યાદ શી રીતે રાખવું? (ઉત્તરઃ) આમાં યાદ ક્યાં રાખવું છે? વસ્તુની સ્થિતિ આ રીતે છે એમ
(અનુભવવું છે!) સંસ્થામાં બધું યાદ કેમ રાખે છે? (એટલે સંસ્થાના કાર્યમાં બધું યાદ રાખે છે
ને..!)
(ત્યારે તો માન્યું નહીં) અમે તો કહેતા હતા. પણ (તે કહે કે) ઓલા ઘરના માણસે ન કહ્યું એમ,
દુકાને આવે બે કલાક છાપામાં વાંચે, ઓલું વાંચે આ આવે, મટોભાઈ આવે, બધા એને માને. માળામાં’
ધારણા ઘણી હતી. જયારે (શરીર સારું હતું) તો એ નવો માલ કયા ભાવે આવ્યો હતો, કયા ભાવે
વેચાણો, કેટલો બાકી, હવે નવા ભાવે કેટલો આવશે, એ બધું યાદ. માલ લેવા ઈ જતો. મુંબઈ, ત્રણ-
ચાર, ત્રણ-ચાર દિવસે (જવું પડે). પાસ લીધો’ તો. પાલેજથી મુંબઈનો (રેલવે) પાસ. ત્રણ-ચાર દી’
એ જાવું પડે માલ લેવા. મહિનાનો પાસ લીધો હતો. દશ-દશ હજારનો, વીસ-વીસ હજારનો, પચીસ-
પચીસ હજારનો (માલ લાવે). ધંધો મોટો હતો. આ તો તે દી’ ની વાત છે ૬૪-૬પ-૬૬ ની સાલની.
પછી પગ રહી ગયા, એને ઉપાડીને બેસાડે ત્યારે બેસી શકે! આહા... હા! માલ લઈને જયારે આવતો
હોય, જાણે રેલમાંથી ઊતરે, હતો મહેતો છતાં ત્યાં માલ લઈ આવે - આમ કરે, એમાં પગ પડયા
રીયા (રહ્યા). ઉપાડીને બેસાડે ત્યારે બેસાય. આહા... હા! એમાં અભિમાન (કર્યા શરીરના) કે આમ
કરીએ ને તેમ કરીએ, મેં આનું કર્યું, તેનું કર્યું - આ તો શરીર સુધીની (આ) વાત લીધી પણ
આગળ જતાં બધાને મેં આ કર્યું, આ કર્યું, આ કર્યું (એવું અભિમાન કર્તાપણાનું) કરે તે વળી તીવ્ર
મિથ્યાત્વ (છે). આહા... હા!
દશા કહી છે, એ દશા ફરે એવી નથી, એમ કહે છે. (એ દશામાંથી) પડશે ને પડી જશે ને એ વાત
છે જ નહીં અહીંયાં! આહા... હા! “અવિચલિત ચેતનાવિલાસ માત્ર આત્મવ્યવહાર” આહા... હા!
(આત્મવ્યવહાર અર્થાત્) આત્મારૂપ વર્તન, એ આત્માનું વર્તન કહેવાય. સમ્યગ્દર્શનજ્ઞાન નિશ્ચય
(પર્યાય), નિશ્ચય સમ્યક્ દ્રવ્યસ્વભાવમાં પ્રગટ થયેલી શ્રદ્ધા-જ્ઞાન-ચારિત્ર (પર્યાય) એ આત્માનું
વર્તન છે, રાગ એ આત્માનું વર્તન નહીં. આહા... હા... હા! આ... રે! (આવી સરસ) ટીકા!
આવો દેહ મનુષ્ય (નો), અને હાલ્યો જાય સમય-સમય. એમાં કહે છે કે આ પરમાં જેને અભિમાન
વર્તે છે, એ આત્મવ્યવહાર નથી એ તો મનુષ્યનો વ્યવહાર છે, સંસારવ્યવહાર છે. આહા... હા..! દયા,
દાન, વ્રત, ભક્તિ શરીરને (પોતાનું) માનીને કરે છે એ બધો સંસારવ્યવહાર છે, આત્મવ્યવહાર
(એ) નહીં. આત્મવ્યવહાર - (એ તો સમ્યગ્દર્શન- જ્ઞાન-ચારિત્ર પર્યાય છે).