસ્ત્ર છે. એ જે પ્રદેશો છે વસ્ત્રના. એ
આ ધોળું છે એના એ પ્રદેશો છે. ધોળપમાં એ જ પ્રદેશો છે. ધોળપના પ્રદેશો જુદા, વસ્ત્રના પ્રદેશ
જુદા, એમ નથી. સમજાણું કાંઈ આમાં? આહા..! ભેદ સૂક્ષ્મ! ભેદ કરે છે. ભેદજ્ઞાનની વાત છે આ.
આહા... હા! પરથી તો પૃથક છે માટે જુદાં, પણ પોતે ગુણ-ગુણીનો ભેદ, પણ ભેદ પડયો એ
અપેક્ષાએ અન્ય છે, માટે નજરું એને અભેદ પર કરવાની છે! આહા... હા... હા!
શું કહ્યું ઈ? જેના પ્રદેશ ભિન્ન છે એવા દ્રવ્ય ઉપરથી તો દ્રષ્ટિ ઊઠાવવી (હઠાવવી) જોઈએ,
પણ જેના પ્રદેશ એક છે, છતાં તેના અન્યત્વપણું લક્ષણથી, ‘જે દ્રવ્ય છે તે સત્તા નથી ને સત્તા છે તે
દ્રવ્ય નથી’ નહીંતર બેના નામ જુદા કેમ પડે? (માટે જુદા છે) એવું અન્યત્વ દ્રવ્ય ને સત્તા વચ્ચે છે.
છતાં દ્રષ્ટિવંતે અન્યત્વને (બે ગુણ, ગુણીને) ભિન્ન ન પાડતાં દ્રવ્ય ઉપર દ્રષ્ટિ કરવી. આહા..! આ
પ્રયોજન! આહા...! (શ્રોતાઃ) બરાબર, બરાબર! (ઉત્તરઃ) હેં, આહા.. હા! સમજાય એવું છે સમજે
તો, (દેહને દેખાડીને) આના પ્રદેશ ને આત્મા તો નીકળી જાય ને આ તો અહીંયાં પડયા રહે છે. આ
માટી! એના પ્રદેશ- અંશ બધા જુદા છે. એના સત્તાના પ્રદેશો જુદા, આત્મ ભગવાનની સત્તાના પ્રદેશ
જુદા, આહા.. હા! છતાં, ગુણીને ગુણના વિભક્તપ્રદેશનો અભાવ હોવાથી, “જેમ જે શુક્લત્વના–
ગુણના–પ્રદેશો છે.”
જે ધોળાગુણના પ્રદેશો છે આ “તે જ વસ્ત્રના–ગુણીના છે.” કાંઈ વસ્ત્રના પ્રદેશો
જુદા ને આ ધોળાના (પ્રદેશો) જુદા એમ છે? (નથી.)
“તેથી તેમને પ્રદેશવિભાગ (પ્રદેશભેદ)
નથી.” આ ધોળાપણાને અને વસ્ત્રપણાને પ્રદેશ (ભેદ) એટલે ક્ષેત્રભેદ નથી.’ “તેમ જ સત્તાના –
ગુણના–પ્રદેશો છે.”
સત્તા (એટલે) અસ્તિત્વ (અથવા) અસ્તિત્વગુણ, એના જે પ્રદેશો છે તે જ
આત્માના પ્રદેશો છે. “તે જ દ્રવ્યના–ગુણીના–છે. આહા... હા! “તેથી તેમને પ્રદેશવિભાગ નથી.”
(કહે છે) રાતે પૂછે તો આ જવાબ આપશે કે, આપશે કે નહીં આમાં! (વાહ! પરીક્ષક
સદ્ગુરુ! શિષ્યોની ખબર લે છે.) આહા... હા!
(શું કહે છે? કેઃ) જેમ ધોળું વસ્ત્ર (આ.) ધોળું તે તો ગુણ છે. અને આ વસ્ત્ર છે. (દેહ
ઉપર)