42 ] [ puruShArthasiddhiupAy
prashna– samyagdraShTi ane mithyAdraShTine jANapaNun to ekasarakhun hoy chhe chhatAn samyakpaNun ane mithyApaNun nAm shA mATe pAmyun?
uttara– samyagdraShTine mULabhUt jIvAdi padArthonI khabar chhe tethI jeTalA uttar padArtho (visheSh padArtho) jANavAmAn Ave te badhAne yathArthapaNe sAdhe chhe tethI samyagdraShTinA gnAnane samyakrUp kahyun chhe. mithyAdraShTine mUL padArthonI khabar nathI tethI jeTalA uttar padArtho jANavAmAn Ave te sarvane paN ayathArtharUp sAdhe chhe tethI mithyAdraShTinA gnAnane mithyArUp kahIe chhIe.3p.
AgaL A samyaggnAnanAn ATh ang kahe chhe–
anvayArtha– [ग्रन्थार्थोभयपूर्णं] grantharUp [shabdarUp], artharUp ane ubhay arthAt shabda artharUp shuddhatAthI paripUrNa, [काले] kALamAn arthAt adhyayanakALamAn ArAdhavA yogya, [विनयेन] man, vachan, kAyAnI shuddhatAsvarUp vinay [च] ane [सोपधानं] dhAraNA yukta [बहुमानेन] atyant sanmAnathI arthAt dev–guru–shAstranAn vandan, namaskArAdi [समन्वितं] sahit tathA [अनिह्नवं] vidyAgurune chhupAvyA vinA [ज्ञानं] gnAn [आराध्यम्] ArAdhavA yogya chhe.
TIkA– ‘ज्ञानं आराध्यम्’ shraddhAvAn puruShoe samyaggnAn ArAdhavA yogya chhe. kevun chhe gnAn? ‘ग्रन्थार्थोभयपूर्णम्’– shabdarUp chhe, artharUp chhe, ane ubhayathI pUrNa chhe.
bhAvArtha– 1. vyanjanAchAr– jyAn mAtra shabdanA pAThanun ja jANapaNun hoy tene vyanjanAchAr ang kahIe.
2. arthAchAr– jyAn kevaL artha mAtranA prayojan sahit jANapaNun hoy tene arthAchAr kahIe ane
3. ubhayAchAr–jyAn shabda ane artha bannemAn sampUrNa jANapaNun hoy tene shabdArtha ubhayapUrNa ang kahIe. A traN ang kahyA. vaLI gnAn kayAre ArAdhavun?
4. kAlAchAr– kALe je kALe je gnAnano vichAr joIe te ja karavo (sUryoday, sUryAsta, bapor ane madhyarAtri tenA pahelA ane pachhInA muhUrta te sandhyAkAL chhe, te kAL chhoDIne bAkInA chAr uttam kALomAn paThan–pAThanAdirUp svAdhyAy