Purusharth Siddhi Upay-Gujarati (English transliteration). Shlok: 39.

< Previous Page   Next Page >


Page 45 of 186
PDF/HTML Page 57 of 198

 

puruShArthasiddhiupAy ] [ 4p jem jANyA vinA auShadhinun sevan kare to maraN ja thAy, tem gnAn vinA chAritranun sevan sansAr vadhAre chhe. jIv vinAnA mRut sharIramAn IndriyanA AkAr shA kAmanA? tem gnAn vinA sharIrano vesh ke kriyAkAnDanA sAdhanathI shuddhopayoganI prApti thatI nathI. ‘तस्मात् ज्ञानानन्तरं चारित्राराधनं उक्तम्’– mATe samyaggnAn meLavyA pachhI chAritranun ArAdhan kahyun chhe. 38.

chAritranun lakShaN

चारित्रं भवति यतः समस्तसावद्ययोगपरिहरणात्।
सकलकषायविमुक्तं
विशदमुदासीनमात्मरुपं तत्।। ३९।।

anvayArtha– [यतः] kAraN ke [तत्] te [चारित्रं] chAritra [समस्तसावद्ययोगपरिहरणात्] samasta pApayukta man, vachan, kAyAnA yoganA tyAgathI, [सकलकषायविमुक्तं] sampUrNa kaShAy rahit, [विशदं] nirmaL, [उदासीनं] parapadArthothI viraktatArUp ane [आत्मरुपं] AtmasvarUp [भवति] hoy chhe.

TIkA– ‘यतः समस्त सावद्ययोगपरिहरणात् चारित्रं भवति’– samasta pApasahit man, vachan, kAyAnA yogano tyAg karavAthI chAritra thAy chhe. muni pahelAn sAmAyik chAritra angIkAr kare chhe tyAre evI pratignA kare chhe. ‘अहं सर्वसावद्ययोगविरतोऽस्मि’– hun sarvapApasahitanA yogano tyAgI chhun. kevun chhe. chAritra? ‘सकलकषायविमुक्तम्’– samasta kaShAyothI rahit chhe. samasta kaShAyano abhAv thatAn yathAkhyAt chAritra thAy chhe. vaLI kevun chhe? ‘विशदम्’– nirmaL chhe. Atmasarovar kaShAyarUpI kAdavathI melun hatun kaShAy jatAn saheje nirmaLatA thaI. vaLI kevun chhe? ‘उदासीनम्’– paradravyathI virakta svarUp chhe. ‘तत् आत्मरुपं वर्तते– te chAritra AtmAnun svarUp chhe. kaShAyarahit je AtmAnun svarUp pragaT thayun te ja sadAkAL raheshe, te apekShAe AtmAnun svarUp chhe, navIn AvaraN kadIpaN nathI. sAmAyik chAritramAn sakaLachAritra thayun paN sanjvalan kaShAyanA sadbhAvathI malinatA na gaI. tethI jyAre sakaL kaShAyarahit thayA tyAre yathAkhyAt nAm pAmyun, jevun chAritranun svarUp hatun tevun pragaT thayun.

prashna– shubhopayogarUp bhAv chhe te chAritra chhe ke nahi?

uttara– shubhopayogarUp vishuddha pariNAmothI hoy chhe. vishuddhatA nAm mand kaShAyanun chhe. tethI kaShAyanI hInatAthI kathanchit chAritra nAm pAme chhe.