આ દ્રવ્ય તો ગુણવાળું છે. આહા... હા! અનેક ગુણોનું બનેલું છે. રચેલું અનાદિથી. “અનેક
ગુણોનું બનેલું” “વિશેષ્ય” છે. છે? (પાઠમાં ફૂટનોટમાં).
ખાસિયતોથી ઓળખાતો, તે તે ભેદોથી ભેદાતો) પદાર્થ છે, વળી જેમ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, વીર્ય
વગેરે આત્માનાં વિશેષણો છે અને આત્મા તે વિશેષણોથી વિશેષિત થતો (ઓળખાતો, લક્ષિત થતો,
ભેદાતો) પદાર્થ છે, તેમ સત્તા વિશેષણ છે. આહા... હા! દ્રવ્યના લક્ષણથી સત્તાનું લક્ષણ ભિન્ન છે અને
દ્રવ્ય વિશેષ્ય છે (એટલે) સામાન્ય છે. અને ગુણ છે તે વિશેષણ છે. આહા... હા! (વિશેષ્ય અને
વિશેષણોને પ્રદેશભેદ નથી એ ખ્યાલ ન ચૂકવો.)
જવાના, હાલ્યા જવાના ઘણા તો પશુમાં જવાના. આ બધા વાણિયા, મરીને! કારણ કે માંસ આદિ
નથી, પુણ્યે ય નથી. બે-ચાર કલાક હંમેશા વાંચન હોય ને સત્સમાગમેય અત્યારે તો ન મળે, એને
કોનો કરવો સત્સમાગમ? અને કોના સમાગમે વાંચવું- વિચારવું? (એની ગમ નહીં) બે-ચાર કલાક
વાંચે તો પુણ્યે ય બંધાય. આહા...! એકા’ દ કલાક મળે એમાં એવા મળે કુસંગી કે પાપ બંધાય
મિથ્યાત્વનું! હવે ક્યાંથી ઉદ્ધાર! આહા... હા! છે? (પાઠમાં).
એમ વૃત્તિમાનસ્વરૂપ એવું દ્રવ્ય નથી. “તથા કોઈના આશ્રય વિના રહેતું, ગુણવાળું, અનેક ગુણોનું
બનેલું, વિશેષ્ય, વિધીયમાન અને વૃત્તિમાનસ્વરૂપ એવું દ્રવ્ય છે તે કોઈના આશ્રયે રહેતી, નિર્ગુણ,
એકગુણની બનેલી, વિશેષણ, વિધાયક અને વૃત્તિસ્વરૂપ એવી સત્તા નથી.” આહા... હા... હા!
આકરું પડે એવું છે!
એટલે અતદ્ભાવનું અન્યપણું અંદર છે. આહા... હા! એ સત્તા છે તે દ્રવ્ય નથી ને દ્રવ્ય છે તે સત્તા
નથી. આહા... હા! (શ્રોતાઃ) બન્ને અનાદિના છે કોણ કોને રચે? (ઉત્તરઃ) રચે કોણ? એ રચાયેલું
છે એમ કહેવાય. છ દ્રવ્યથી રચાયેલો છે લોક એમ કહેવાય. પાછું આવે! આહા... હા... હા! રચાયેલું
એટલે બનેલું છે એમ (સમજવું.) રચાયેલ એટલે એમ ‘છે’. આ લોક પણ છ દ્રવ્યથી રચાયેલો છે
એમ