Pravachansar Pravachano (Gujarati).

< Previous Page   Next Page >


Page 455 of 540
PDF/HTML Page 464 of 549

 

background image
ગાથા – ૧૧૧ પ્રવચનસાર પ્રવચનો ૪પપ
સત્ની પર્યાય, સત્ના અન્વયથી થઈ એમ કહેવાય, દ્રવ્યની મુખ્યતાથી. અને ઈ પર્યાય નો’ તી ને
થઈ એથી અસત્ ઉત્પન્ન થઈ એમ પણ કહેવાય. આહાહા... હા! ‘એમાં છે’ એમાંથી થઈ, એથી ‘છે
તે થઈ’ એમ કહેવાય. અન્વયશક્તિને સંબદ્ધને લઈને. ગુણને લઈને. અને પહેલી નહોતી ને થઈ,
પર્યાયદ્રષ્ટિથી જુઓ, વસ્તુતઃ નહોતી ને થઈ છે. એનો સંબંધ અન્વય હારે નો રહ્યો. ઈ તો આંહી
પર્યાયને જ (માત્ર) જોઈએ તો એ પર્યાય નહોતી અને થઈ એ અસદ્ઉત્પાદ, પર્યાય-દ્રષ્ટિથી કહેવામાં
આવે છે. દ્રવ્યદ્રષ્ટિથી અન્વયશક્તિ (ઓ) ના સંબદ્ધમાંથી ઉત્પન્ન થઈ માટે તે ‘છતી આવી છે’ ‘છે
તે આવી છે’, હતી તે આવી છે’ હતી તે થઈ છે’ આહા... હા!
(શ્રોતાઃ) આમાં કાંઈ સમજાણું
નહીં... (ઉત્તરઃ) હે? કો’ આમાં સમજાતું નથી એ... દેવીલાલજી! આહા... હા! વસ્તુ તો વસ્તુ છે.
હવે વસ્તુમાં દ્રવ્ય-ગુણ ને પર્યાય ત્રણ છે. પરની હારે કાંઈ સંબંધ નહીં. વસ્તુ છે આત્મા, પરમાણુ-
પરમાણુ છે એને એક કોર રાખો, અત્યારે આત્માની (વાત) લઈએ. આત્મા વસ્તુ છે તેમાં ત્રણ
પ્રકાર-કે દ્રવ્ય, ગુણ ને પર્યાય (એ ત્રણ પ્રકાર છે.) હવે એ દ્રવ્યની સાથે અન્વયશક્તિઓ -ગુણ જે
રહેલ છે. અન્વય છે ઈ. (એટલે) સાથે રહેનારા. છેછેછેછેછેછેછે. હવે એમાંથી થયેલી પર્યાય - ઈ
અન્વયમાંથી થયેલી પર્યાય માટે તે છતીમાંથી થયેલી પર્યાય એમ કહેવામાં આવે છે. ‘હતી તે થઈ’
‘છે તે થઈ’ આહા...! કો’ ચેતનજી ભઈ આ પ્રવચનસાર છે! ઘણા વખતે વંચાય છે. ચાર વરસ
પહેલાં (વંચાયું હતું.) આહા... હા!
અહીંયાં તો પર્યાય ઉત્પન્ન થાય છે. થાય છે એના બે પ્રકાર. અંતરંગમાં અન્વય (રૂપ) જે
શક્તિઓ છે. વસ્તુ અન્વય છે અને શક્તિઓ (પણ) અન્વય છે. અન્વય એટલે કાયમ રહેનારી.
છેછેછેછેછે. ઈ છેછેછે એમાંથી થઈ, એને દ્રવ્યદ્રષ્ટિએ કહેવું હોય ત્યારે છે એમાંથી થઈ, હતી એમાંથી
થઈ, એથી (સદ્ભાવસંબદ્ધ) કહેવામાં આવે છે. કો’ આ તો સમજાય છે કે નહીં? પરને લઈને નહીં.
પરનો સંયોગ એકદમ આવ્યો ને થઈ (છતાં) પરને લઈને નહીં. દ્રષ્ટાંતઃ- કે જેમ આત્મામાં મતિજ્ઞાન
છે અને એકદમ બીજે સમયે કેવળજ્ઞાન થયું, હવે કેવળજ્ઞાન જે થયું એ અન્વયશક્તિઓના સંબદ્ધે થયું
એટલે છતું તે થયું છે. અંદર-અંદર અન્વયશક્તિના સંબદ્ધે થયું માટે છતું તે થયું છે કેવળજ્ઞાન એ
સદ્ભાવસંબદ્ધ (છે.) સદ્ભાવસંબદ્ધ ઉત્પાદ છે. આહા... હા! હીરાભાઈ નથી? ગયા ક્યાંય ગયા?
(શ્રોતાઃ) રાજકોટ ગયા છે. (ઉત્તરઃ) રાજકોટ? ઠીક!
(અહીંયાં કહે છે કેઃ) “સુવર્ણની જેમ”. તે આ પ્રમાણેઃ જ્યારે સુવર્ણ જ કહેવામાં આવે
છે.” સોનું જ કહેવામાં આવે છે. “–બાજુબંધ વગેરે પર્યાયો નહિ” . કુંડળ, કડાં આદિ પર્યાયો નહીં.
“ત્યારે સુવર્ણ જેટલું ટકનારી.” ત્યારે સોના જેટલું ટકનારી “યુગપદ્ પ્રવર્તતી” અન્વય
(શક્તિઓ) હો અંદર.
“સુવર્ણની નિપજાવનારી અન્વયશક્તિ.” એટલે ગુણ-સોનાના ગુણો -
અન્વયશક્તિઓ. એ અન્વયશક્તિઓ “વડે, બાજુબંધ વગેરે પર્યાયો જેટલું ટકનારી” ક્રમે પ્રવર્તતી
બાજુબંધ વગેરે પર્યાયોની નિપજાવનારી તે તે